Wikipedia

Һераклит: юрамалар арасында аерма

Тарихны интерактив карап чыгу
← Алдагы төзәтмәКиләсе төзәтмә →
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
КүрсәтмәлеВики-текст
IanraBot (бәхәс | кертем)
1 234 896 үзгәртергә
к clean up using AWB
Тамга: кире кагылган
MBHbot (бәхәс | кертем)
Ботлар
17 609 үзгәртергә
Тамга: кире кайтару
Юл номеры - 22:
| башка мәгълүмат =
}}
'''Һераклит Эфеслы''' ({{lang-grc|Ἡράκλειτος ὁ Ἐφέσιος}}) — [[Борынгы ЮнaнcтанГреция|борынгы грек]] [[фәлсәфәче]]се, материалист, [[Ионий мәктәбе]]нең [[Милет мәктәбе]]нә кыйбла тоткан тармагы вәкиле. Һераклитның әсәре бүгенге көнгә тулы килеш сакланмаган, бердәнбер билгеле әсәре — «[[Табигать турында]]». Мәшһүр «Бар да ага, бар да үзгәрә» ([[борынгы грек теле|бор. гр.]] Παντα ρει και ουδεν μενει) гыйбарәсенең aвтыpыавторы.
 
Чыгышы буенча Һераклит патша нәселеннән, ләкин үзенә тәкъдим ителгән хакимияттән баш тарта, фәнни эшчәнлеккә бирелә.
Юл номеры - 29:
алып бара башлый. Шунлыктан аның материалистик тәгълиматы гомумиләштерелгәнрәк характерда барлыкка килә.
 
Һераклит әүвәл нигез булып материяне саный (борынгы греклар материяне [[матдә]] мәгънәсендә аңлый торган булганнар). Шунлыктан материя борынгы грек галиме өчен «иң беренче башланыш» түгел әле, иң беренче итеп Һераклит материянең [[ут]] формасын саный. Ут, аның фикеренчә, иң нечкә, иң җиңел һәм иң хәрәкәтчел материя. Ут куеру һәм сыегаю сыйфатларына ия. Шушы процессларда материянең төрле торышлары барлыкка килә. Һераклит фикеренчә, дөнья беркем тарафыннан да тудырылмаган. Ләкин ул [[Ходай]]ны бөтенләй инкәринкяр итү ягында түгел. Ходай, аның фикеренчә, ут, кайсыдыр ки барлык нәрсәләр өчен башланыш ролен үти. Ул [[борынгы грек мифологиясе]]н тискәре позициядән чыгып бәяли, хәтта барлык борынгы грек дөньясы өчен олы мәртәбә булган [[Гомер]] һәм [[Гесиод]]ларның иҗатын да тәнкыйтькә тота.
 
[[Диалектика]], Һераклит фикеренчә, туктаусыз үзгәрешне таный торган караш. Үзгәреш, аныңча, ут, һава, су һәм җирнең өзлексез әйләнеп тору процессының нәтиҗәләре, Һераклит үзгәрешнең шушы сыйфатын үзенең мәшһүр гыйбарәсендә болай дип белдерә: «Бер үк елгага икенче тапкыр кереп булмый» (чөнки аңа икенче тапкыр кергәндә ул инде үзгәргән була). Үзгәреш капма-каршылыкларның берлеге рәвешендә генә бара, ягъни каршылыкларның бер-берсенә әверелүендә чагыла. Мәсәлән, яшәү һәм үлү, көн һәм төн, яхшылык һәм яманлык һ. б. һераклит диалектиканы нисбилек күзлегеннән карап таный. Мәсәлән, ди ул, диңгез суы бер җан ияләре өчен яраклы, икенчеләр өчен, киресенчә, яраксыз. Нисбилек, гомумән, бөтен нәрсәләргә, шул исәптән кешеләрнең барлык эшләренә дә хас. Һераклит үзгәрешне төрле яктан характерлауда чикләнгәнлек тә күрсәтә.
Юл номеры - 44:
* [http://philoctetes.free.fr/heraclitus.htm Һераклит хезмәтенең фрагментлары] (оригинал, {{lang-en| }} һәм фр. тәрҗемәләре)
 
[[Төркем:Борынгы ЮнaнcтанГреция фәлсәфәчеләре]]
[[Төркем:Борынгы грек фәлсәфәчеләре]]
Чыганак — https://tt.wikipedia.org/wiki/Һераклит