Питрәч районы: юрамалар арасында аерма

18 401 байт өстәлде ,  3 ел элек
төзәтмә аңлатмасы юк
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
Тимерхан (бәхәс | кертем)
Төзәтмә аңлатмасы юк
Тимерхан (бәхәс | кертем)
Төзәтмә аңлатмасы юк
Юл номеры - 52:
|Озынлык =
|Харита = Location of Pestrechinsky District (Tatarstan).svg
|Харита зурлыгы = 200px400px
|Административ берәмлек харитасы =
|Харита зурлыгы ае =
Юл номеры - 78:
</ref>.
 
Питрәч районы – Татарстанның авыл хуҗалыгы өлкәсендә иң әһәмиятле төбәкләрнең берсе. Төп икътисади тармаклары арасында ит һәм сөт җитештерү, [[терлекчелек]], [[кошчылык]], ат үрчетү, [[җәнлекчелек]].<ref name=":2">{{cite web
|url=https://tatcenter.ru/district/pestrechinskij-rajon/
|title=Пестречинский район
Юл номеры - 112:
 
== Тарих ==
[[Файл:Памятник_студенту_В.И.Ульянову-Ленину_в_Ленино-Кокушкино.jpg|ссылка=https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:%D0%9F%D0%B0%D0%BC%D1%8F%D1%82%D0%BD%D0%B8%D0%BA_%D1%81%D1%82%D1%83%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D1%82%D1%83_%D0%92.%D0%98.%D0%A3%D0%BB%D1%8C%D1%8F%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D1%83-%D0%9B%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%BD%D1%83_%D0%B2_%D0%9B%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%BD%D0%BE-%D0%9A%D0%BE%D0%BA%D1%83%D1%88%D0%BA%D0%B8%D0%BD%D0%BE.jpg|мини|307x307пкс|Ленино-Кокушкинода Ленинга һәйкәл]]
 
[[Файл:JsIYpz5LGsk.jpg|230px|thumb|Ленино-Кокушкинода Мария Ульяновага һәйкәл]]
=== Этимология ===
Район административ үзәк — [[Питрәч]] авылы хөрмәтенә аталган. Исем килеп чыгышының ике версиясе бар. Беренчесе буенча, «Пестрецы» «чуар халык», ягъни XV-XVI гасырларда төбәктә төпләнеп утырган төрле эшчеләр — агачтан кисүчеләр, киез итекчеләр, чүлмәкчелщр, балта осталары, тегүчеләр исеменнән барлыкка килгән. Икенче версия фаразлавынча, исем җирлектә еш очрый торган моховик гаиләсеннән "чуар" гөмбәләреннән килеп чыга<ref name="История">{{cite web|url=https://pestreci.tatarstan.ru/istoriya-rayona.htm|title=История района|publisher=Пестречинский муниципальный район|accessdate=2020-11-02}}</ref>.
Строка 120 ⟶ 121 :
 
1787 елда Питрәч халкы 865 ир-ат һәм 913 хатын-кыз тәшкил иткән, барлыгы 310 өй булган. 1901 ел мәгълүматлары буенча, Питрәчтә 356 өй, 2259 җан, 66 шәхси гончар йорты, берничә зур булмаган кирпеч заводы, сәнәгать тибындагы ике чүлмәк заводы, керамик төтен торбалары, керамик плиткалар, чүлмәк плиткалар җитештерү линиясе<ref name="История2">{{cite web|url=https://pestreci.tatarstan.ru/istoriya-rayona.htm|title=История района|publisher=Пестречинский муниципальный район|accessdate=2020-11-02}}</ref>.
 
