Кәрвансарай (Уфа)

Кәрвансарай (баш. Каруанһарай) яки Уфа Сәүдә рәтләре (баш. Өфө Сауҙа рәттәре) — Россия төбәкләренә хас кунак йортларының берсе, XIX гасырда Уфанsң Югары Сәүдә мәйданында классицизм стилендә төзелгән. 1999 елда сәүдә-эш комплексы итеп үзгәртелә.

Тарихы

Уфадагы Кәрвансарай

1802 елда губерна идаралыгы Ырымбурдан Өфөгә күчкәч, шәһәрнең генпланын төзү ихтыяҗы туа, карвансарай да кирәк була. 1812-1815 елларда Санкт-Петербург, Ырынбур һәм Уфа арасында язышу бара, шунда «Кәрвансарай» очрый да инде.

1825 елда мәйдан уртасында Петербургтан килгән архитектура профессоры А. И. Мельников проекты буенча таш Карвансарай төзелә башлый. Классицизм стилендәге бу бина 40 ел барча төзелә. 1864 елда «Уфа губерна идаралыгы присутствиесы журналы»нда хәбәр ителүенчә, төзелешле зур өлеше төгәлләнгән, башка 1866 елга әзер булырга тиеш.

Ак барельефлар белән бизәлгән сары төстәге мәһабәт ерту дүрт яктан аркалы якты ачык галереялар уратып тора, ә уртада эченнән дә, тышта да торып сәүдә итә торган ачык мәйданчык калдырыла. Тиздән Карвансарай җирле сәүдәгәрләр арасында отышлы урын дип санала башлый. Иң байларына шәхси сәүдә йортлары салыр өчен урын бүленә. Кайберләре безнең көнгә кадәр сакланган:

• сәүдәгәр Д.П. Берлинның сәүдә йорты (Коммунистик урамга сыккан өч катлы офис бинаһы);
• Иваново белән Нобелле сәүдә йорты һәм үзара кредитлашу җәмгыяте бинаһы (Югары Сәүдә мәйданындагы ике катлы ике бина);
• бертуган Крестовниковларның сәүдә йорты (Ленин урамындагы ике катлы йорт, әле аны Макдональдс биләгән).

1941 елда Өфөгә Серпуховтан туку һәм Ярцевода җеп иләү фабрикасы эвакуацияләнә. Карвансарай бинасын 1980-нче еллар башына чаклы Уфа кәгазь комбинаты алып тора. Моннан соң бинаны җимертергә телиләр, ләкин җәмәгатьчелек аны яклауга күтәрелә.

Башкортстан Президентының 1995 елның 11 августында чыккан «Уфа шәһәрендә иске Сәүдә рәтләре бинасын реконструкцияләүне тәэминат турында»гы фәрманы реконструкцияне белән ебәрә.

С. А. Голдобин җитәкчелегендәге Уфа архитекторлары проекты буенча тергезелгән Карвансарай 1999 елның 11 октябрендә ачыла һәм Өфенең генә түгел, барча республиканың сәүдә, эш, мәдәният үзәге булып китә. 40 мең квадрат метр мәйданлы бина эчендә 150-нән күчү сәүдә һәм күңел ачу оешмасы урнашкан. Карвансарай ишеге алдындагы фонтан гранит табаклар качканнан тора, ул Башкортстан баш шәһәрендә иң зур фонтаннар исәпкә ана (180 квадрат метр).

2014 елның 2 июнендә реконструкциягә ябыла.

2015 елның 5 декабрендә яңыртылган Кәрвансарайның ишекләре кабат ачыла.

Сылтамалар

• Викиҗыентыкта [[Commons:Category: Gostiny Dvor, Ufa Викиҗыентыкта|Карвансарай]] темасына медиафайллар бар
• Официальный сайт ТДК Гостиный двор