Хыналыг Атешгяһы

Хыналыг авылыннан якынча 5 км ераклыкта, диңгез дәрәҗәсеннән якынча ~3000 м биеклектә Шахдаг тавының сырт тармагында, Гызыл-гая кыясының итәгендә Атешгяһ урнашкан – бу табигый ялкын белән Зәрдөштлек гыйбадәтханәсе. Гыйбадәтханә элекке хәрабәләр урынында 2016 елда World Zoroastrian Organisation һәм Азәрбайҗан мәдәният һәм туризм министрлыгы тырышулары ярдәмендә торгызылган булган. ^[1]. Һәйкәл 4647 номеры белән Азәрбайҗанның тарихи һәм мәдәни һәйкәлләре реестрына кертелгән булган.^[2] Кавказның бу өлешенең югары урыннарында нигезендә Зәрдөштлек булган культ корылмалары булуы турында төрле авторлар күп мәртәбә искә ала.

XVII гасыр сәяхәтчесе Адам Олеарий шулай дип яза: «...Эльбурс Грузия белән чиктәш Табесеран өлкәсендә Кавказ тауларының өлеше булып тора, аның биеклекләре хәзер тасвирланган таулардан яхшы күренә. Бу Эльбурста фарсылар кайчандыр сүнми торган утны тотканнар һәм аңа табынганнар; әмма хәзер бу ут һәм аның табынучылары юк…, алар шуннан Һиндстанга юл тотканнар...» ^[3] Олеарий тәкъдим иткән тасвирлама һәм картадан Эльбурс дип ул Шахдаг тавын атаган һәм тәңгәл килгән рәвештә бу аның сырт тармагында урнашкан табигый утлар турында сүз бара.
Дин әһеле Макар Бархударянц 1893 елда ут гыйбадәтханәләре турында мәгълүмат китерә , алар арасында Хыналыгтагы да искә алына: «…Багин (гыйбадәтханә) Куба өязендә Хыналык авылы янында Атешгях исемле янартау янында төзелгән булган, анда борынгы калдыкларда Һиндстаннан килгән кешеләр тарафыннан төрле корылмалар төзелгән булган».^[4]

Искәрмәләр

↑ Atashgah of Khinalig: the highest fire temple of the world. Hamazor Issue 1 2017 (1). World Zoroastrian Organisation (PDF), archived from the original (PDF) on 2019-10-06, retrieved 2020-11-12
↑ Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabineti tərəfindən təsdiq edilmiş tarix və mədəniyyət abidələrinin siyahısı
↑ «Подробное описание путешествия голштинского посольства в Московию и Персию в 1633, 1636 и 1637 годах, составленное секретарем посольства Адамом Олеарием // Чтения в императорском обществе истории и древностей российских, № 2. М. 1869, Книга четвёртая, гл. XX. О городе Шемахе и горах, лежащих около неё» (PDF), archived from the original (PDF) on 2020-11-12, retrieved 2020-11-12
↑ [М. Бархударянц. Страна Алуанк и её соседи. Тифлис, 1893 г. (на арм. яз.)]

[1] Atashgah of Khinalig: the highest fire temple of the world. Hamazor Issue 1 2017 (1). World Zoroastrian Organisation (PDF), archived from the original (PDF) on 2019-10-06, retrieved 2020-11-12

[2] Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabineti tərəfindən təsdiq edilmiş tarix və mədəniyyət abidələrinin siyahısı

[3] «Подробное описание путешествия голштинского посольства в Московию и Персию в 1633, 1636 и 1637 годах, составленное секретарем посольства Адамом Олеарием // Чтения в императорском обществе истории и древностей российских, № 2. М. 1869, Книга четвёртая, гл. XX. О городе Шемахе и горах, лежащих около неё» (PDF), archived from the original (PDF) on 2020-11-12, retrieved 2020-11-12

[4] [М. Бархударянц. Страна Алуанк и её соседи. Тифлис, 1893 г. (на арм. яз.)]

[1]

[2]

[3]

[4]