Дамир Еникиев

Еникиев Дамир Әхмәт улы (1 гыйнвар 1939 ел) — галим-патофизиолог, югары мәктәп укытучысы. Медицина фәннәре докторы (1988), профессор (1989). Башкортстан Республикасының атказанган фән эшлеклесе (1993), ССРБ-ның уйлап табучысы (1985).

Дамир Еникиев
Туган	1 гыйнвар 1939(1939-01-01) (85 яшь) Уфа, РСФСР, СССР
Әлма-матер	Башкорт дәүләт медицина университеты
Һөнәре	галим, университет профессоры
Гыйльми дәрәҗә:	медицина фәннәре докторы[d]

Биографиясе

Дамир Әхмәт улы Еникиев 1939 елның 1 гыйнварында Башкортстан АССРның Уфа шәһәрендә туган. Мирза Еникиевләр нәселеннән.

1957 елның сентябреннән 1963 елның сентябренә белән медицина институты студенты.

1963 елда Башкорт дәүләт медицина институтының (хәзер университет — БДМУ) дәвалау факультетын тик яҡшы билгеләренә тәмамлаган.

Махсуслашкан һөнәре — дәвалаучы табиб (диплом О№ 195349 № 6 от 01.07.1969 г)

Хезмәт юлы

Башкорт дәүләт медицина институтының (университет) патофизиология кафедрасында эшли:

1963-1966 елларда — БДИ-ның патофизиология кафедрасы аспиранты

1965-1977елларда — патофизиология кафедрасы ассистенты

1977-1987 елларда — патофизиология кафедрасы доценты

1987 елдан хәзергәчә БДИ-ның патофизиология кафедрасы мөдире

1988 елның ноябреннән 1995 елга кадәр (7 ел) — БДМУ-ның дәвалау факультеты деканы.

Патофизиологлар Башкортстан төбәк җәмгыяте җитәкчесе.

Фәнни эшчәнлеге организмның экстремаль һәм терминаль хәлләрендә патофизиологиясен (шул исәптән асфиксия, кома, кан югалту, агулану, стресс, җәрәхәт һ.б. белән кузгатылган) өйрәнүгә, реанимациядан соңгы чорда аллергик һәм иммунологик реактивлык проблемаларына багышланган. Янекәев катнашлыгында реанимация һәм ашыгыч медицина ярдәме ысуллары эшләнә һәм дәвалау практикасына кертелә.

1989 һәм 1995 елларда— БДМУ-ның дәвалау факультеты белән ике тапкыр Россия Федерациясе югары уку йортларының Дәүләт инспекциясе тикшерүен уңышлы үткән.

Кардиолог-табиб һөнәри югары квалификацион категорияга ия.

Д.Ә. Еникиев Башкортстан Республикасының һәм Россия Федерациясенең киң аң-белем даирәсенә һәм зур оештыру сәләтенә ия югары квалификацияле педагог һәм әйдәүче галим патофизиолог-реаниматолог. Ул җитәкләгән кафедра югары уку дәрәҗәсе өстендә ия коллектив.. Аның җитәкчелегендә кафедрада белем бирү стендлар галереясы һәм патофизиология буенча экстремаль һәм терминаль тырыштың 10 тематик класс-модульләре эшләнгән — барлыгы 450-дән артыгы Россия Федерациясе югары уку йортларының Дәүләт инспекциясенең югары бәясен алган.

Шулай ук медицина, физика һәм химия буенча Нобель премиясе лауреатлары (400) портретлар галереясы булдырылган.

Халыкара конгресслар һәм симпозиумнарда оештыру комитеты әгъзасы, бүлек рәистәше, докладчы сыйфатында катнашты.

Ул берничә тапкыр доктор һәм кандидатлыкка диссертацияләр буенча әйдәүче оешманың рәсми оппонент һәм вәкиле буларак чыгыш ясаган.