[[Файл:Памятник_студенту_В.И.Ульянову-Ленину_в_Ленино-Кокушкино.jpg|ссылка=https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:%D0%9F%D0%B0%D0%BC%D1%8F%D1%82%D0%BD%D0%B8%D0%BA_%D1%81%D1%82%D1%83%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D1%82%D1%83_%D0%92.%D0%98.%D0%A3%D0%BB%D1%8C%D1%8F%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D1%83-%D0%9B%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%BD%D1%83_%D0%B2_%D0%9B%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%BD%D0%BE-%D0%9A%D0%BE%D0%BA%D1%83%D1%88%D0%BA%D0%B8%D0%BD%D0%BE.jpg|мини|307x307пкс|Ленино-Кокушкинода Ленинга һәйкәл]]
Питрәч районы 1930 елның 10 августында оештырыла<ref name="История2" />. 1920 елга кадәр аның заманча территориясе [[Лаеш өязе|Лаеш]] һәм [[Казан өязе|Казан]] өязләренә кергән, 1920-1927 елларда ул [[Татарстан Автономияле Совет Социалистик Республикасы|ТАССРның]] Лаеш һәм Арча [[Кантон|кантонына]] керә, 1927-1930 нчы елларда ул [[Арча кантоны|Арча кантонында]] гына була<ref name=":0" />.
 
Строка 132 ⟶ 133 :
 
2001 елдан 2011 елга кадәр төбәктә халыкның тискәре үсеше күзәтелде. 2012 елда туучылар саны аз гына артты: туучылар саны 343 кеше булган, 332 теркәлгән үлемнәр санына каршы. Шулай ук соңгы ун елда үлемнәр саны кимүе күзәтелә.{{Население|Пестречинский район}}
 
=== Милли состав ===
{| class='standard' style='text-align: center;' width=63%
Строка 144 ⟶ 146 :
== Муниципаль-территориаль корылыш ==
Питрәч районында 21 авыл җирлегендә 74 торак пункт бар. {{Автонумерация||89={{ Население | Пестречинское сельское поселение | тс }}|103=|101={{ Население | Татарско-Ходяшевское сельское поселение | тс }}|100=3|99=Татар Тау иле авылы|98=Татар Тау иле авыл җирлеге|97=|95={{ Население | Пимерское сельское поселение | тс }}|94=3|93=Пимәр авылы|92=Пимәр авыл җирлеге|91=|88=4|105=Чыты авылы|79=|73=|74=Татар Казысы авыл җирлеге|75=Татар Казысы авылы|76=2|77={{ Население | Отар-Дубровское сельское поселение | тс }}|80=Пановка авыл җирлеге|87=[[Питрәч]] авылы|81=Пановка авылы|82=2|83={{ Население | Пановское сельское поселение (Татарстан) | тс }}|85=|86=Питрәч авыл җирлеге|104=Чыты авыл җирлеге|106=3|71={{ Население | Надеждинское сельское поселение (Пестречинский район) | тс }}|124=5|Сортировка5=число|Сортировка4=число|Выравнивание6=right|Выравнивание5=right|Выравнивание4=right|Заголовок6=Мәйданы|Заголовок5=Халык саны|Заголовок4=Торак<br>пунктлары<br>саны|Заголовок3=Административ үзәк|Заголовок2=Авыл җирлекләре|Столбцов=6|Оформление=standard sortable|125={{ Население | Янцеварское сельское поселение | тс }}|123=Янсуар авылы|107={{ Население | Читинское сельское поселение | тс }}|109=|110=Шәле авыл җирлеге|111=Шәле авылы|112=3|113={{ Население | Шалинское сельское поселение (Татарстан) | тс }}|115=|122=Янсуар авыл җирлеге|116=Шигали авыл җирлеге|117=Шигали авылы|118=2|119={{ Население | Шигалеевское сельское поселение | тс }}|121=|70=4|Белкино авыл җирлеге|19=|33=Кәвәл авылы|32=Кәвәл авыл җирлеге|31=|29={{ Население | Кобяковское сельское поселение (Татарстан) | тс }}|28=1|27=Кибәк авылы|26=Кибәк иле авыл җирлеге|25=|23={{ Население | Кибячинское сельское поселение | тс }}|22=1|21=Кибәч авылы|20=Кибәч авыл җирлеге|35={{ Население | Ковалинское сельское поселение (Татарстан) | тс }}|9=Богородск авылы|Белкино авылы|3|{{ Население | Белкинское сельское поселение | тс }}|7=|8=Богородск авыл җирлеге|10=7|17={{ Население | Екатериновское сельское поселение (Татарстан) | тс }}|11={{ Население | Богородское сельское поселение (Татарстан) | тс }}|13=|14=Екатериновка авыл җирлеге|15=Екатериновка авылы|16=6|34=3|69=Надеждино авылы|68=Надеждино авыл җирлеге|67=|65={{ Население | Ленино-Кокушкинское сельское поселение | тс }}|64=6|63=Ленино Кокушкино авылы|62=Ленино Кокушкино авыл җирлеге|61=|59={{ Население | Кулаевское сельское поселение | тс }}|58=5|57=Колай авылы|56=Колай авыл җирлеге|55=|53={{ Население | Кряш-Сердинское сельское поселение | тс }}|37=|44=Кощак авыл җирлеге|38=Күн авыл җирлеге|39=Күн авылы|40=3|41={{ Население | Конское сельское поселение | тс }}|43=|45=Кощак авылы|52=3|46=5|47={{ Население | Кощаковское сельское поселение | тс }}|49=|50=Керәшен Сәрдәсе авыл җирлеге|51=Керәшен Сәрдәсе авылы|Сортировка6=число}}
 
