Космик очышлар: юрамалар арасында аерма
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
Төзәтмә аңлатмасы юк |
Төзәтмә аңлатмасы юк |
||
Юл номеры - 1:
[[Файл:Russia-Moscow-VDNH-Rocket R-7-1.jpg|thumb|200px|[[Мәскәү]]дәге күргәзмәдә «Восток» ракетасы макеты]]
'''Космик очыш''' — ул космос буйлап сәяхәт итү. Җир [[атмосфера]]сыннан читтә космос киңлекләрен автоматик һәм идарә ителгән космик аппаратлар ярдәмендә тикшерү космонавтика дип атала. Җир белән космос арасында төгәл чикләр юк, шуңа күрә Халыкара авиация федерациясе ул чикне шартлы рәвештә Җир өслегеннән 100 км биеклекне билгеләде. Бу биеклектә аэродинамик көчләр файдаланып очар өчен [[беренче космик
==Космик очышларның физик нигезләре==
Ракета [[Җирнең ясалма иярчене]] булсын өчен аңа 7,9 км/сәг тизлек бирергә кирәк. Мондый тизлеккә ирешү өчен ягулык массасы файдалы йөк массасыннан 55 тапкыр зуррак булырга тиеш. Димәк, старт вакытында ракета массасының күп өлешен ягулык массасы алып тора. Күпбаскычлы ракеталар Сергей Королев җитәкчелегендә совет галимнәре тарафыннан ясалганнар. Ике баскычлы Р–7 ракетасының төп өлеше – икенче баскыч, ә аның тирәсендә ягулык баклары һәм беренче баскычның реактив двигательләре урнашкан. Старт вакытында ике баскычның да двигательләре эшли башлый. Беренче баскычтагы ягулык запасы беткәч, алар аерылалар. Файдалы йөк ракетаның баш өлешендә урнашкан. Баш өлешкә атмосферада очкан вакытта һава каршылыгын киметү өчен агучан форма бирелгән. Космик пространствога чыккач баш өлеш тә төшеп кала, һәм автомат иярчен яки очучысы булган корабль мөстәкыйль оча башлый. Космик корабльның тизлеген арттыру яки юнәлешен үзгәртү өчен кечкенә генә реактив двигательләр кулланыла. Сыек ягулык ракеталары керосин һәи окидлаштыргыч буларак, кислород кулланалар.
==Космоска очышлар тарихы==
===Истәлекле вакыйгалар===
* 1955 елда
* 1957 елның 4 октябрендә Советлар Союзында, кешелек тарихында беренче булып, [[Җирнең ясалма иярчене]] җибәрелә.
* 1959 елның 4 октябрендә Айга автоматик станция җибәрелә. Айның безгә күренмәгән ягының фоторәсеме Җиргә тапшырыла.
Юл номеры - 27:
[[Файл:Space Shuttle Columbia launching.jpg|thumb|300px|«Колумбия» шатлы ([[АКШ]])]]
[[1957 ел]]ның 4 октябрендә [[Җирнең беренче ясалма иярчене]] космоска очыртыла. Авырлыгы 83,6 кг булган иярчен безнең планета тирәли 92 көн оча һәм дөньяның барлык радиостанцияләренә радиосигналлар җибәрә.
1959 елдан башлап безнең илдә космонавт булу өчен 20 кандидат әзерләнә. Беренче космонавт итеп [[Юрий Гагарин]] тәгаенләнә. 1961 елның 12 апрелендә Мәскәү вакыты белән 9 сәгать 07 минутта “Восток” исемле космик корабль бортында кеше белән космоска күтәрелә һәм, Җир шарын әйләнеп чыгып, 108 минут эчендә кире кайта.
1971 елдан 1982 елга кадәр вакыт эчендә Җир тирәли орбитага безнең ил “Салют” серияле 7 орбиталь станция чыгара. 1986 елдан 2001 елга кадәр Җир тирәли орбитада рекордлы срокта “Мир” станциясе эшли – аның 6 тоташтыру төене була, аның эчедә төрле вакытларда йөздән артык космонавт һәм астронавт эшләгән. Космонавт В. В Поляков орбиталь очу озынлыгы буенча дөнья рекорды куеп 438 тәүлек аның эчендә эшли. Хәзерге вакытта орбитада төрле илләр катнашында төзелгән Халыкара космик станция эшли. Аның беренче блогы безнең “Заря” йөк модуле була. Орбиталь станция – ул берничә айлар буена космонавтлар яши һәм эшли торган бөтен бер космик йорт. Алар анда фәнни экспериментлар үткәрәләр, космик объектларны тикшерәләр, безнең Җирне өйрәнәләр, шулай ук кунаклар кабул итәләр һәм посылкалар алалар. Һичшиксез, кунаклар космик корабльләрдә очып киләләр, кирәкле җиһазларны йөк корабльләре алып килә.
| |||