Ğäräp älifbası: юрамалар арасында аерма

Контент бетерелгән Контент өстәлгән
Albert Fazlî (eski) (бәхәс | кертем)
кТөзәтмә аңлатмасы юк
Albert Fazlî (eski) (бәхәс | кертем)
Юл номеры - 9:
 
== Älifba tozeleşe ==
[[{{ns:Category}}:Yazu töre]]
[[Ğäräp]] älifbası 28 [[xäref]]tän tora, alar barısı da [[tartıq]]larnı bilgeläw öçen.
 
Ğäräpälif belän yazılğan süzlär uñnan sulğa taba yazıla wä ber yuldan ikençe yulğa süz küçerü närsä yuq.
[[Ğäräp]] älifbasında 28 [[xäref]] bar, şularnıñ öçese (älif, waw, ya) ozın [[suzıq]]larnı belderä, qısqa [[suzıq]]lar isä (yarımsuzıqlar) yazuda xäräkälär (ast, öst bilgeläre) yärdämendä kürsätelä. Başqa xäreflär [[tartıq]]larnı bilgeläw öçen.
 
Xäreflär barlıq oçraqlarda da ber genä bieklegendabieklekta yazıla, yäğni Ğäräp älifbasında baş xäreflär yuq.
 
Ğäräp süzläre härçaq tarıqtan ğına başlana, ''älif'' xärefe dä ''hämzä'' belän başlana.
 
Ğäräp älifbasında xäreflarneñ dürt törle yazılu räweşe qullanıla:
Строка 169 ⟶ 173 :
|}
 
Ğäräp älifbasında altı xäref özek xäreflär dip atala, alar üzlärennän soñ kilgän xäreflär belän (sul yaqtan) totaşmílar wa süzda urın aluınnan üz qiäfäten üzgärtmilär:
* <font class="arabic">ﺍ</font> älif
 
Строка 181 ⟶ 185 :
 
* <font class="arabic">ﻭ</font> waw
 
Şul ''özek xäreflär'' üzlärennän soñ kilgän xäreflär belän (sul yaqtan) totaşmílar wa süzda urın aluınnan üz qiäfäten üzgärtmilär. ''Özek xäreflärdän'' soñ kilgän xäref süz başındağıça yazıla.
 
Menä ''älif'' xärefe genä aldan barğan xäref belän totaşıla.
 
==== Tartıqlar ====
Строка 198 ⟶ 206 :
Ğäräp telendä altı suzıq awaz bar, wä bik yış oçraqlarda alar bötenläy yazılmílar, bu närsä qayçaqta ikemäğnälelekkä dä kiterä ala.
 
Suzıqlarnıñ öçese qısqa: [ä], [i], [u]. Qısqa suzıqlar yazuda ayırım xäref ilä tügel, xäräkä aşa ğına bilgelilärbilgelänä:
 
* <font class="arabic">'''َ'''</font> – qısqa [a] – ''fätxä''
Строка 235 ⟶ 243 :
 
* zämmäle xäreftän soñ xäräkäsez ''wäw'' kilsä, şul ''zämmä''+''wäw'' ozın [ū] yä ki [uw] kük uqıla: <font class="arabic">دُ‌و</font> – [duw]
 
* fätxäle wä hämzäle ''älif''tän soñ tağın ber xäräkäsez ''älif'' kilsä, şul ike ''älif'' urınına ber dulqınlı ''älif'' yazıla wä ul ozın [ā] kük uqıla. <font class="arabic">أَ + ا = آ</font>
 
==== Tänwin xäräkäläre ====
Строка 245 ⟶ 255 :
 
* <font class="arabic">'''ٌ'''</font> – zämmä tänwin – [ün] uqıla. Mísal: <font class="arabic">'''بَابٌ'''</font> – [bābün]
 
 
: İskärmä: Fätxä tänwinle xäreftän soñ xäräkäsez ''älif'' kilsä, şul ''älif'' uqılmí.