Бөек Ватан сугышы: юрамалар арасында аерма

{{Байрак/Болгария}} [[Өченче Болгарское патшалыгы|Болгария]]<br /><small>(1944 ел октябреннән соң)</small>

| көндәш2 = {{Байрак/Алмания 1933-1945}} '''[[Өченче рейх|Алмания]]'''<br />

{{Байрак/Словакия}} [[Беренче Словакия республикасы|Словакия]]<br />

{{Байрак/Хорватия}} [[Бәйсез Хорватия дәүләте|Хорватия]]

|искәрмә =

}}

 

[[1941 ел]]ның [[22 июнь|22 июнендә]] [[Алмания]] [[СССР|Советлар Союзына]] һөҗүм итә.

Шуннан соң Һитлер ССРБга һөҗүм итү планын кабул итә. [[1940 ел]]ның [[18 декабрь|18 декабрен]]дә Һитлер "Барбаросса" планына кул куя.

 

 

[[1941 ел]]ның 25 мартында пактка Югославия дә керә, ләкин 27 мартта [[Белград]]та хәрби түнтәреш була. Яңа хөкүмәт Югославиянең нейтралитетын игълан итә. 5 апрельдә Югославия [[ССРБ]] белән дуслык һәм сугыш башламау турында килешү төзи. Вакыйгаларның үзләре теләмәгәнчә үсеше аркасында, Алмания һәм [[Маҗарстан]] [[6 апрель]]дә Югославиягә һөҗүм итә. ССРБ белән сугыш кичектерелә. Баштарак Һитлер [[1941 ел]]ның [[1 май|1 маен]] ССРБга һөҗүм итү көне дип билгеләгән була.<ref>http://soviet-history.com/doc/1941/1941_05_01_barbarossa.php</ref>

Вермахт һәм СС гаскәрләрдә якынча 1 800 000 чит илдәге кешеләр тулыландырганнар. Сугыш елларда алардан 59 дивизия, 23 бригада һәм берничә легионнар, полклар һәм батльоннар. Аларның күбесе үз исемен дәүләт яки регион буенча исемен кушканнар: «Валлония» (күбесенчә валлоннардан торган), «Галичина» ([[украиннар]]дан торган), «Богемия и Моравия», «Викинг», «Денемарк», «Гембез», «Лангемарк», «Нордланд», «Недерланд», «Шарлемань» (күбесенчә [[французлар]]дан торган).

 

 

[[Андрей Власов]] җитәкчелеге астында Рус азатлык армиясе (РАА, {{lang-ru|Русская освободительная армия, РОА}}) шулай ук нацист Алмания ягында катнашкан.

=== Башка илләр ===

 

 

== Сугышның беренче периоды (22 июнь 1941 — 18 ноябрь 1942) ==

Финляндия үзенең территориясеннән алманнарга совет территориясенә турыдан-туры бәреп керүне рөхсәт итмәгән һәм Петсамода<ref>хәзер Печенга, Мурманск өлкәсе</ref> белән Саллада урнашкан алман частьләре чикне үтеп чыгкмаска мәҗбүрләгәннәр. Совет һәм фин чик сакчылар арасында эпизодик рәвештә атышулар булганнар, ләкин тулаем алганда, совет-фин чигендә тыныч хәл булган. Әмма, 22 июньдән башлагач, люфтваффе ({{lang-de|Luftwaffe}}, алман хәрби һава көчләре) бомбардировщиклары фин аэродромларны ягулык салу база буларак кулланыла башлаганнар. 23 июньдә Молотов үзенә фин илчене чакыра. Молотов Финляндиядән [[ССРБ]]га карата ачык позициянең билгеләнүне таләп итә, ләкин фин илче комментарийлардан тыелып калган. [[25 июнь]]дә совет сәргаскәрлеге Финляндиянең 18 аэродромнарга авиаһөҗүмне ясарга карар иткән. 25 июньдә, авиаһөҗүмнәргә җавап итеп, [[Финляндия]] ССРБга сугышны игълан итә. 1941 елның июль—август дәвамында фин армиясе [[совет-фин сугышы]] нәтиҗәсендә ССРБга күчкән территорияләрне басып ала.

 

 

10 августта ДКО [[Кировоград өлкәсе|Кировоград]], [[Днепропетровск өлкәсе|Днепропетровск]], [[Николаев өлкәсе|Николаев өлкәләрнең]] һәм [[Людино]]—[[Брянск]]—[[Севск]] сызыгннан көнбатыштагы районнарда 1890—1904 елларда туган хәрби хезмәттә булырга тиеш кешеләрнең һәм 1922—1923 елларда туган призывникларның мобилизация турында карарын чыгарыла<ref>http://www.soldat.ru/doc/gko/text/0452.html</ref>. [[15 август]]тан мобилизация Крырм АССРга<ref>http://www.soldat.ru/doc/gko/text/0488.html</ref>, [[20 август]]тан — Запорожье өлкәсенә<ref>http://www.soldat.ru/doc/gko/text/0533.html</ref>, [[8 сентябрь]]дән — Орёл һәм Курск өлкәләрнең бернчә районнарына<ref>http://www.soldat.ru/doc/gko/text/0639.html</ref>, [[16 октябрь]]дән — Мәскәүгә һәм Мәскәү өлкәсенә җәлдерә<ref>http://www.soldat.ru/doc/gko/text/0807.html</ref>. Гомумән 1941 елның ахырына 14 миллионнан артык кеше мобилизацияләнгәннәр<ref>http://www.victory.mil.ru/lib/books/h/1941/03.html</ref>.