Ризаэддин Фәхреддин: юрамалар арасында аерма
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
к →Ырынбур, «Шура» журналы: clean up |
к clean up using AWB |
||
Юл номеры - 12:
| милләт =
| үлем датасы = 12.04.1936
| үлем җире = [[
| әти =Фәхреддин Сәйфетдин, мулла
| әни =Мәһүбә
Юл номеры - 23:
}}
'''Ризаэддин Фәхреддин''' (''[[13 гыйнвар]] [[1859 ел]], [[Кичүчат]], [[Самар губернасы]] – [[12 апрель]] [[1936 ел]], [[
== Биография ==
Юл номеры - 30:
=== Казан ===
Ризаэддин Фәхреддин [[1886 ел]]да [[Казан]]га сәяхәт итеп, заманының олуг тарихчысы һәм дин галиме [[Шиһабетдин Мәрҗани]] белән очраша. Аннан соң, [[1887 ел]]ның 19 июнендә [[
=== Питырбур ===
1888 елның җәендә [[Питырбур]]га барып, анда ике ай чамасы яши, заманының танылган ислам фәлсәфәчесе Җәмалетдин Әфгани белән очраша. Мондый күренекле затлар белән очрашулары һәм аралашулары Ризаэтдин Фәхретдингә бик зур тәэсир ясаган. Ул [[Шиһабетдин Мәрҗани]], [[Җәмалетдин Әфгани]] һәм [[Исмәгыйль Гаспралы]]ны үзенең рухи остазлары дип санаган.
=== Илбәк авылы ===
1889-1891 елларда Ризаэддин Фәхреддин Бөгелмә өязенең [[Илбәк|Илбәк авылында]] имам һәм мөдәррис вазыйфаларын башкарган. 1891 елда ахунлык дәрәҗәсен алган.
===
[[
=== Ырынбур, «Шура» журналы ===
[[Ырынбур]] шәһәрендә чыга башлаган «Вакыт» газетасының наширләре – бертуган [[Шакир Рәмиев|Шакир]] һәм [[Закир Рәмиев]]ләр, мөхәррире [[Фатыйх Кәрими]]ләрнең чакыруы буенча Риза казый 1906 елда
Бертуган [[Рәмиевләр]] 1907 елның декабрендә татар телендә яңа журнал нәшер итәргә рөхсәт алалар. [[Шура (журнал)|«Шура»]] («Киңәш») дип исемләнгән яңа журнал 1908 елның гыйнварында чыга башлый, баш мөхәррире итеп Ризаэддин Фәхреддин билгеләнә. Журнал 1918 елда ябылганчыга хәтле Ризаэддин Фәхреддин «Шура»ны, мөхәррир буларак, җитәкли. Ун ел дәвамында нәшер ителгән бу журналда аның йөзләгән мәкаләләре дөнья күргән. Тематика ягыннан алар киң даирәне – әдәбият, тарих, сәнгать, мәгариф, дини-иҗтимагый мәсьәләләр һ.б. колачлаган. Журналның искиткеч бай эчтәлекле һәм кызыклы булып чыгуы да – баш мөхәрриренең армый-талмый хезмәт итүенең матур нәтиҗәсе. Журналда эшләү чорында да Р.Фәхреддин әдәби һәм гыйльми эшчәнлеген дәвам иткән, хезмәтләре китаплар булып чыгып торган. Шул ук елларда [[Ырынбур]]дагы [[«Хөсәения» мәдрәсәсе]]ндә дәресләр дә укыткан.
=== Совет чоры ===
«Шура» журналы совет хөкүмәте тарафыннан ябылганнан соң, 1918 елның язында Р.Фәхреддин гаиләсе белән
Совет хакимлеге елларында Р.Фәхреддин, авыр дини вазыйфасы белән берлектә, гыйльми эшчәнлеген дә дәвам иткән. 1925 елда СССР Фәннәр академиясенең [[Ленинград]] шәһәрендә үткәрелгән 200 еллык тантаналарына рәсми рәвештә чакырылган һәм катнашкан булуы – аның галим буларак зур абруйга ирешкәнлеген дәлилли.
Ризаэддин Фәхреддин 1936 елның 12 апрелендә
Дингә карата сугышчан атеистик мөнәсәбәт саклаган совет елларында казый һәм соңгы дәвердә мөфти булып эшләгәнлеге сәбәпле Ризаэддин Фәхреддиннең исеме нахакка рәнҗетелеп, дистә еллар онытылып торган. Фәкать 1960нчы елларның ахырларында гына аның исеме матбугатта яңадан чыга башлый.
|