Казаклар: юрамалар арасында аерма
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
Serge-kazak (бәхәс | кертем) |
|||
Юл номеры - 3:
'''Казаклар''' - ирекле кешелер буларак [[Ауразия]] далаларында формалашкан этносоциаль төркем. Бүгенге казакларның токымнары - [[кыпчаклар]], [[татарлар]], [[казакълар]], [[ногайлар]], [[нагайбәкләр]], [[үзбәкләр]], [[украин]] һәм [[рус]]лардан гайре [[Ауразия]]дә яшәгән башка [[халык]]лар.
==
"Казак" сүзе төрки телдән килеп чыккан. Аның чыгышының берничә аңлатмасы бар.
"Казак" сүзе төрки телдән килеп чыккан, ягъни качак дигәнне аңлата. Кайбер гәлимнәр исә "казак" сүзе гарәп сүзе "гази"дән ("азат сугышчы") чыккан дип уйлый. Бу сүздән хәзерге [[казакъ|казакъ халкы]] исеме дә килеп чыгуы мөмкин.▼
* Беренче юрама буенча "казак" сүзе - түбәндәдәге Иделдә яшәгән татарлардан килеп чыккан. Аларда "ак каз" - иң турылыклы, кыю, чистә кош булганлыктан тотем (олылый торган хайван) булган. Шушы юраманы хәзерге казакларның төшенчәләре исбатлыйлар:
: "есаул" - татар сүзләреннән "йөз" "авыл" килеп чыккан - йөзавыл - йөз авылларда сайланган гаскәр башлыгы.
: "атаман" - татар сүзеннән "ата", "атай" (шуңа күрә рус телендә "батька" булып да исемләнә)
: "улан" татар сүзеннән "оглан" килеп чыккан
: казак диалектларында күп татар сүзләре бар (буерак, урман һәм бүтән). Казаклар турында Шолоховның бөек әсәрендә "Тын Дон" күп татар теленнән чыккан сүзләр тупланган.
* Икенче юрама буенча "казак" качак дигәнне аңлата.
▲
== Тарих ==
| |||