Tuqtamış xan: юрамалар арасында аерма
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
Төзәтмә аңлатмасы юк |
|||
Юл номеры - 1:
[[Файл:Tuqtamish1.jpg|right|300px|thumb|Tuqtamış xan]]
'''Tuqtamış xan''' - (?-1406) - [[Altın Urda]] xanı, 1380-1395 - [[Tömän]] xanı, [[Çıñğız xan]] näselennän bulğan.
==[[Altın Urda]] nizağı==
XIV yözneñ 50 nçe yılları azağında täxet öçen köräş [[Altın Urda]] tarixında zur üzgäreşlär kiterep çığara. Säyäsi nizağqa iskitkeç zur afät kilep östälä. 1346 yılnı ilgä Qıtaydan waba(çuma) awıruı kilep kerä. Yoğışlı awıru şaqtıy keşene yığıp sala, xalıq telendä «qara ülät» dip yörtelgän çirdän kürgän qazanı [[Altın Urda]] ğäyät awır kiçerä. Äle Bärkä xan zamanında uq başlanğan farsı suğışın tuqtatıp torırğa mäcbür bulıp, fäqät Canibäk idärä itüeneñ soñğı yıllarında ğına ul suğışnı yañadan başlap cibärergä mömkinlek tua.
Juçi ulusında üzara nizağlaşular Canibäkneñ ulı Birdebäkne ütergännän soñ ayıruça kiskenläşep kitä. Änä şul 1359 yıldan alıp 1380 yılğa çaqlı uzğan 20 yıl eçendä 25 xan alışına—alarnıñ qaysıbere täxettä berniçä genä ay utırıp ala. Altın Urdanıñ bu faciğäle yazmışı ğäräp-farsı tarixçılarınıñ yazmalarına, şulay uq rus yılyazmalarına terkälep qala.
| |||