Зәй районы: юрамалар арасында аерма
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
Төзәтмә аңлатмасы юк |
Төзәтмә аңлатмасы юк |
||
Юл номеры - 31:
==Тарихи белешмә==
1652 -1656 елларда [[Урыс дәүләте]], [[Казан ханлыгын]] яулап алганнан соң, Кама аръягы җирләрендә чик буе ныгытмалары төзүгә керешә, шуларның берсе - Зәй крепосте. Бер үк вакытта бу якларга
Патша хөкүмәте 1655 елда әсирлеккә төшкән [[Полоцк]] һәм [[Смоленск]] [[поляклар]]ын Зәй ягына күчерә. 1676 елдан башлап шактый гына халык урнашкан бу урын Зәй шәһәрчеге исемен ала.
Юл номеры - 59:
Зәйнең бүгенге йөзен ГРЭС, "КамАЗ - Автоагрегат"акционерлык җәмгыяте, шикәр, металл, тимер - бетон корылмалар заводлары, промышленность - төзү комбинаты кебек эре сәнәгать предприятиеләре билгели.
Автоагрегат заводы, ГРЭСтан кала, шәһәрнең йөзен билгеләүче, иң эре предприятиеләреннән берсе. Яңа Зәй бистәсендә "КамАЗ" автомобильәре өчен тәгәрмәчләр җитештерүче завод төзү турында карар 1970 елда кабул ителде. Завод үзенең төп продукциясен 1978 елда чыгара башлады. Бүгенге көндә завод киңәйгәннән - киңәя бара, яңа төр продукция эшләп чыгаруны үзләштерә. Болар -дистанцион идарә итү җиһазлары, "[[КамАЗ]]", "ЗИЛ", "ОКА", "МАЗ" һәм башка төр автомобильләр, трактор арбалары өчен тәгәрмәчләр.
Шәһәр азык промышленносте предприятиеләренең беренчесе - Зәй шикәр заводы. Завод файдалануга 1966 елның декабрендә тапшырылды ьәм төп продукция шикәр комы, патока һәм чөгендер түбе бирә башлады. Завод өчен чимал - шикәр чөгендере республиканың 80 хуҗалыгында үстерелә.
Юл номеры - 65:
Зәй эксперименталь модульле металл конструкцияләр заводы - шәһәрнең иң яшь предприятиеләренең берсе. Заводның төп эшләп чыгарган продукциясе - җиләк- җимеш саклагычлар, автомашиналар өчен җылытылган корылмалар, печән саклагычлар, техник хезмәт күрсәтү станцияләре өчен модульле конструкцияләр һәм суыткыч камералар.
Зәй леспромхозы 30 елларда оешты, ул республикада алдынгы урман хуҗалыкларының берсе. Районның 26 процентын урманнар били. Бүгенге леспромхоз - югары механикалаштырылган һәм заманча техника белән җиһазландырылган предприятие. Хезмәт коллективы җитештергән продукция
Районның 117,6 мең гектар авыл хуҗалыгы җирләре исәпләнә, шуның 95 мең гектары - сөрү җире. Районда 24 авыл хуҗалыгы кооперативы, 195 фермер һәм крестьян хуҗалыклары бар. Хуҗалыклар икмәк, сөт, йон җитештерә, шикәр чөгендере үстерә. Күп кенә хөкүмәт бүләкләре алган якташлар арасында 1984 елда СССР дәүләт премиясенә лаек булган Аксар авылы механизаторы Ф.Н.Миңнебаев, Социалистик Хезмәт каһарманы М.Н.Хөснетдинова, Хезмәт Даны орденнарының тулы кавалеры, звено җитәкчесе М.Х.Гыйльфанов бар
Юл номеры - 73:
Шәһәр һәм районда 59 меңнән артык кеше яши, шул исәптән шәһәрдә 42500. Зәй - күпмилләтле район. Биредә уннан артык милләт вәкилләре яши.
Татарлар - 30 меңгә якын, [[урыслар]] - 20 мең,
==Мәгарифе, мәдәният, сәламәтлек саклау==
Юл номеры - 90:
* [[Таҗетдин Ялчыгол]] 1838 елда вафат булып, Зәй төбәгенең Имәнлебаш авылында җирләнгән бөек галим. Ул калдырган бихисап фәнни әсәрләр арасында исемнәре иң алда йөри торган "Рисаләи Газизә" белән "Тәварихы Болгария" исемле китаплар бәһаләп бетергесез кыйммәтле әсәрләрдән санала.
* [[Хатыйп Миңнегулов]] - әдәбият галиме, педагог, филология фәннәре докторы, [[Казан дәүләт университеты]] профессоры ,Татарстан Республикасының атказанган фән эшлеклесе", "Фән һәм техника өлкәсендә Татарстан Республикасы Дәүләт бүләге лауреаты", "Халыкара ел кешесе" һ. б. Зәй төбәгенең Апач авылында туып үскән.
*
* [[Аяз Гыйләҗев]], Габдулла Тукай исемендәг Дәүләт бүләге, Татарстанның һәм Русиянең атказанган сәнгать эшлеклесе, Горький исемендәге Дәүләт премиясе лауреаты, Татарстанның халык язучысы һәм башкалар.
* [[Сөббух
* [[Гурий Тавлин]]. Баграҗ авылы. Зәй шәһәренең бер урамы һәм бер мәктәбе аның исемен Йөртә.
* [[Рабит Батулла]], язучы, драматург, әкиятче, режиссер, артист, театр училищесында - укытучы, пародист, мәзәкче һ. б. [[Түбән Олыҗы]] авылында туган.
| |||