Коргылы кисәкчекләр тизләткече: юрамалар арасында аерма

Контент бетерелгән Контент өстәлгән
Kitap (бәхәс | кертем)
Яңа бит: «[[Файл:Fermilab.jpg|300px|мини|уңда|Fermilab дигән АКШ тизләткече: Теватрон (астындагы боҗра), боҗра-инжектор]…»
 
Kitap (бәхәс | кертем)
Төзәтмә аңлатмасы юк
Юл номеры - 5:
Заманча тизләткечләр бик кыйбат, зур комплекслар булганга күрә еш кына бер дәүләт аларны төзи алмый. Мисал өчен [[Зур адрон коллайдеры]] 27 км озынлыгындагы боҗра булып тора.
 
Тизләткеч эше нигезендә коргылыКоргылы кисәкчекләр электрик һәм магнит кырлары белән тәэсир итешү тизләткеч эше нигезендә ята.
 
[[Электр кыры]] турыдан-туры кисәкчекне тизләтә һәм энергиясен арттыра. Магнит кыры [[Лоренц көченкөче]]н булдырып, кисәкчекне бер якка авыштыра, орбитасын билгели, ләкин энергиясен үзгәртми.
 
Тизләткечләр ике төргә бүленә:
* '''сызыкча тизләткечләр''' - кисәкчекләр бәйләме бер тапкыр тизләтә торган аралыкны уза
* '''циклик тизләткечләр''' - кисәкчекләр бәйләме йомык кәкре сызыклар (мәсәлән боҗра) буйлап күп тапкыр тизләтә торган аралыкны уза.
 
Шулай ук тизләткечләр түбәндәге төрләр булалар:
* '''коллайдер''' (яки '''бәрдергеч)''' - кисәкчекләр каршы бәйләмнәренбәйләмнәре бәрелешләрбәрелешләре нигезендә ясалган
* нейтроннар[[нейтрон]]нар чыганагы
*синхронтрон[[синхротрон нурланыш]] чыганагы
*[[яман шешнешеш]]не терапия өчен җайланма
*сәнәгый тизләткеч