== Икътисад ==
 
=== Сәнәгать ===
Районда «Пресс» компаниясе авыл хуҗалыгы машина төзелеше өлкәсендә алдынгы. Районның эре предприятиеләре булып район эксплуатацион газ хезмәте һәм «Партнёр» һәм «Строитель» оешмалары була<ref name=":2" />.
 
=== Авыл хуҗалыгы ===
Район Татарстанның агросәнәгать комплексын<ref name="ranking" /> үстерүнең төп ноктасы булып тора һәм урбанизация булмавы белән аерылып тора. 2013 ел хәле буенча авыл халкы өлеше 100% тәшкил иткән{{sfn|битләр=197—200|Зинатуллина|2013}}. Шул ук вакытта район Татарстанда эшсезлек дәрәҗәсе буенча алда бара, 2020 елда ул 4,11% тәшкил итә, бу — республика буенча уртача күрсәткечтән ике тапкырга югарырак<ref name=":3">{{Cite web|url=https://realnoevremya.ru/articles/175828-analitika-realnogo-vremeni-gde-luchshe-vsego-zhivetsya-na-sele-v-tatarstane|title=Аналитика «Реального времени»: где лучше всего живется на селе в Татарстане|date=2020-01-06|publisher=«Реальное время» интернет газетасы|accessdate=2020-11-02}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://rt-online.ru/pomenyat-gorod-na-selskuyu-zhizn/|title=Поменять город на сельскую жизнь|date=2020-05-21|publisher=Иҗтимагый-сәяси газета, материалларны кулланганда - "Республика Татарстан" газетасы материалларына сылтама|accessdate=2020-11-02}}</ref>.
 
Төбәктә терлек азыгы, [[Бөртекле культуралар|бөртекле]], кузаклы культуралар, көзге арыш, [[арпа]], [[солы]], бәрәңге үстерәләр<ref name=":2" />. Район территориясендә барысы 26 авыл хуҗалыгы оешмасы урнашкан, шул исәптән [[авыл хуҗалыгы кооперативы]], [[ярдәмче хуҗалыклар]], [[җаваплылыгы чикләнгән җәмгыятьләр]], [[акционер җәмгыятьләр]] һәм [[крестьян хуҗалыклары.]] Терлекчелектә төп өлкәләр ит-сөт терлекчелеге, кошчылык, ат үрчетү, җәнлекчелек була. 2017 елда районда авыл хуҗалыгының тулай продукциясе 3,9 млрд. сум тәшкил иткән, аның күпчелек өлеше — терлекчелек тармагы<ref name=":2" />.
 
