Спутник-10
Спутник-10 ул спутник сериясендәге 12-нче космик аппарат, 1961 елның 25 мартында җибәрелгән модификацияләнгән зка корабының икенче очышы. 5 нче корабль-спутник, Восток пилотлы корабының прототибы, очу программасы Спутник-9га охшаш.
| Спутник-10 | |
.jpg) | |
| Масса | 4680 килограмм |
|---|---|
| Юл башы | Гагаринский старт[d][1] |
| Йөртүче ракета | Восток-К[d][1] |
| Хезмәтләндерүче | ССРБ галәми программасы[d] һәм ССҖБ Фәннәр академиясе[d] |
| Галәми кораб очыру датасы | 25 март 1961[1][2] |
| Дата схода с орбиты | 1961 |
| Апоүзәк | 230 km[2] |
| Периүзәк | 164 km |
| Орбита төре | түбән Җир буе орбитасы[d] |
| Орбита эксцентриты | 0,005015 |
| Орбита авышлыгы | 64,9 ° |
| Орбита дәвере | 88,42 минут |
 Спутник-10 Викиҗыентыкта | |
Утырту урынының географик координаталары: 56°4259" т. ш.54°2226" в. д. HGЯО.
Экипаж
үзгәртүЗвездочка эте; космонавтны имитацияләгән манекен; шулай ук күселәр, диңгез дуңгызлары, башка биологик объектлар.[3]
Очыш параметрлары
үзгәртүАвырлыгы: 4695 кг.
Перигей: 164 км.
Иң югары ноктасы: 230 км.
Авышлыгы: 64,9°.
Вакыт: 88,42 минут
NSSDC ID: 1961-009A
Очу һәм төшү детальләре
үзгәртүКосмос корабының очышы уңышлы узды һәм штат режимында тәмамлана.
Җир тирәли бер әйләнеш ясап (йөреш периоды 88,42 минут), эт йолдызчыгы белән төшүче аппарат парашют белән уңышлы җиргә төште.
Манекен, очу планына ярашлы рәвештә, капкачны атып җибәргәннән соң, төшәр капсуладан креслода катапультирована һәм шулай ук парашют белән җиргә төшә.
Аерым төшү аппараты һәм манекен парашютлары белән Пермь өлкәсендә, хәзерге Чайковский районында, Воткинскидан 45 километр көньяк-көнчыгыштарак Карша авылы янында башкарыла.
Капсула эчендә булган Йолдызчык, ыңгырашудан чыгып караганда, сәламәт булган.
Соңрак, капсула төшкән урыннан ерак түгел эзләү-коткару төркеме десанты төште. Ачыкланган корабта сак урнаштырылган, эзләүчеләрнең аерым төркемнәре корабның, манекенның һәм креслоның җиргә төшәр алдыннан төшерелгән детальләрен эзли һәм җыя башлаганнар, аларның кайда булуы инде халык хәбәрләреннән билгеле булган. Катапультируемый кресло, кешене имитацияләгән манекен һәм кораб үзе бер-берсеннән шактый ераклыкта урнашкан. Начар һава торышы аркасында эзләү төркеме һәм космонавт-эт кораб төшкән урында төн үткәрәләр, ә икенче көнне иртән Ижевскка кайталар.[4]
Космос корабының очышы алдыннан кеше белән Восток-1 корабының соңгы тикшерүе була. Тормышны тәэмин итү һәм космостан кайту системасы парашютлар белән аерым төшү юлы белән йомшак җиргә төшү белән эшләнә.
Звездочка космоска җибәрелгән соңгы эт түгел; 1966 елда Озын орбиталь очышны җил һәм почмак этләре башкарган.[5]
Хәтер
үзгәртү25 елдан соң, 1986 елның 12 апрелендә, Чайковский кукуштан автоюлында, бишенче космик корабль—спутникның җиргә төшү урыныннан ерак түгел, бу вакыйга истәлегенә обелиск урнаштырылган.
2006 елның 25 мартында Ижевск шәһәрендә Яшьләр урамындагы скверда космонавт-эт Звездочкага һәйкәл ачылды. Авторы — Ижевск скульпторы Павел Медведев.[6]
2011 елның 12 апрелендә Пермь краеның Чайковский районында, Карша авылында, Россия космонавтикасының 50 еллыгына багышланган һәйкәл ачылды. Һәйкәл кара граниттан ясалган, аның өстенә Звездочка эте уеп ясалган.
Суга төшерелә торган аппарат капсуласыннан люк капкачы Чайковский шәһәренең туган якны өйрәнү музеенда саклана.
Искәрмәләр
үзгәртү- ↑ 1,0 1,1 1,2 Макдауэлл Д. Jonathan's Space Report — 1989.
- ↑ 2,0 2,1 Anguera J. E. Enciclopedia universal ilustrada europeo-americana — Editorial Espasa, 1905. — ISBN 8423945952
- ↑ Космические дворняги. әлеге чыганактан 2022-01-04 архивланды. 2024-05-03 тикшерелгән.
- ↑ 8 лет исполнилось памятнику собаке Звёздочке в Ижевске.
- ↑ Памятник Звёздочке в Карше.
- ↑ Космические дворняги. әлеге чыганактан 2022-01-04 архивланды. 2024-05-03 тикшерелгән.
Сылтамалар
үзгәртү- Собака-космонавт Звёздочка 2014 елның 19 октябрь көнендә архивланган.
- Памятник собаке-космонавту Звёздочке 2014 елның 19 октябрь көнендә архивланган.
- Космические корабли-спутники «Восток» и непилотируемые полёты
- Журнал участника lunteg
- Космическая энциклопедия «Astronote»
- Сайт, посвящённый истории космонавтики
- Encyclopedia Astronautica
- Интернет-сайт журнала «Новости космонавтики»
Әдәбият
үзгәртү- Жихаренко В. [epizodsspace.no-ip.org/bibl/murzilka/1961/7/deti-strelki.jpg Это Стрелкины дети] // Мурзилка : Детский журнал. — 1961. — № 7. — С. 16.
- Голованов Ярослав Кириллович. Лайка // Космонавт № 1. — М.: Известия, 1986. — С. 152—160.
- Сисакян Н. М., Парин В. В., Черниговский В. Н., Яздовский В. И. Некоторые проблемы изучения и освоения космического пространства // Проблемы космической биологии. — М.: АН СССР, 1962. — Т. 1. — С. 5—16.
- Шашков B.C., Антипов В. В., Раушенбах М. О. и др. Влияние факторов космического полета на уровень серотонина в крови животных // Проблемы космической биологии. — М.: АН СССР, 1962. — Т. 1. — С. 258—264.
- Яздовский В. И. На тропах Вселенной. — Москва ГНИИИА и КМ, 1990. — Рукопись p.
- Уманский Семён Петрович (под редакцией Ю. Н. Коптева). Геофизические ракеты. Космодром Капустин Яр // Ракеты-носители. Космодромы. — М.: Рестарт+, 2001. — С. 34, 122. — ISBN 5-94141-002-6.
- Герд М. А. Реакции и поведение собак в экстремальных условиях. — М.: Наука, 1976. — 136 с.
- Стивен Уокер. Первый. Новая история Гагарина и космической гонки = Stephen Walker. Beyond: The Astonishing Story of the First Human to Leave Our Planet and Journey into Space. — М.: Альпина нон-фикшн, 2024. — С. 578. — ISBN 978-5-00139-664-2.