|
#ЮНӘЛТҮ [[Николай Иркаев]]
'''Иркаев Лазарь улы Николай''' (тәхәллүсе {{Lang-myv|'''''Никул Эркай'''''}}) (22 майда 1906 елның, Курилово, [[Саранск өязе|Саранский өязе]], [[Пенза губернасы|Пенза губернесы]] — 15 июнь 1978 ел, [[Саранск]], [[Мордва Автономияле Совет Социалистик Җөмһүрияте|Мордовская АССР]]) — [[мордва]] [[Совет Социалистик Республикалар Берлеге|совет]] шагыйре, прозаик, драматург, тәрҗемәче.
== Биографиясе ==
[[Пенза губернасы|Пенза губерниясенең]] Саранск өязенен [[Курилова]] авылында (хәзер — Мордовияның [[Ромодан]] районы), [[эрзя]] крестьян гаиләсендә туа.
1927 елда Пенза партия мәктәбен, 1930 елда Бөтенсоюз журналистика Коммунистлар институтын тәмамлый. 1933 елда мордва мәдәнияте фәнни-тикшеренү институтында эшли.
Әдәби эшчәнлекне 20 нче еллар ахырында башлаган<ref>Библиотека мордовской литературы: Биография Н. Эркая</ref>. «Мода окстомсь» («җир яңарды») исемле беренче шигъри җыентык 1932 елда Саранскида чыга, аннары очерклар һәм «Корентнэ наксадсть» («тамырлар сгнили») хикәяләр җыентыгы.
1934 елдан башлап, «Якстере теште», «[[Эрзянь правда|Эрзянь коммуна]]», «Совет артисты», «Полярная кочегарка» газетлар һәм "Сурань толт» журнал басмаларында эшләгән . Шул ук елда ул [[СССР язучылар берлеге|СССР язучылар берлеге әгъзасы]] була. Беренче СССР язучылар съездында катнашкан.
1936 елда мордва халкы тарихына багышланган «Моро Ратордо» («Ратор турында җыр») поэмасы нәшер ителә. 1930 нчы елларның икенче яртысында шулай ук «башка чокырга чыкма» пьесалары, балалар өчен әкиятләр һәм хикәяләр нәшер ителә.
Сугыштан соңгы елларда Иркаев «әдәби тормыш», «[[Литературная газета|әдәби газета]]», «[[Литературная Россия|әдәби Россия]]», «Халыклар дуслыгы " кебек үзәк газеталар һәм журналлар белән актив хезмәттәшлек итә»
1945 елда «Кочказъ лирика» («сайланган лирика»), 1952 елда — «Стихт ди поэмат» («шигырьләр һәм поэмалар»), 1959 елда — «туннан сад» («Весенный сад»), 1965 елда — «Теплынь»("Весенный сад") әсәрләре җыентыгы нәшер ителә.
Китерү Л. Иркаева:» Алешка «(1959),» Березовая су «(1963),» Новая родня "(1966), «хыял Митяевлар (1975),» Шураган " (1980).
1970 елда Иркаев [[СССР Югары Советы]] депутаты була.
1981 елда, язучы вафатыннан соң, аның «Күңел чишмәләре»дигән әсәрләренең тагын бер җыентыгы дөнья күрә.
Иркаев [[эрзян теленә]] Н. ның кайбер әсәрләрен тәрҗемә итә. [[В. Гоголь]], [[А. С. Пушкин]], [[Максим Горький|М. Горький]], [[Тарас Шевченко]], [[Дж. Г. Байрон]], В. Маяковский һәм башка язучылар.
1986 елда никул Эркаяның тууына 80 ел тулу уңаеннан Саранскида аның исемен йөртә.<ref><nowiki>http://litmordovia.ru/?q=node/73</nowiki> (недоступная+ссылка)</ref>
== Исемнәр һәм бүләкләр ==
Мордва АССРның атказанган шагыйре( 1960), мордва АССР Дәүләт премиясе лауреаты (1975). Хезмәт Кызыл Байрагы ордены, " Почет Билгесе» ордены, медальләр белән бүләкләнгән.
== Төрле формадагы конденсаторлар ==
1.↑ Библиотека мордовской литературы: Биография Н. Эркая
2.↑ <nowiki>http://litmordovia.ru/?q=node/73</nowiki> (недоступная+ссылка)
Литературные улицы Саранска
== Сылтамалар ==
* [http://www.erzia-museum.ru/collection/mordovian_art/personalii/iluhin/2.jpg Репродукция язма. Н.] [http://www.erzia-museum.ru/collection/mordovian_art/personalii/iluhin/2.jpg Эркая] (рәссам В. Д. Илюхин) сайтында Мордовия республика сынлы сәнгать исемендәге С. Д. Эрьзи.
== Әдәбияты ==
* Всё о Молдовии: Энциклопедический справочник / сост. Н. С. Крутов, Е. М. Голубчик, С. С. Маркова. - Саранск: Мордов. кн. изд-во, 2005. - С. 290. - [[ISBN 5-7595-1662-0.]]
[[Төркем:Википедия:Викимәгълүмат элементы параметрларына өстенлек бирелгән мәкаләләр]]
[[Төркем:«Хөрмәт Билгесе» ордены кавалерлары]]
[[Төркем:Әлифба буенча шәхесләр]]
[[Төркем:Мордовия язучылары]]
[[Төркем:Әлифба буенча язучылар]]
[[Төркем:ССРБ шагыйрьләре]]
[[Төркем:Әлифба буенча шагыйрьләр]]
[[Төркем:1978 елда вафатлар]]
[[Төркем:15 июнь көнне вафатлар]]
[[Төркем:Саран өязендә туганнар]]
[[Төркем:1906 елда туганнар]]
[[Төркем:22 май көнне туганнар]]
[[Төркем:Эрзя шагыйрьләре]]
[[Төркем:СССР Югары Советы депутатлары]]
[[Төркем:Эрзя язучылары]]
[[Төркем:Саранскта вафат булганнар]]
[[Төркем:Конкрет таләп ителә торган мәкаләләр]]
[[Төркем:Хезмәт Кызыл Байрагы ордены келәмнәре]]
[[Төркем:Рус теленнән тәрҗемәчеләр]]
[[Төркем:Эрзян теленә поэзиялар тәрҗемәчеләр]]
[[Төркем:Эрзян теленә проза һәм драматургия тәрҗемәчеләр]]
[[Төркем:Рәсәй тәрҗемәчеләре]]
[[Төркем:СССР тәрҗемәчеләре]]
[[Төркем:Әлифба буенча тәрҗемәчеләре]]
[[Төркем:Мордовия драматурглары]]
[[Төркем:СССР драматурглары]]
[[Төркем:Әлифба буенча драматурглар]]
[[Төркем:XX гасыр Россия язучылары]]
[[Төркем:Мордовия шагыйрьләре]]
[[Төркем:СССР язычылары]]
[[Төркем:Саранскида вафатлар]]
| 