Питрәч районында фермерлык хуҗалыкларына һәм шәхси [[Хуҗалык|хуҗалыкларга]] ярдәм итү программалары бар, аларга [[субсидия]] бирәләр, шул исәптән мини-фермалар төзүгә, саву аппаратлары сатып алуга, яшь кош-корт сатып алуга һәм башкаларга да бирелә. Районның авыл хуҗалыгында эре инвестор булып «[[Ак Барс холдинг]]»<ref>{{Cite web|url=http://rt-online.ru/ne-zabyvat-o-rezervah/|title=Не забывать о резервах|date=2017-02-11|publisher="Республика Татарстан" иҗтимагый-сәяси газетасы|accessdate=2020-11-02}}</ref> компаниясе тора. Бюджетны барлыкка китерүче башка предприятиеләр арасында — [[Кошчак (Казан)|Кощак]] җәнлек совхозы, «Ак Барс» Питрәч кошчылык фабрикасы («Пестречинка» бренды), «Газовик» компаниясе («Богородский», «Татар» һәм «Шигалеевский» бүлекчәләреннән тора), «Кощаковский» АХП, «Ушня» балык хуҗалыгы, «Казан» ТКЗ, «Карповка», «Пестрецы-агро», «Рацин-Шали», «Питрәч азык-төлек корпорациясе» ПСХ<ref name="АИР" /><ref name=":2" />.
 
=== Инвестицион потенциал ===
Питрәч районы [[Инвестор|инвесторлар]] белән эшне үстерә. 2017 елда бер кешегә инвестицияләрнең күләме 230,9 мең сум<ref name="ranking" /> тәшкил итте. 2018 елда районда берничә эре инвестиция проекты эшли башлады, алар арасында «Данафлекс» компаниясенең сыгылмалы төргәк җитештерү базасын реконструкцияләү, проектка инвестицияләр күләме 140 млн сум тәшкил итте; алкоголь продукциясенең күпләп сату складларын төзү (200 млн тирәсе җәлеп ителде); сөт эшкәртү заводын ачу (30 млн); полиэтилен торбалар җитештерү (20 млн)<ref name="АИР" />. 2018 елда инвестицияләрнең күләме 8 млрд сумнан артык булды, шуларның 906 млн ы авыл хуҗалыгы үсешенә кертелде<ref>{{Cite web|url=http://rt-online.ru/farid-muhametshin-prizval-pestrechintsev-vosstanovit-i-uvelichit-pogolove-krs/|title=Фарид Мухаметшин призвал пестречинцев восстановить и увеличить поголовье КРС|accessdate=2020-11-02|date=2018-02-22|publisher="Республика Татарстан" иҗтимагый-сәяси газетасы}}</ref>.
 
2019 елда районда инвесторлар белән эшләү өчен онлайн [[CRM-система]] эшләтеп җибәрделәр, ул үзара нәтиҗәле мөнәсәбәтне тәэмин итү, администрация тарафыннан хезмәт күрсәтү вакытын кыскарту һәм районга инвестиция проектларын мөмкин кадәр арттыру өчен мөһим<ref>{{cite web|url=http://rt-online.ru/mfts-vitrina-gosudarstva/|title=МФЦ – «витрина» государства|date=2019-07-08|publisher="Республика Татарстан" иҗтимагый-сәяси газетасы|accessdate=2020-11-02}}</ref><ref>{{cite web|url=https://inkazan.ru/news/economy/04-07-2019/ischut-chert-te-znaet-kakuyu-atomnuyu-elektrostantsiyu-rayony-rt-povysyat-delovuyu-aktivnost|title=Ищут черт-те знает какую атомную электростанцию: районы РТ повысят деловую активность|date=2019-06-04|publisher=InKazan|accessdate=2020-11-02}}</ref>.
 
Районда «GreenwichPark Пестрецы» сәнәгать мәйданчыгы (2020 елга анда ике резидент — «Спектр» һәм «Технопарк») һәм «Данафлекс» компаниясе технопаркы эшли<ref name="ranking" /><ref>{{cite web|url=https://www.business-gazeta.ru/article/336936|title=Рустам Минниханов – Эдуарду Диярову: «Я думал, вы себя сильно покритикуете...»|date=2017-02-10|publisher=Бизнес Online|accessdate=2020-11-04}}</ref>.
 
