Икенче бөтендөнья сугышы: юрамалар арасында аерма
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
к clean up using AWB |
|||
Юл номеры - 7:
|урын = [[Аурупа]], [[Көнчыгыш Азия|Көнчыгыш]] һәм [[Көньяк-Көнчыгыш Азия]], [[Төньяк Африка|Төньяк]], төньяк-көнчыгыш һәм [[Көнбатыш Африка]], [[Якын Көнчыгыш]], [[Атлантик океан|Атлантик]], [[Һинд океаны|Һинд]], [[Тын океан|Тын]] һәм [[Төньяк Боз океаны|Төньяк Боз]] океаннары, [[Урта диңгез]]
|сәбәп = төп сәбәпләр: дәүләтләрнең сәясәтләре, [[Версаль-Вашингтон системасы]]ның нәтиҗәләре, бөтендөнья икътисади [[инкыйраз]]ы
|нәтиҗә = [[Адольф Һитлер|Һитлерга]] каршы коалициянең җиңүе, [[Берләшкән Милләтләр Оешмасы]]ның барлыкка килүе, [[фашизм]] һәм [[национал-социализм]] идеологияләренең тыелуы, [[Сәвит Социалистик Җөмһүриятләр Берлеге|СССР]] һәм [[АКШ]]ның сәяси яктан ике котыплы дөньяның баш дәүләтләренә әверелүе һәм алар арасында [[Салкын сугыш]]ның башлануы, [[Бөекбритания]] һәм [[Франса|Франция]]нең дөнья сәясәтендәге роленең кимүе, колониаль империяләр колонияләренең бәйсезлеккә ирешүе.
|үзгәрешләр =
|көндәш1 =
[[Сәвит Социалистик Җөмһүриятләр Берлеге|СССР]]<br />
[[АКШ]]<br />
[[Британия империясе]]<br />
Юл номеры - 113:
Барлык хәрби хәрәкәтләрне 5 сугыш хәрәкәтләре мәйданына бүлеп була:
* [[Икенче бөтендөнья сугышының Көнбатыш Аурупа сугыш хәрәкәтләре мәйданы|Көнбатыш Аурупа]]: [[Көнбатыш Германия]], [[Дания]], [[Норвегия]], [[Билгия|Бельгия]], [[Люксембург]], [[Нидерландлар]], [[Франса|Франция]], [[Бөекбритания]] (авиабомбалаулар), [[Атлантик океан|Атлантика]].
* [[Икенче бөтендөнья сугышының Көнчыгыш Аурупа сугыш хәрәкәтләре мәйданы|Көнчыгыш Аурупа]]: [[Сәвит Социалистик Җөмһүриятләр Берлеге|СССР]] (көнбатыш өлеше), [[Пүлшә|Польша]], [[Финләндия]], [[Норвегия]]нең төньягы, [[Чехословакия]], [[Румыния]], [[Маҗарстан]], [[Болгария]], [[Югославия]], [[Австрия]] (көнчыгыш өлеше), [[Көнчыгыш Германия]], [[Баренц диңгезе]], [[Балтыйк диңгезе]], [[Кара диңгез]].
* [[Икенче бөтендөнья сугышының Урта диңгез сугыш хәрәкәтләре мәйданы|Урта диңгез]]: [[Югославия]], [[Греция]], [[Албания]], [[Италия]], [[Урта диңгез]] утраулары ([[Мальта]], [[Кипр (утрау)|Кипр]] һ.б.), [[Мисыр]], [[Ливия]], [[Төньяк Африка]] ([[Франса|Франция]]гә караган өлеше), [[Сүрия]], [[Лөбнан]], [[Гыйрак]], [[Иран]], [[Урта диңгез]].
