|
[[Файл:Ursa Minor constellation map ru lite.png|right|300px|thumb|КечкенәКече Җидегән йолдызлыгы]]
'''Кече Җидегән йолдызлыгы''' (''Кече Аю'', {{lang-la|Ursa Minor}}) — [[күк йөзе]]нең [[төньяк ярымшар]]дагы котып янындагы [[йолдызлык]]. Күк йөзендә 255,9 квадрат градус мәйданы иңләп тора. Аның эченә гади күз белән күренә торган 40 [[йолдыз]] керә. Кече Җидегән йолдызлыгында [[Тимерказык]]тан 1° ераклыкта [[Җир шары]]ның [[төньяк котып|төньяк котыбы]] урнашкан.
'''Кече Җидегән ''α''''' — [[Тимерказык]], +1,97 [[йолдызча зурлык]]тагы [[йолдыз]], [[котып йолдызы]].
'''Кече Җидегән ''β''''' — [[КәүкәбАкбүзат]] (Кәүкәб, {{lang-ar|الكوكب الشمالي}} ''әл-кәүкәб әш-шимали'' — «төньяк йолдыз»<ref>Кәүкәб — йолдыз; шимали — төньякка караган. — Гарәпчә-татарча-русча алынмалар сүзлеге: татар әдәбиятында кулланылган гарәп һәм фарсы сүзләре / К.З. Хәмзин, М.И. Мәхмүтов, Г.Ш. Сәйфуллин. — Казан: Тат. кит. нәшр., 1965. — 792 б. — Б. 229.</ref>; {{lang-ru|Кохаб}}), +2,08 йолдызча зурлыктагы кызгылт-сары зур йолдыз, 126 [[яктылык елы]] ераклыкта урнашкан. Б.ч.к. 1900 елдан б.ч. [[500 ел]]гача бу йолдыз [[күк йөзе]]нең төньяк котыбына иң якын йолдыз булган һәм [[котып йолдызы]] сыйфатында булган. Бу хәл аның гарәп исемендә сурәтләнгән.
'''Кече Җидегән ''γ''''' — [[ФеркадКүкбүзат]] (Феркад), +3,05 йолдызча зурлыктагы йолдыз.
== АтамаларТарих ==
[[Татарлар]]да бу йолдызлыкны Кече Җидегән дип атыйлар. Башка халыкларда бу йолдызлык '''Кече Аю''' ({{lang-la|Ursa Minor}}, {{lang-ar|الدب الأصغر}} ''әд-дөбб әл-әсгарәсғәр'', {{lang-ru|Малая Медведица}}) дип атыйлар. Йолдызлыкны Кече Аю (Кече Җидегән), якындагы Зур Аю ([[Зур Җидегән йолдызлыгы|Зур Җидегән]]) аермалы буларак, атыйлар.
[[борынгы грекларгрек мифологиясе|Борынгы греклар карашлары]] буенча Кечкенә Җидегән йолдызлыгы — бу [[Зевс]]ның даясы аю кыяфәтендә [[нимфа]] [[Киносура]]ның [[катастеризм]]ы. [[Әл-Бируни]] үзенең [[1030 ел]]да тәмамланган «[[Мәсгуд кануны]]нда» [[Клавдий Птолемей|птолемейныкы]] {{lang-grc|άρκτος μικρά}} исемене [[гарәп теле]]нә «әд-дөбб әл-әсгарәсғәр» сүзләре белән тәрҗемә иткән<ref>Звездный каталог ал-Бируни с приложением каталогов Хайама и ат-Туси // Историко-астрономические исследования. Вып. VIII. — М.: Физматгиз, 1962. — С. 177.</ref>. Татар халкы, бөтен [[гарәп-мөселман мәдәнияте]] бер өлеше буларак, әүвәл йолдызлыкның ''Дөббеләсгар'' ({{lang-tt3|دﺐالاصغر}}) гарәп исеме да кулланды<ref>Гарәпчә-татарча-русча алынмалар сүзлеге. — Б. 120.</ref>, әмма хәзерге вакытта бу исем кулланмый.
=== Тимерказык, Акбүзат, Күкбүзат һәм Җидегән турында риваять ===
* Казыкка бәйләнгән ике атым дулый, дуласа да бер тирәдән китә алмый (''Тимерказык, Акбүзат, Күкбүзат йолдызлары'').
* Акбүзат йолдыз, Күкбүзат йолдыз, Тимерказык бер ялгыз (''әйтем'').
==== Нәтиҗә ====
Бәлки, бу халык сөйләм мирасында Кече Җидегән β — Акбүзат йолдызы, ә Кече Җидегән γ — Күкбүзат йолдызы дип атыйлар, әмма туры күрсәтмәләр әле табылмаган.
== Искәрмәләр ==
| 