Xaci I Gäräy
Xaci I Gäräy yä Melek Xaci Gäräy (qırımtatarça I Hacı Geray, ١ خاجى كراى; Melek Hacı Geray, ملک خاجى كراى; 1397-1466) - Qırım xanlığı berençe xanı (1441-1466), bäysez Qırım xanlığına häm Gäräy näselenä nigez saluçı.
| Xaci I Gäräy qırımtatarça I Hacı Geray, ١ خاجى كراى | ||
| ||
|---|---|---|
| däwamçısı: | Nur Däwlät | |
| Tuu: | 1397 yıl | |
| Ülem: | 1466 yıl | |
| Ülem urını: | Qırım | |
| Dinastiä: | Çıñğızxan näsele | |
| Äti: | Giäs äd-Din | |
| Balaları: | Däwlätiar, Nur-Däwlät, Äydär, Üz-Timer, Meñle I Gäräy, Qotlıq-Zaman (Mälik-Ämin), Kildiş, Yamğurçi. | |
Çığış
үзгәртүXaci Gäräy Cuçi ulı Tuqa Timer häm Çıñğızxan näselennän çığa.
1260 yılda Mengu Timer Qırımnı Tuqa Timer ulına idärä itü astına birgän.
Tarix
үзгәртүXaci Gäräy Böyek Litva kenäzlege Lida şähärendä tuğan.
1428 yılda kenäz Vitovt yärdämendä Xaci Gäräy Qırım Olısın basıp ala.
Şul uq yılda Altın Urda xanı Oluğ Möxämmäd Qırımnı kire qaytara. Näticädä Xaci Gäräy Vitovt yanına qaça.
1431 yılda Xaci Gäräy yaña ğäskärne cıyıp Qırım-Solxat şähären basıp ala häm soñraq Şirin morzası Tägänä bi citäklägän ğäskärne ciñä.
1453 yılda Dnepr yılğasında Altın Urda xanı Säyed I Äxmäd citäklägän ğäskärne ciñä.
1465 yılda Don yılğasında Zur Urda xanı Mäxmüd citäklägän ğäskärne ciñä.
Näticädä Qırım xanlığı Altın Urdadan ayırıla.
Xaci Gäräy xanlıq başqalasın İske Qırım şähärennän Qırıq Yir yä Çufut Qalağa küçerä.
1466 yılda ülgän. Salaçektä (bügenge Baqçasaray) kümelgän.
Ädäbiät
үзгәртү- Олекса Гайворонский «Повелители двух материков», том 1, Киев-Бахчисарай, 2007 г. ISBN 978-966-96917-1-2, ст. 13-30