Гыйльми дәрәҗәләре һәм исемнәре

• 1988 ел — медицина фәннәре докторы (гыйльми дәрәҗәсе; ВАК — 20 мая г — М№ 005027)
• 1989 ел — профессор (гыйльми вазифасы; № 326 п, аттестат ПР № 003755 от 4 ноября г.)
• Россия табигать фәннәре Академиясенең әгъза-корреспонденты, биомедицина бүлеге, махсус һөнәре — гомуми патология (диплом № 74 Б от 2 апреля 1998 г.)
• Югары белем мәктәбе Халыкара академиясенең академигы, кеше турындагы фәннәр секциясе, фәнни юнәлеше — гомуми патология һәм фармакология (диплом № 948 от 30 октября 1998 г.),
• Россия табигать фәннәре Академиясенең «Яшь галимнәргә белемнәрен күтәрергә ярдәм итү мәсьәләләре» (диплом № 160 ПО от 16 сентября г.) буенча бүлек академигы
• Фәнни ачышлар һәм уйлап чыгарулар Халыкара академиясе академигы (диплом № 267 от 14 сентября г)
• Аурупа табигать фәннәре академиясе академигы (диплом Hannover, den 23.10.2003 г.)

Җәмәгать эшчәнлеге

• Халыкара патофизиологлар җәмгыяте әгъзасы
• Бөтенсоюз (Бөтенрусия) патофизиологлар җәмгыяте Идарәсе әгъзасы
• Башкорт җөмһүрият региональ патофизиологлар җәмгыяте рәисе
• «Патологическая физиология и экспериментальная терапия», Клиническая медицина и патофизиология", «Медицинский вестник Башкортостана»,Вестник Башкирского государственного медицинского университета"журналларының редакция советы әгъзасы
• Бөтенрусия «Экстремаль һәм терминаль хәл-торыш», «Реаниматологиянең фәнни нигезләре» проблема комиссияләре әгъзасы
• Россия Федерациясе Сәламәтлек саклау министрлыгының Бөтенрусия укыту-фәнни-методик Үзәге каршындагы патофизиология буенча укыту-методик комиссиясе әгъзасы
• ВНОПФ-ның экология буенча комиссия әгъзасы
• Россия Федерациясе «Белем» җөмһүрият җәмгыяте каршындагы фәнни-методик советы әгъзасы
• БДМУ-ның һәм БДАУ-ның диссертацион һәм гыйльми советлары әгъзасы
• Берлин һәм Итальян (Рим) фәнни медицина җәмгыятенең хокуклы әгъзасы
• Аурупа табигать фәннәре академиясенең Җаек төбәге буенча вице-президенты

Мактаулы исемнәре һәм бүләкләре

• 1985 ел — "ССРБ уйлап табучысы
• 1993 ел «Башкорт АССР-ның атказанган фән эшлеклесе» (№ 30, 10декабрь)
• 2000ел. — «Фән һәм сәнгать рыцаре» мактаулы исеме һәм билгесе (№ 018, 8 июнь)
• 2004 ел — Халыкара биографик җәмгыятенең көмеш медале (Англия, Кембридж к.)-«Outstandingscientistofthe 21stcentury Dr. DamirEnikeyev»
• 2012 ел — Россия табигать фәннәре академиясенең «Атказанган мәгариф эшлеклесе» (билге һәм сертификат № 01258, Мәскәү)
• 2012 ел— Россия табигать белеме академиясенең «Фәнни мәктәпкә нигез салучы» мактаулы исеме һәм билгесе (сертификат № 00650, Мәскәү)
• 2010 ел— Россия табигать белеме академиясенең «Россиянең алтын кафедрасы» дипломы һәм билгесе (диплом № 01135, 8 апрель)
• 2014 ел— «Аурупаның почётлы галиме» «Фән өлкәсенә әһәмиятле өлеш керткәне өчен» (ЕАЕН дипломы һәм билгесе (№ 18, 2 апрель)
• 2014 ел— Россия Федерациясе Президенты В. В. Путинның «Рәхмәт»е (Россия Федерациясе иҗтимагый-икътисади үсешенә әһәмиятле өлеш керткән, гуманитар өлкәдә казанышлары, озак еллар дәвамында намуслы хезмәте һәм актив җәмәгатьчелек эшчәнлеге өчен". (Мәскәү. Кремль, 2014 елның 30 апреле, диплом № 136),
• 2014 ел — «Аурупаның мактаулы уйлап табучысы» (EhrenerfinderEuropas" — «HonouredInventorofEurope» (DiplomN 033, Hannover, den 21.10.2014 и медаль EAEH Һанновер к.)- «Фәнни һәм технологик прогресста күренекле уңышлары өчен».

