Күрү үткенлеге

Күрү үткенлеге (КҮ) — күрү сәләтенең иң җиңел һәм иң мөһим тикшерүе. Күрү үткенлеге — күзнең әйбернең аерым кисәген аера алу һәм аны бөтен итеп кабул итү сәләте. Күрү үткенлеге аерым кабул ителгән ике нокта арасындагы минималь почмак (очы күзнең төенле ноктасында) буларак билгеләнә.

Күрү үткенлеге
Үлчәмлек	$1$
Канун яки назарияне тасвирлаучы фурмула	${\textit {Acuity}}={\frac {1}{\text{gap size [arc min]}}}$
Обозначение в формуле	$arcmin$
Нинди вики-проектка керә	Проект:Математика[d]
Күрү үткенлеге Викиҗыентыкта

1.  Снеллен җәдвәленең шартлы билгеләре хәреф 5 почмак минутына туры килгән аралыкны чик аралыгына бүлеп тасвирлый. Шулай итеп, 6 м ераклыкта 6/6 хәреф 5 почмак минутына, 6/12 хәреф 10 почмак минутына һәм 6/60 хәреф 50 почмак минутына туры килә. Снеллен формуласы буенча бәйләнешне дистәле вакланмада да язып була (мәсәлән, 6/6 = 1, ә 6/12 = 0,5). Кызганычка күрә, Снеллен җәдвәлендә (рәс. 1.23а) бик күп кимчелекләр бар. Мәсәлән, аскы юллардагы хәрефләр өстәгеләр белән чагыштырганда тыгызрак урнашкан; хәрефләр һәм рәтләр арасы хәрефләрнең киңлеге һәм биеклеге белән бәйле түгел һәм берничә зур хәреф булу җәдвәлнең куллануын чикли.

NB Макуляр патология белән авыруларда КҮ гадәттә кими.

2. Бейли-Лови җәдвәле (1.23б рәсем) Снеллен җәдвәленә караганда төгәлрәк һәм КҮ тикшергәндә кулайрак. Ул хәреф кисәкләрен аеру сәләтенә туры килгән минималь мөмкинлек почмагына (ММП) нигезләнгән. Шулай итеп, 6/6 ММП-да 1 почмак минутына, 6/12 2 почмак минутына туры килә. LogMAR - МПП логарифмы. Җәдвәлнең һәр юлы 5 хәрефтән тора, ә хәрефләр белән рәтләр арасы һәр рәттәге хәрефнең биеклеге һәм киңлегенә бәйле. Нәтиҗәләрне 6/6 нольнең logMAR-ына туры килсә, гадәттә logMAR функциясе буларак язалар. Хәрефнең зурлыгы булган һәр биш рәттә 0,1 logMAR-га үзгәрсә, һәр хәрефне 0,02 дип кабул итеп була. Нәтиҗәне исәпләгәндә, дөрес укылган һәр хәреф исәпкә алына, шулай итеп Снеллен җәдвәле кимчелекләреннән арынып була.

Сөйләшүгә кадәр чорда балаларны тикшерү

Тикшерүне кулай чагылышлы текстлар ярдәмендә күрү гадәтенең сыйфатлы бәяләвенә һәм күрү үткенлегенең санлы бәясенә аерып була. Күрү гадәтен түбәндәгечә бәялиләр.

1. Төбәлү һәм күзәтүне ачык, игътибар җәлеп итүче әйберләр (гадәттә йөзләр) ярдәмендә бәяләп була. Бу ысул сабый күрү этәргечләренә җавап бирүен бәяләргә мөмкинлек бирә һәм балаларда сукырлыкны билгеләү өчен бик мөһим.

2. Ике күз җавабын чагыштырып бер яки икенче күз өстенлеген ачыклап була. Бер күзне каплаганда бала каршылык күрсәткәндә бу икенче күзнең түбән күрү үткенлегенә күрсәтә. Шуңа карамастан, яхшы күрү игътибарлыгы тигез булмаган күрү үткенлегендә дә мөмкин, шуңа амблиопия үсешенең барлык куркынычлык шартларын күрсәтелгән мәгълүматка нигезләнеп игътибар итәргә кирәк.

3. Төбәлү җавапларын ачык кылыйлыкта баш күзне билгеләү өчен кулланалар:

а) бала аңа кызык булган әйбер артыннан күзәткәндә (яктылык белән булса яхшырак), тайпылган күзнең төбәлүен баш күзен каплап кузгаталар;

б) аннары караш төбәлүен үзәк яки үзәк булмаган һәм тотрыклы яки тотрыксызга аералар (мөгезкатлау рефлексы артыннан күзәтү);

в) аннан соң икенче күзне ачалар һәм аның төбәлүне тоту сәләтен бәялиләр;

г) төбәлү шундук ачылган күзгә кире кайтса, күрү үткенлеге, мөгаен, түбән;

д) күзне йомып алганнан соң төбәлү кире кайтса, күрү үткенлеге, мөгаен, әйбәт;

е) төбәлү альтернацияләсә, ике күздә дә күрү үткенлеге бер үк.