* [[Икенче бөтендөнья сугышының Африка сугыш хәрәкәтләре мәйданы|Африка]]: [[Эфиопия]], [[Сомали]] ([[Британия]] һәм [[Италия]]неке), [[Кения]], [[Судан]], [[Көнбатыш Африка]] ([[Франса|Франция]]гә караган өлеше), [[Экваториаль Африка]] ([[Франса|Франция]] кулында), [[Мадагаскар]].
* [[Икенче бөтендөнья сугышының Тын океан сугыш хәрәкәтләре мәйданы|Тын океан]]: [[Кытай]] (көнчыгыш өлеше һәм [[Манчжурия|төньяк-көнчыгыш өлеше]]),[[Япония]] ([[Корея]], [[Көньяк Сахалин]], [[Курил утраулары]]), [[Сәвит Социалистик Җөмһүриятләр Берлеге|СССР]] ([[Ерак Көнчыгыш]]), [[Алеут утраулары]], [[Монголия]], [[Һоңкоң]], [[Француз Һиндкытае]], [[Бирма]], [[Андаман утраулары]], [[Малайя]], [[Сингапур]], [[Саравак]], [[Голланд Ост-Индиясе]], [[Сабах]], [[Бруней]], [[Яңа Гвинея]], [[Папуа]], [[Соломон утраулары]], [[Филиппиннар]], [[Гавай утраулары]], [[Гуам]], [[Уэйк]], [[Мидуэй (утрау)|Мидуэй]], [[Мариан утраулары]], [[Каролин утраулары]], [[Маршалл утраулары]], [[Гилберт утраулары]], [[Тын океан]]ның күп санлы вак утраулары, [[Тын океан]]ның зур өлеше, [[Һинд океаны]].
== Аурупа һәм Төньяк Африкадагы хәрби хәрәкәтләр күренеше ==
Юл номеры - 123:
[[Рәсем:Polish infantry marching 1939.jpg|thumb|left|200px|Польша өчен сугыш барышында поляк сугышчылары. 1939 ел]]
[[1941 ел]]ның [[22 июнь|22 июнендә]] [[Германия]] [[
[[Кызыл Армия]]нең [[Сталинград сугышы|Сталинград]] ([[1942 ел|1942]]—[[1943 ел|1943]]), [[Курск сугышы|Курск]] ([[1943 ел|1943]]) һәм [[Днепр]] елгасы ([[1943 ел|1943]]) ярларындагы җиңүләре белән Икенче дөнья сугышының борылышы билгеләнә. [[1943 ел]]ның маенда Бөек Британия һәм Америка гәскәрләре [[Төньяк Африка]]ны азат итәләр. [[1943 ел]]ның июлендә [[Италия]]нең фашист режимы җимерелә, октябрь аенда Италия [[Германия]]гә сугыш игълан итә. Германия гәскәрләре Италия территориясен басып ала. 1943 елның июль-август айларында коалиция гәскәрләре [[Италия]]гә, [[1944 ел]]ның июнендә — икенче фронт ачып [[Нормандия]]гә керәләр. [[1944 ел|1944]]—[[1945 ел]]ларда совет гәскәрләре Үзәк һәм Көньяк-көнчыгыш Европа илләрен азат иткән. [[1945 ел]]ның апрелендә союздаш гәскәрләр Төньяк Италияне азат итәләр, Көнбатыш Германияне басып алалар. [[1945 ел]]ның 2 маенда [[Кызыл Армия]] [[Берлин]]ны яулап ала. [[8 май]] көнне [[Берлин]] янындагы Карлсхорст дигән урында Германия гәскәре башлыклары шартсыз [[капитуляция]] актына кул куялар. [[Сәвит Социалистик Җөмһүриятләр Берлеге|СССР]], [[АКШ]] һәм [[Бөек Британия]] хөкүмәт башлыкларының Берлин конференциясе ([[17 июль]] — [[2 август]], [[1945 ел|1945]], [[Потсдам]]) [[Европа]]ның сугыштан соң корылышының нигезләрен билгеләгән.
== Атлантика өчен сугыш ==
| |||