Һөнәри бүләкләре һәм премияләре

• Россия табигый фәннәр академиясенең академик И. П. Павлов исемендәге көмеш медале ("За вклад в развитие медицины и здравоохранения" — диплом № 036, 1998 ел, 18 декабрь)
• Фәнни хезмәтләр һәм уйлап чыгарулар авторларының халыкара академиясенең А. С. Попов исемендәге көмеш медале («За заслуги в деле изобретательства» — диплом № 77, 1999 ел, 14 май)
• П. М. Третьяков исемендәге көмеш медаль («За развитие культуры и искусства» — диплом № 127, 1999 ел, 21 декабрь)
• РАЕН-ның хөрмәт билгесе ("За заслуги в развитии науки и экономики" — диплом № 179 — П от 22.12.1999 г. һәм № 298 П, 2004 ел, 15 апрель)
• П. М. Альбицкий исемендәге медаль
• В. И. Вернадский исемендәге РАЕН-ның юбилей көмеш медале (диплом № 93/04, 2003 ел, 5 ноябрь)
• И. И. Мечников исемендәге мактаулы көмеш медаль («За практический вклад в укрепление здоровья нации» — диплом № 126, 2003 ел, 5 ноябрь),
• П. Л. Капица исемендәге истәлекле көмеш медаль («За вклад в развитие медицины» — диплом № 172-П от 05.11.2003),
• В. К. Рентген (диплом № 28, 2003 ел, 14 сентябрь), Р. Вирхов (диплом № 7, 2003 ел, 4 октябрь) П. Эрлих (диплом № 14-2, 2004 ел, 23 окт.), Р.Кох (диплом № 3/Ag-Ru, 2004 ел, 11 сентябрь) исемендәге көмеш медальләр
• А. Швейцер исемендәге («За особые заслуги в области научных исследований» — диплом Nr.52, Hannover, den 22.01.2009)
• «Ватанга китергән файда өчен» В. Н. Татищев исемендәге дәүләтнеке булмаган орден (диплом № 529, решение Президиумы РАЕН № 171, 2004 ел, 25 март),
• ЕАЕН «Намус Ордены» көмеш тәресе (№ 34/Ag-Ru, 2006 ел, 17 март),
• РАЕН «Казанышлары өчен» көмеш тәресе (2006 ел, 16 март),
• II дәрҗәле «Ватандашлар алдыннан казанышлары өчен» ордены (диплом № 39, 2006 ел, 8 ноябрь),
• ЕАЕН-ның академик В. А. Неговский исемендәге мактаулы алтын медале («За особые заслуги в медицине критических состояний» — диплом № 4, 2006 йыл, 15 ноябрь),
• РАМН-ның патофизиология буенча югары бүләге — академик А. Д. Сперанский исемендәге медале («За большой вклад в развитие отечественной патофизиологии» — 2007 — 2007 ел),
• ЕАЕН-ның 100-еллык уңаеннан В. А. Неговский исемендәге юбилей алтын медале («За особые заслуги в медицине критических состояний» — 2009),
• «Тажлы Зур йолдыз» көмеш медале (ҖӘЕН) («За особые заслуги в развитии науки» — 2009),
• Россия табигать фәннәре академиясенең А.Нобель исемендәге ордены (сертификат № 00418, 2010 ел, 20 август),
• Н. Пирогов исемендәге көмеш ордены (ЕАЕН) («За выдающийся вклад в научные исследования» — диплом № 41,Hannover, den 01.01.2014),
• Бөтендөнья «Whoiswho» биографик белешмәсенә кертелгән (Кембридж шәһәре),
• «Фасциолезживотных и человека» монографиясе өчен (Уфа, 1997) Россия ветеринария фәннәре Академиясе конкурсында (1998 г.) I дәрәҗәле диплом белән бүләкләнә.
• Халыкара биографик җәмгыятенең исемле көмеш медале белән (Англия, Кембридж шәһәре)-«Outstandingscientistofthe 21stcentury (2005) Dr.DamirEnikeyev».
• БДМУ-ның патофизиология кафедрасы һәм шәхсән Д.Ә. Янекәев мәгарифкә һәм сәламәтлек саклауга зур өлеш керткән өчен Аурупа фәнни-сәнәгать палатасының (Europeanchambers, 2012) Аурупа сыйфаты алтын медале һәм дипломы белән бүләкләнгән (DiplomadiMerito).

