Николай Ворожцов (өлкән)
Николай Николаевич Ворожцов (өлкән) ( 1881, Иркутск - 1941, Мәскәү ) - рус һәм совет органик химигы. Ул совет анилин буяу сәнәгате үсешенә зур өлеш кертә. Фән өлкәсендә Сталин премиясе лауреаты (1952, үлгәннән соң)[1]. Химик Николай Николаевич Ворожцовның әтисе (кече).
| Николай Ворожцов | |
|---|---|
| Туган | 28 апрель 1881 Иркутск, Россия империясе |
| Үлгән | 1941 Мәскәү, СССР |
| Күмү урыны | Ваганьков зираты[d] |
| Ватандашлыгы | Россия империясе.svg){kind=small} СССР |
| Әлма-матер | Харьковский технологический институт[d] |
| Һөнәре | химик |
| Эш бирүче | Тум технология институты[d], Варшавский политехнический институт[d], НИОПИК[d] һәм Русия химия-технология университеты[d] |
| Балалар | Николай Николаевич Ворожцов[d] |
| Фән өлкәсе: | органик химия |
| Эш урыны: | Тум технология институты[d], Варшавский политехнический институт[d], НИОПИК[d] һәм Русия химия-технология университеты[d] |
Биографиясе үзгәртү
Николай Ворожцов 1881 елның 16 (28) апреленда[1] Иркутсктә сәүдә хезмәткәре гаиләсендә туган. 1904 елда ул Харьков практик технологик институтты (химия бүлеге) тәмамлый. 1904-1912 елларда Томск технология институтында башта ассистент, аннары укытучы булып эшләй. 1913-1920 елларда Варшава политехник институтында укыта (1918 елдан - Түбәнге Новгород университеты ). 1916 елда химик технология адъюнкты дәрәҗәсе өчен кандидатлык диссертациясе яклай, аннан соң ул экстраординар профессор вазифасына раслана. 1917 елдан - ординар профессор; 1918 - 1920 елларда - Түбәнге Новгород университетының физика һәм химия факультеты деканы.
1916 елда ул Мәскәүдә «Русско-краска» лабораториясен (соңрак - Анилтрест Үзәк лабораториясе; 1931 елдан - Органик продуктлар һәм буяулар фәнни тикшеренү институты -НИОПИК) оештыра. Ворожцов 1919 елга кадәр бу лаборатория мөдире була.
1920-1924 елларда Иваново-Вознесенск политехник институтында укыта; 1920-1922 елларда ул химия факультеты деканы, 1922-1924 елларда институт ректоры. 1924 елда ул Мәскәүгә күченә, 1926 елга кадәр ул Д. И. Менделеев исемендаге Мәскәү химик-технологик институтында химия һәм җепселле һәм буяучы матдәләрнең технологиясе кафедрасын җитәкләй. 1926 елда ул Мәскәү химия-технология институтында органик буяулар һәм арадаш продуктлар технологиясе кафедрасын оештыра, аның беренче җитәкчесе була (1926-1930). 1925 елдан - Анилтрестның фәнни җитәкчесе. Ворожцов «Химическая промышленность» журналына нигез сала һәм берничә ел аның редакторы була[1]. 1930 елның декабрендә ул кулга алына, 1931 елның июлендә азат ителә. 1932 елга кадәр ул Луганск өлкәсенең Рубежное бистәсендә Рубежное химия-технология институтында кафедра мөдире һәм НИОПИК-ның Рубежное филиалының фәнни җитәкчесе булып эшли. 1934 елда ул кабат Мәскәүгә күченә һәм гомеренең ахырына кадәр ул Мәскәү химия технологияләре институтында үзе булдырган кафедраны җитәкләй. Ул шулай ук НИОПИК консультанты була.
Ул 1941 елның 9 авгусында Мәскәүдә вафат була[1] . Ваганьковское зиратында күмелгән.
Әсәрләре үзгәртү
- Основы синтеза красителей: Начальные вещества и методы получения промежуточных продуктов. М.; Л., 1925;
- Ступени в синтезе красителей: (Химия циклических промежуточных продуктов). Л., 1926;
- Сборник статей. М.; Л., 1948;
- Основы синтеза промежуточных продуктов и красителей: [Учеб. пособие для хим.-технол. вузов]. 4-е изд. М., 1955.
Әдәбият үзгәртү
- Измаильский В. А. Николай Николаевич Ворожцов: (1881—1941) // Журнал общей химии. 1943. Т. 13. № 7-8;
- Уфимцев В. Н. Н. Н. Ворожцов и его научная деятельность // Успехи химии. 1952. Т. 21. Вып. 1;
- Лисицын В. Н. Основатель химической династии: Жизнь и деятельность профессора Н. Н. Ворожцова (1881—1941) // Исторический вестник РХТУ им. Д. И. Менделеева. 2002. Вып. 7;
- Химики о себе / Сост. Ю. И. Соловьев. М., 2001
- Волков В. А., Куликова М. В. Российская профессура: XVIII — начало XX в.: Химические науки: Биогр. словарь. СПб., 2004;
- Будрейко Е. Н., Жуков А. П. Профессора Университета Менделеева: XX век. М., 2007.