4. 10Д сынавын ачык кылыйлык булуга карамастан кулланырга була. 10Д вертикаль призмалар ярдәмендә диплопия чыгаралар. Диплопия әйберләре чиратлашу бер үк күрү үткенлегенә күрсәтә.

5. Ротация сынавы — ике ачык күз белән баланың карашны төбәү сәләтен чагыштырмача сыйфатлы тикшерүе. Сынауны түбәндәге рәвештә үткәрәләр:

а) тикшерүче баланы үзенә каратып тота һәм аны тиз итеп 360° әйләндерә;

б) гадәти күрүдә бала карашы вестибуло-окуляр рефлекс йогынтысында әйләндерү ягына тайпыла. Күз алмалары өзелеп-өзелеп башлангыч торышка кире кайта, бу ротация нистагмына китерә;

в) әйләндерү туктагач 1-2 с дәвамында кире юнәлештә нистагм күзәтәләр, шуннан соң ул төбәлү кайту өчен юкка чыгарга тиеш;

г) күрү шактый кимегән булса, постротацион нистагм әйләндерү туктагач шулкадәр тиз юкка чыкмый, чөнки вестибуло-окуляр рефлекс кире күрү җавабы белән бикләнми.

6. Карашның төбәү төрен тикшерүен сабыйлыктан кулланып була. Бу тикшерүләр сабыйлар рәсемгә карарга тырышуга нигезләнгән, ә беришле этәргечкә түгел. Сабыйга этәргеч бирәләр һәм тикшерүче күзнең төбәлү хәрәкәтләре артыннан күзәтә, өстәвенә этәргеч торышы икесенә дә билгеле түгел. Еш кулланылган сынаулар — күрү үткенлеген тикшерү өчен Теллер яки Кэлер карталары, алар төрле калынлыктагы кара буйлардан (рәшәткәләрдән) тора һәм аерыла алган рәсемнәрдән торган төрле кыса киңлегендәге Кардиф карталары (рәс. 20.17). Түбән ешлыклы (калын) рәшәткәләр яки калын кысалар белән рәсемнәр югары ешлыклы рәшәткәләр яки юка кысаларга караганда яхшырак күренә; моның буенча күрүне чишү (тану түгел) ягыннан бәяләвен үткәрәләр. Амблиопиядә рәшәткәләр буенча билгеләнгән күрү үткенлеге Снеллен оптотиплары ярдәмендә бәяләнгән күрү үткенлегеннән югарырак була; Теллер карталары, үз чиратында, шулай ук күрү үткенлеген югарырак күрсәтә ала. Сынау вакытында кирәкле мәҗбүри дәрәҗәле беркетмәне кулланмаганда күрсәтелгән тикшерүләр ышанычлы түгел һәм бер ысул да югары төгәллек белән амблиопияне ачыклый алмый. Нәтиҗәләрне амблиопиянең куркынычлык шартлары белән бергә карарга кирәк.

7. Паттерн-этәргечкә күрү чыгарган потенциаллар аралык сизгерлеген чагылдыра, ләкин аларны оптик нейропатияне ачыклаганда ешрак кулланалар.

Сөйләшү чорында балаларны тикшерү

Алга таба күрсәтелгән тикшерүләрне 3-4 м ераклыкта үткәрәләр, бу очракта 6 м белән чагыштырганда комплаентлык югарырак, ә клиник нәтиҗәләргә бу йогынты ясамый яки диярлек. Билгеләп үтәргә кирәк, амблиопияне төгәл ачыклау әйберләрне аерырга сораган тыгыз урнашкан сынаулар ярдәмендә генә мөмкин, дәвалау барышында яхшыруны бәяләргә иң яхшы ысул logMAR (рөхсәтнең минималь почмак логарифмы) сынаулары санала. Алар 2 яшьтән алып балалар өчен эшләнгән форматларда киң таралган.

1. 2 яшьтә күпчелек балалар рәсемле-оптотипларны атау өчен, мәсәлән Кэй буенча җитәрлек тел сәләтенә ия була (рәс. 20.18а).

2. 3 яшьтә күпчелек балалар хәрефле оптотипларны аера ала, мәсәлән logMAR Кэлер сынавы (рәс. 20.18б) яки укмашкан Сонксен сынавы. Укмашкан хәрефләр белән сынау катлаулы булса, укмашкан Кэй рәсемнәренә өстенлек бирергә кирәк, ә аерым хәрефле-оптотипларга түгел.

3. Өлкәнрәк яшьтә укмашкан сынаулар, хәрефләрне аеру яки чагыштыру шулай ук EDTRS җәдвәле белән тикшерүне дәвам итеп була. Еш кулланылган logMAR сынаулары амблиопия үсеше куркынычлыгы төркемендә булган балалар өчен Снеллен сынауларыннан кулайрак.

Искәрмәләр

Астигматизм, миопия

Чыганаклар

• Джек Кански. Клиник офтальмология. Системалаштырылган караш. / редакторлар: Еричева В.П.. — 2009. — Б. 944. — ISBN 83-7609-034-8.