Олонец ныгытмасы
Олонец крепосте (Олонец ныгытмасы) - Олонец погостының төп торак пункты янында Олонка һәм Мегрега елгалары кушылган урында, Толмачев Наволок һәм Оксентьево авылы янында, Швеция чиге янында форпост, Олонец воеводалыгының урнашу урыны.
| Олонец ныгытмасы | |
| Нигезләнү датасы | 1648 |
|---|---|
 | |
| Дәүләт | Россия |
| Административ-территориаль берәмлек | Олонец |
| Гамәлдән чыгу датасы | 1741 |
| Мәдәни мирас һәйкәлләре исемлегенә керә | список объектов культурного наследия: Олонец[d] |
| Мирас статусы | Төбәк әһәмиятендәге Россия мәдәни мирас объекты[d][1] |
| Ирешү | Олонецкий п-ов, при впадении р. Мегреги в р. Олонку |
| Современное состояние | разрушенный[d] |
| Халәте | закрыто навсегда[d] |
 | |
 Олонец ныгытмасы Викиҗыентыкта | |
Олонец ныгытмасы кыска вакыт эчендә, 1649 елның сентябрендә патша Алексей Михайлович указы нигезендә төзелә. Олонец ныгытмасын төзү белән князь Федор Волконский һәм дьяк Степан Елагин җитәкчелек итә. Аның халкын башка погостлардан булган бай крестьяннар тәшкил иткән, алар сәүдә һәм төрле һөнәрчелек белән, шул исәптән тимер эшкәртү белән шөгыльләнгәннәр. Ныгытма киләчәктә Олонец шәһәренә әверелгән үзәк булып торган. 1300 бойница һәм унтугыз башнялы ныгытма дивары елга ярлары буенда 1,5 кмга сузылган. Ныгытма су дәрәҗәсеннән 10-11 метр ераклыкта урнашкан. Аның манараларының иң биеге - Кызыл манар, 32 метр биеклектә булган. Крепость диварларында Троица чиркәве, икмәк амбарлары, воевод ишегаллары һәм 155 ишегалды була, аларда хәрби конфликтлар булган очракта тыныч халык сыенган. Башнялар саны, диварларның озынлыгы һәм хәрби җиһазланышы буенча ныгытма Архангельск һәм Себер ныгытмаларыннан өстенрәк булып, нәтиҗәдә, Холмогорлардан гына калышкан. Ныгытма 1741 елгы янгын вакытында һәлак була һәм аннан соң торгызылмый.
Тарихы
үзгәртү1617 елда Швед Корольлеге һәм Рус патшалыгы арасында Столбово тынычлык солыхы төзелә, әлеге солых Рус-Швед сугышына чик куйган. Тыныч шартнамә шартлары буенча, ике ил арасында яңа чик Раштуа Олонец погостыннан 50 км ераклыкта уза, Мәскәү хөкүмәте каршында чикләргә якын җирләрнең куркынычсызлыгын тәэмин итү проблемасы килеп баса. Хәрби-саклау корылмалары торгызуның беренче этабы 1648-1649 елларга туры килә.
1649 елның язында воеводлар Федор Волконский һәм Степан Елагин яңа ныгытма төзү урынын сайлаган. Агач - җир Олонец ныгытмасы шул ук елның көзендә Олонка һәм Мегрега елгалары кисешкән урында төзелә, материктан борын киң чокыр белән аерылган була. Крепостьнең көнбатыш өлешендә Кечкенә шәһәр урнашкан, көнчыгыш өлешендә Зур шәһәр диварлар белән бүленгән. Шулай итеп, баштан ук Олонец ныгытмасы хәрби-административ үзәк буларак кына түгел, ә халык сәүдә һәм һөнәрчелек белән шөгыльләнгән шәһәр буларак та уйланылган. Шул ук вакытта чит ил сәүдәгәрләре белән сәүдә итү өчен Олонка белән Мегрега арасында «Стрелица» утравы бирелгән, яшерен күрсәтмә белән исә чит ил кешеләренә шәһәргә, крепостьта алар өчен лавкалар тотылуга карамастан, керү тыелган була.
Ныгытма 1741 елгы янгын вакытында һәлак була һәм аннан соң торгызылмый.
Археологик тикшеренүләр
үзгәртүКайчандыр Олонец крепосте биләгән территориядә казу эшләре РФА Карел фәнни үзәгенең тел, әдәбият һәм тарих институтының С.Кочкуркина җитәкчелегендәге археология отряды тарафыннан 1973-1975, 1988, 1990-1991, 1993, 1995 елларда алып барыла. 15 казылма һәм берничә шурфның гомуми мәйданы 874 м2 була.
Чыганаклар
үзгәртү- Кочкуркина С. И. Олонецкая крепость: итоги новых археологических исследований // Ученые записки Петрозаводского государственного университета. Серия: Общественные и гуманитарные науки: научный журнал. — Изд-во Петрозаводского государственного университета (ПетрГУ), 2009. — 114 с.