Киев Русе: юрамалар арасында аерма
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
к →Киев Русе белән Идел буе Болгары мөнәсәбәтләре: clean up |
к using AWB |
||
Юл номеры - 79:
[[1132 ел|1132]]-[[1134 ел]]дан соң Киев Русе күп кенәзлекләргә таркалган. [[1132 ел]]да [[Полоцк]], [[1134 ел]]да [[Новгород]] шәһәре Киев кенәзенең хакимиятен танырга туктаганнар, «разодралась вся земля Русская» (''Новгород кулъязмасы''). Аерым рус кенәзлекләре үз кенәзе белән идарә ителгән, кайчакта рус кенәзлекләре арасында үзара сугышлар булганнар.
[[1237 ел|1237]]-[[1240 ел]]ларда татар-
== Киев Русе белән Идел буе Болгары мөнәсәбәтләре ==
Юл номеры - 90:
* 2) [[Идел буе Болгары]] дәүләте белән Киев Русе арасында чама белән [[1006 ел]]да ике илнең дә сәүдәгәрләренә төрле шәһәрләрдә ирекле рәвештә сәүдә итү хокукы бирелүе турында төзелгән килешү (''авыл җирләрендә сәүдә итү мөмкинлеге каралмаган''). Аның нигезендә ике дәүләтнең сәүдә, мәдәният һәм сәясәт өлкәсендә үзара мөнәсәбәтләре ныгый. Бу килешү турындагы мәгълүмат борынгы рус елъязмалары белән эш иткән В. Н. Татищев хезмәтендә урын алган;
* 3) [[Идел буе Болгары]] белән [[Владимир-Сүздәл кенәзлеге]] арасындагы [[1221 ел]]гы килешү. Болгарлар русларның [[Бөек Устюг|Устюг]] шәһәрен ([[1218 ел|1218]]) һәм рус гаскәре болгарларның [[Ашлы]] шәһәрен ([[1220 ел|1220]]) яулап алу [[сугыш]]ларыннан соң килешү төзелә. Килешүдә әйтелгәнчә, [[Ука]] елгасы буенда урнашкан кайбер [[мордва]] [[авыл]]лары рус кенәзлеге йогынтысына күчә;
* 4) [[1229 ел]]гы [[Идел буе Болгары]] белән [[Владимир-Сүздәл кенәзлеге]] арасындагы килешү ([[1229 ел|1229]]). Идел буе төбәгендә үзара мөнәсәбәтләрне билгели, әсирләр алмашу, сәүдәгәрләр белән балыкчыларга ике ил арасында ирекле эш йөртү мөмкинлеге бирә. Бу килешү Владимир-Сүздәл кенәзе Юрий Всеволод улы Ука белән Сыры елгалары арасындагы мордва җирләрен үз йогынтысына алу өчен башлаган сугышыннан соң 6 елга дип төзелә. Әлеге килешү Рус кенәзлегенә '''ачлык афәтеннән котылу''' чарасы булса (''берничә ел иген уңмаган рус иленә болгарлар 1229 елда зур күләмдә ашлык озаталар''), болгарларга 1229, [[1232 ел]]лардагы
== Таркалыш ==
[[Файл:MongolEmpire.jpg|300px|мини|уңда|Татар-
[[XIII гасыр|13-нче гасыр]]да Киев Русенең феодаль таркалыш чоры булган, дәүләт 15 аерым урыс кенәзлегенә таркалган. Һәрбер кенәзлек белән Рюрик нәселеннән булган кенәз идарә иткән. Аерым урыс кенәзлекләр арасында бәрелешләр еш булган. Формаль рәвештә феодаль таркалыш чорында Киев шәһәре — Борынгы урыс дәүләтенең башкаласы булып калган.
Үзара сугышлар нәтиҗәсендә Киев Русе бик зәгыйфьләнгән һәм [[1237 ел|1237]]-[[1240 ел]]ларда [[Бату хан]] татар-
[[1240 ел]]да Бату хан [[Киев]] шәһәрен җимергән. [[Алтын Урда]] ханнары [[Владимир кенәзә|Владимир кенәзләренә]] ярлык бирә башлаган. Шулай итеп, [[Киев]] шәһәре башкала вазифасын югалткан.
| |||