=== Торак фонд ===
2019 елда Питрәч районы башлыгы Илһам Кашапов [[Бәйсез Дәүләтләр Берлеге|БДБ]] катнашучыларының Парламентара ассамблеясендә авылның тотрыклы үсеш моделен тәкъдим итте. 2015 елдан 2019 елга кадәр әлеге модель кысаларында районда 575 мең м² торак файдалануга тапшырылды, бу — районга тагын 11,3 мең кешене җәлеп итте, шуннан соң халык 43,7 мең тәшкил итте<ref name="Minok">{{cite web|url=https://mert.tatarstan.ru/index.htm/news/1616733.htm|title=Пестречинский район Татарстана разработал лучшую в России стратегию развития сельской территории|date=2019-11-25|publisher=Татарстан Икътисад министрлыгы|accessdate=2020-11-02}}</ref>. Төзелә торган торак күләме буенча Питрәч районы Казан һәм [[Чаллы|Яр Чаллыдан]] кала өченче урында тора<ref name="Probki">{{cite web|url=https://www.business-gazeta.ru/article/483419|title=Казанское «стояние»: топ-15 «пробочных» мест столицы Татарстана|date=2020-10-06|publisher=Бизнес Online|accessdate=2020-11-02}}</ref>. 2020 елда Питрәч районы торак йортларның бер кешегә исәпләгәндә, файдалануга тапшырылган гомуми мәйданы буенча беренче урынны алды<ref name=":3" />. Мәсәлән, «Царево» торак комплексы исәбенә генә дә Питрәч районы халкы 16 меңгә артты<ref>{{cite web|url=https://realnoevremya.ru/news/185158-v-tatarstan-vrachey-zamanivayut-kvartirami-i-novym-oborudovaniem|title=Марат Садыков: «Мы видим определенную миграцию медработников, но едут и, наоборот, к нам»|date=2020-08-25|publisher=«Реальное время» интернет газетасы|accessdate=2020-11-02}}</ref>.
 
=== Транспорт ===
Питрәч районы аша әлеге зур автомагистральләр уза: [[М7 «Идел»|М-7 (Идел)]] «Мәскәү — Казан — Уфа», Шәле — Саескан Тавы, Казан — Ленино-Кокушкино — Теләче — Шәмәрдән, Иске Шигали — Питрәч — Колай (М-7). Транспорт министрлыгы район территориясендә «Көнбатыш Ауропа — Көнбатыш Кытай» транспорт коридоры автомагистраленең бер өлешен (Йошкар-Ола — Шәле) уздыруны планлаштыра<ref name="АИР" /><ref name=":2" /><ref name="ranking" />. М-7 трассасы Мамадыш трактын кисеп чыгуы бөкеләр сәбәбе булып тора. Бу проблеманы хәл итү өчен, 2021 елда Вознесенск тракты төзелә башланырга тиеш, ул Мамадыш трактын бушатачак<ref name="Probki" />.
 
== Экология ==
Районның иң зур су чыганагы [[Мишә (Чулман кушылдыгы)|Мишә]] елгасы булып тора. Районда барлыгы 146 чишмә ачылган, шуларның 7 се тарихи әһәмияткә ия{{sfn|битләр=205—209|Габдрахманов|2015}}.
 
Район территориясендә Ленино-Кокушкино дәүләт табигый-тарихи тыюлыгы — ясалма урманнар участогы урнашкан, алар [[Үшнә (елга)|Үшнә]] елгасының су саклау зонасында нарат һәм [[карагай]] токымнарыннан гыйбарәт{{sfn|битләр=205—209|Габдрахманов|2015}}.
 
