Риторика

Риторика (бор. грек. ῥητωρική — «ораторлык сәнгате», ῥήτωρ — «оратор») - сөйләм сәнгатен, нәфис сүз төзү кагыйдәләрен, ораторлык сәнгатен, дөньяга карашын, гыйбарәне өйрәнүче филология дисциплинасы.

Риторика сүзенең беренчел әһәмияте-Ораторлык сәнгате турындагы фән-соңыннан проза, аргументация теориясенә кадәр киңәйтелде.

Европа риторикасы Борынгы Грециядә стилистик һәм грамматик кагыйдәләрне үзләштергән софистлар мәктәпләрендә башланган. Риторика Аристотель, Цицерон һәм Квинтилиан йогынтысы астында үсә.

Христиан риторикасы IV—V гасырларда чәчәк ата. Ул бигрәк тә көчле Италиядә (Бембо һәм Кастильоне; XVI гасыр), анда латин (фәнни) һәм Итальян (халык) телләре каршылыгы аркасында өч стиль турында укулар үсеш алган.

Русиядә Петр Iга кадәр бары тик рухи яктан кызыл сүз булган, ул XVII гасырдан латыньга көньяк-көнбатыш дини мәктәпләрендә укыткан һәм гомилетика белән өйрәнелә. Риторика буенча беренче рус фәнни хезмәтләре М. Ломоносов тарафыннан чыгарыла (Риторика, 1748, Чиркәү китапларының файдасы турында фикер алышу, 1757).