Көчле тәэсир итешү: юрамалар арасында аерма
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
Төзәтмә аңлатмасы юк |
Төзәтмә аңлатмасы юк |
||
Юл номеры - 1:
{{Квант механикасы}}
[[Файл:Neutron QCD Animation.gif|250px|мини|уңда|Нейтрон кварктан төзелеше: глюон алмашуы нейтронны саклап кала]]
[[Файл:Nuclear Force anim smaller.gif| [[Файл:Pn scatter pi0.png|250px|мини|уңда|Протон-нейтрон атом төшендә тартышы Фейнман диаграммасы]]
[[Файл:Pn scatter quarks.png|250px|мини|уңда|Протон-нейтрон атом төшендә тәфсилле кварк структуралы Фейнман диаграммасы]]
'''Көчле тәэсир итешү''' яки '''Атом төше (көчле) тәэсир итешү''' (''төсле тәэсир итешү'') (''tat.lat. [http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Көчле_тәэсир_итешү Köçle tä'sir iteşü ]'')- физиканың дүрт фундаменталь тәэсир итешүнең берсе. Көчле тәэсир итешүдә кварклар, глюоннар һәм алардан төзелгән кисәкчекләр - адроннар (барионнар, мезоннар) катнашалар. Көчле тәэсир итешү атом төшенең төзелеше өчен җаваплы.
Строка 22 ⟶ 25 :
биредә <math>~A~-</math> атом төше эчендә нуклоннар саны.
== Квант хромодинамикасы - көчле тәэсир итешү теориясе ==
Көчле тәэсир итешүне квант хромодинамикасы тасвирлый.
Аның төп нигезләре:
* Һәрбер кварк квант санына - '''төс'''кә ия була.
* Төсле кварк фәзасында унитар әйләнү инвариантлыгы бар (SU(3) төркеме)
* Килеп чыккан калибрлы кыр - кварклар тәэсир итешү тасвирлый
* Шушы калибрлы кыр квантлана, аның кванты - глюон
* Бәйсез глюон кырлары саны - 8
* Глюоннар төс белән тәэсир итә
* Көчле тәэсир итешү константасы аралык артканда - арта, аралык кимегәндә - кими
* Конфайнмент (кварк әсирлеге) - бер кварк икенчесеннән 10<sup>−15</sup> м аралыгында ераклаша алмый, ләкин төссез кварклар ераклаша ала (глюон кыры тотмый). Шулай итеп ирекле төсле кварк булмый, аларның төссез комбинациясе гена була.
Конфайнмент радиусы зуррак аралык ераклыгында адроннар глюоннар алмашуы сәбәпле түгел ә башка адроннар алмашуы сәбәпле тәэсир итешәләр. Шулай итеп түбән энергиядә көчле тәэсир итешү пи-мезон алмашуы ярдәмендә була, шушы калдык көчле тәэсир итешү.
== Әдәбият ==
| |||