== Социаль өлкә ==
Сәламәтлек саклау өлкәсендә шифаханә, стационар һәм реанимация бүлеге, 4 табиб амбулаториясе эшли. Районда 36 медицина учреждениесе эшли. Алар исәбенә Питрәч үзәк район хастаханәсе, Кощак, Ленин -Кокушкино, Пановка һәм Шәле табиб амбулаторияләре, шулай ук 31 фельдшер-акушерлык пункты керә.<ref name=":2" />
 
=== Мәгариф ===
Питрәч районында [[93нче Питрәч һөнәри лицее|һөнәри лицей]] (''[[2015 ел]]дан [[П.В. Дементьев исемендәге Казан авиация-техник көллияте филиалы|филиал]]''), 1329 уртагомуми мәктәпбелем бирү учреждениесе, 413 төпмәктәпкәчә мәктәпучреждение, сәламәтлеге чикле балалар өчен 1 мәктәп-интернат, балалар иҗат үзәге, 2 балалар сәнгать мәктәбе (''[[Питрәч]]тә, [[Ленино-Кокушкино]]да''), балалар-яшүсмерләр комплекслы спорт мәктәбе, 14 балалар бакчасы эшли (''[[2017 ел|2017]]'').
 
=== Мәдәният ===
Питрәч районы «Татарстанның энҗе муенсасы» туристлык маршрутының кече боҗрасына керә. Район территориясендә [[Владимир Ленин|Владимир Ульянов]] — [[Александр Бланк]] утары булган "Ленино-Кокушкино" республика әһәмиятендәге дәүләт тарихи-мәдәни музей-тыюлыгы урнашкан{{sfn|битләр=205—209|Габдрахманов|2015}}. [[Аркатово]] авылында искитмәле икона сакланган 1746 елгы Смоленск-Богородицк чиркәве эшләп килә. Чиркәү янында бөтен төбәктән хаҗилар җәлеп итә торган өч изге чишмә ага{{sfn|битләр=205—209|Габдрахманов|2015}}.
 
Питрәч районында [[Керәшен татарлары|керәшеннәр]] яши, бер керәшен чиркәве — [[Керәшен Сәрдәсе]] авылындагы Изге Николай гыйбадәтханәсе эшләп килә<ref name="Regnum">{{cite web|url=https://regnum.ru/news/polit/1344580.html|title=Кряшенская деревня в Татарстане: бездорожье, страусоводство и "татаризация"|date=2010-11-09|publisher=Regnum|accessdate=2020-11-02}}</ref>. [[Казан арты]] һәм Питрәч районы керәшеннәре мәдәнияте керәшеннәрнең халык традициясе эталоны булып санала. Питрәч районының керәшеннәре иске керәшен татарлары булган һәм XIX гасырда да [[Mäcüsilek|мәҗүсиләр дини йолаларын]] саклап калганнар. Шул ук вакытта XVI гасырдан XX гасыр башына кадәр керәшеннәр күп кенә христиан ышануларын кабул иткән, алар керәшеннәрнең иске традицияләре белән яраша башлаган{{sfn|битләр=345—361|Севастьянов|2017}}<ref name="Regnum" />. Совет чорыннан соң керәшеннәрнең мөселман-татарлардан дини һәм мәдәни-көнкүреш аермасы аерым бер халык статусын тану буенча керәшен оешмаларының таләпләренә сәбәп булды{{sfn|битләр=345—361|Севастьянов|2017}}. Районның иң танылган керәшене — [[Советлар Берлеге каһарманы|Советлар Союзы Герое]] [[Пётр Гаврилов]], Брест ныгытмасы сакчысы<ref name="Regnum" />. Районда туып үскән икенче бер шәхес — Приютово авылында туган ССРБның атказанган очучы-сынаучысы Авдеев Иван Егорович.
 
Питрәч районында үзәкләштерелгән клуб һәм китапханә системалары эшли, Питрәч туган якны өйрәнү музее үз эшен алып бара, ул үзенә [[Крәш-Сәрдә туган якны өйрәнү музее|Керәшен Сәрдәсе авылында керәшеннәрнең көнкүрешен һәм милли мәдәниятен өйрәнү бүлеген]] кертә. Шулай ук Әлбәдән авылында [[Петр Гаврилов музее (Әлбәдән)|Советлар Союзы Герое Петр Гаврилов исемендәге музей]] бар<ref name=":2" />.
 
