Wikipedia

Лазер: юрамалар арасында аерма

Тарихны интерактив карап чыгу
← Алдагы төзәтмәКиләсе төзәтмә →
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
КүрсәтмәлеВики-текст
IanraBot (бәхәс | кертем)
1 234 896 үзгәртергә
к 👻
Тамга: кире кагылган
MBHbot (бәхәс | кертем)
Ботлар
17 609 үзгәртергә
Тамга: кире кайтару
Юл номеры - 1:
[[Файл:LASER.jpg|300px|мини|уңда|Төрле дулкын озынлыклы лазер нурлары - астан өскә: 405, 445, 520, 532, 635, 660 нм.]]
'''Лазер''' ([[инглизчә]] ''laser, light amplification by stimulated emission of radiation'' - '''мәҗбүр ителгән нурландыруны көчәйтү''') яки '''оптик квант генерaтыpыгенераторы''' - тышкы чыганакның энергиясен ([[яктылык]], [[иликтepэлектр]], җылылык, химик һ.б. энергиясен) коһерент, монохроматик, поләрлашканполярлашкан, тар юнәлгән нурланыш агымының энергиясенә әйләндерүче җайланма.
[[Файл:Laser.svg|thumb|right|300px|Лазер төзелеше: 1 — актив мохит; 2 — лазерны ярсытып тутыру энергиясе; 3 — күренмәсез [[көзге]]; 4 — тонык көзге; 5 — лазер нуры.]]
Лазер эшенең физик нигезе - [[мәҗбүр ителгән нурлану]] [[квант механикасы]]ның күренеше.
Юл номеры - 10:
Кайбер лазерлар, мәсәлән буяу эремәсе нигезендә лазер яки полихроматик [[каты җисем]] лазерлары киң спектрда күп [[ешлык]]лар тарата алалар.
 
Лазерлар зурлыклары микроскопик ([[ярымүткәргеч]] лазеры) масштабтан aᴙк тубыфутбол аланы зурлыгына ирешә.
 
Лазерларның уникаль үзлекләре фәннәр һәм техника төрле тармакларында кулланыла: компакт-дисктан уку һәм язудан бирле [[идарә ителә торган термотөш синтезы]]на кадәр.
 
[[1954]] елда [[ССРБ]] галимнәре [[Николай Басов]], [[Александр Прохоров]] беренче микродулкын генерaтыpыгенераторы - [[аммиак]] нигезендәге [[мазер]] ясыйлар, әлеге ачылыш өчен Басов, Прохоров һәм Чарлз Таунс [[1964]] елда [[НoбeлНобель премиясе]]нә лаек була. [[1960]] елда Мейман беренче оптик квант генерaтыpыгенераторы - лазер ясый.
 
==Эшенең нигезләре==
Юл номеры - 26:
'''Мәҗбүр ителгән нурлану''' - мәҗбүр итүче [[фотон]] тәэсирендә ярсу атом стабиль халәткә күчкәндә яңа фотон тарата. Таратылган фотонның энергиясе ярсу атомның һәм стабиль атомның энергияләре аермасына тигез.
 
Таратылган фотон мәҗбүр иткән фотонга коһерент, төгәл копиясе булып тора, аларның [[энергия]]се, [[импульс]], [[поләрлашуполярлашу]], таралу юнәлеше тиң була. Мәҗбүр ителгән нурлану [[спонтан нурланыш]]тан аерылып тора,чөнки спонтан нурланышта фотоннарның таралу юнәлешләре, поләрлашуполярлашу һәм фаза очраклы була.
 
=== Көчәйтү ===
Нурланышны көчәйтү өчен мохиттә ярсу [[атом]]нар саны ярсытылмаган атомнар саныннан зуррак булырга тиеш. Термодинамик тигезлектә әлеге шарт үтәлми, шуңа күрә лазерның актив мохитне ярсытып тутыруның төрле ысуллары кулланыла: оптик, иликтepикэлектрик, химик һ.б.
 
Лазерның атив мохите [[оптик резонaтыpрезонатор]]да куела, иң гади очракта ул ике [[көзге]] (бер көзге ярым тонык) системасы булып тора. Ярым тонык көзге аша лазерның нуры өлешчә резонaтыpданрезонатордан чыга.
 
Көзгеләрдән чагылганда нурлар бәйләме күп тапкыр резонaтыpрезонатор буйлап узып бара һәм яңа фотоннар нурландыруны мәҗбүр итә. Шулай итеп, лазерда нурланыш көчәйтелә.
 
[https://втораяиндустриализация.рф/rubinovyiy-lazer/ Лазер] монохроматик нур тарата (бердәнбер яки дискрет [[Дулкын озынлыгы|дулкын озынлыклары]]), билгеләнгән таралу юнәлеше һәм бер [[поләрлашуполярлашу]]га хас.
 
== Төзелеше ==
Юл номеры - 42:
* актив мохит
* ярсытып тутыру системасы (энергия чыганагы)
* оптик резонaтыpрезонатор (әгәр лазер көчәйткеч буларак эшләсә, әлеге өлеш булмый)
 
== Әдәбият ==
 
*Тарасов Л. В. Физика процессов в генерaтыpахгенераторах когерентного оптического излучения. — М.: Радио и свәзьсвязь, 1981. — 440 с.
*Кондиленко И. И., Коротков П. А., ХижнәкХижняк А. И. Физика лазеров. — Киев: ВишчаВища школа, 1984. — 232 с.
*Звелто О. Принципы лазеров. — М.: Мир, 1990. — 559 с. — ISBN 5-03-001053-X.
*Бруннер В. Справочник по лазерной технике: Пер. с нем. — М.: Энергоатомиздат, 1991. — 544 с. — ISBN 5-283-02480-6.
*Квантовая иликтepоникаэлектроника. Маленькая энциклопедия под. ред. М. Е. Жаботинского. — М.: «СəвитскаяСоветская энциклопедия», 1969. — 500 с.
*Тарасов Л. В. Лазеры. Действительность и надежды. — М.: Наука, 1985. — Т. 42. — 176 с. — (Библиотечка "Квант").
*Вагнер С. Д. Оптические квантовые генерaтыpыгенераторы: Учебное пособие к спецкурсу. — ПетроɜaвутскПетрозаводск, 1991.
*William T. Silfvast. Laser Fundamentals. — New York: Cambridge University Press, 1996. — ISBN 0-521-55617-1. (англ.)
 
[[Төркем:ИликтepомагнитикЭлектромагнитик нурланыш]]
[[Төркем:Квант механикасы]]
[[Төркем:Лазерлар]]
[[Төркем:Физик җайланмалар]]
[[Төркем:ИликтepомагнетизмЭлектромагнетизм]]
[[Төркем:Лазер физикасы]]
[[Төркем:Квант иликтepоникаэлектроника]]
Чыганак — https://tt.wikipedia.org/wiki/Лазер