{{Фотогалерея|Церковь Благовещения Пресвятой Богородицы Русские Казыли Татарстан.jpg{{!}}Изге Богородица Благовещениесе чиркәве, Рус Казысы авылы
Церковь Иоанно-Предтеченская Селенгуши Татарстан 2.jpg{{!}}Иоанно-Предтеченская чиркәве, Сәләнгеш авылы
С.Ленино-Кокушкино.jpg{{!}}Ленин исемендәге музей-тыюлык, Ленино Кокушкино авылы
* [[Питрәч районы туган якны өйрәнү музее|.jpg{{!}}Питрәч туган якны өйрәнү музее]]
[[Файл:Крәш-Сердә музее.jpg|160px|thumb|right|[[Крәш-Сәрдә{{!}}Керәшен Сәрдәсендә туган якны өйрәнү музее бүлеге|Крәш-Сәрдә музее]]]]mode=packed|heights=200}}
 
Районда «Татмедиа» филиалы — «Пестрецы-информ» эшли, аның составына [[Рус теле|рус]] һәм [[Татар теле|татар]] телләрендәге «Алга» газетасы һәм «Питрәч» телеканалы керә.
 
2013 елда Питрәч авылы территориясендә Мишәнең уң як ярында, Питрәч урманчылыгының Лаеш урман хуҗалыгы массивында борынгы кешеләрнең ике тукталышы табылды — Питрәч стоянкасы (безнең эрага кадәр XVIII-IX гасырлар, [[бронза чоры]]) һәм гарино-бор мәдәниятенә караган [[Энеолит|энеолит чоры]] стоянкасы (безнең эрага кадәр III-II мең ел). Барлыгы Мишә ярлары буйлап археологлар 45 метр озынлыктагы мәдәни катламны теркәгәннәр{{sfn|битләр=205—209|Габдрахманов|2015}}.
 
2010 елда Ленино Кокушкино авылы тирәсендә Мәскәү хакимнәре [[Иван III]], [[Василий III]], Иван IV исеменнән [[Мәскәү]], [[Тверь]], [[Бөек Новгород|Новгород]] һәм [[Псков]] тәңкә дворларында коелган 350 көмеш тәңкә хәзинәсе табылган{{sfn|битләр=140—142|Степанов|2014}}.
 
== Шәхесләр ==
Строка 155 ⟶ 212 :
* [[Федор Батков]] (1961, [[Питрәч]]), [[ТР биологик ресурслар буенча дәүләт комитеты]] рәисе (2017 елдан).
* [[Валерий Кандилов]] (1952, [[Питрәч]]), [[ТР социаль-икътисадый мониторинг комитеты]] рәисе (2017 елдан).
 
[[Файл:Питрәч музее.jpg|160px|thumb|right|[[Питрәч районы туган якны өйрәнү музее|Питрәч музее]]]]
[[Файл:Крәш-Сердә музее.jpg|160px|thumb|right|[[Крәш-Сәрдә туган якны өйрәнү музее|Крәш-Сәрдә музее]]]]
 
== Мәгариф ==
Питрәч районында [[93нче Питрәч һөнәри лицее|һөнәри лицей]] (''[[2015 ел]]дан [[П.В. Дементьев исемендәге Казан авиация-техник көллияте филиалы|филиал]]''), 13 урта мәктәп, 4 төп мәктәп, сәламәтлеге чикле балалар өчен 1 мәктәп-интернат, балалар иҗат үзәге, 2 балалар сәнгать мәктәбе (''[[Питрәч]]тә, [[Ленино-Кокушкино]]да''), балалар-яшүсмерләр комплекслы спорт мәктәбе, 14 балалар бакчасы эшли (''[[2017 ел|2017]]'').
 
== Мәдәният ==
* [[Питрәч районы туган якны өйрәнү музее|Питрәч туган якны өйрәнү музее]]
* [[Крәш-Сәрдә туган якны өйрәнү музее]]
* [[Ленино-Кокушкино музей-тыюлыгы]]
* [[Петр Гаврилов музее (Әлбәдән)|Петр Гаврилов музее]] ([[Әлбәдән]])
 
== Искәрмәләр ==
1250

правок