Уку әсбаплары

Аның 1080-нән артык басма хезмәтләр арасында 51 монография, 650 журнал мәкаләсе, 47 ССРБ танытмалары һәм патентлары, уйлап табылган һәм файдалы модельләргә Россия Федерациясе һәм Украина авторлык танытмалары һәм патентлары, 24 рационализаторлык тәкъдимнәре, 200 хезмәте халыкара басмаларда, 30 инглиз телендә чыккан. Ул патофизиология буенча стоматологик, фармацевтик һәм медвузларның бөтен факультетлар өчен 2 программа һәм 4 уку әсбабы, 55 уку кулланмасы, 45 уйлап табу авторы.

1.Еникеев Д. А., Хисамов Э. Н., Нургалеева Е. А., Срубилин Д. В., Байбурина Г. А., Лехмус В. И., Халитова Г. Г., Фаршатова Е. Р., Нагаева Л. В. Головин В. П. Основы патофизиологии органов и систем (учебное пособие). Уфа: Изд-во ГБОУ ВПО БГМУ Минздрава России, 2017. — 158 с.

2.Еникеев Д. А., Хисамов Э. Н., Нургалеева Е. А., Срубилин Д. В., Байбурина Г. А., Лехмус В. И., Халитова Г. Г., Фаршатова Е. Р., Нагаева Л. В. Головин В. П. Основы патофизиологии. Типовые патологические процессы (учебное пособие). Уфа: Изд-во ГБОУ ВПО БГМУ Минздрава России, 2017. — 98 с.

3.Еникеев Д. А., Хисамов Э. Н., Нургалеева Е. А., Срубилин Д. В., Байбурина Г. А., Лехмус В. И., Халитова Г. Г., Фаршатова Е. Р., Нагаева Л. В. Головин В. П. Введение в патофизиологии. Общая нозология (учебное пособие). Уфа: Изд-во ГБОУ ВПО БГМУ, Минздрава России 2016. — 138 с.

4.Еникеев Д. А., Хисамов Э. Н., Павлов В. Н., Нургалеева Е. А., Фаршатова Е.Р Срубилин Д. В., Байбурина Г. А., Лехмус В. И., Халитова Г. Г., Еникеев О. А. Введение в клиническую патофизиологию. Типовые патологические процессы (учебное пособие). Уфа: Изд-во ГБОУ ВПО БГМУ, Минздрава России 2017. — 144 с.

5.Еникеев Д. А., Хисамов Э. Н., Павлов В. Н., Нургалеева Е. А., Фаршатова Е.Р Срубилин Д. В., Байбурина Г. А., Лехмус В. И., Халитова Г. Г., Еникеев О. А. Введение в клиническую патофизиологию органов и систем (учебное пособие). Уфа: Изд-во ГБОУ ВПО БГМУ, Минздрава России 2017. — 126 с.

Соңгы еллардагы басма хезмәтләре

Еникеев Д. А., Ряховский А. Е., Фаткуллин К. В., Байков Д. Э., Срубилин Д. В. Динамика показателей периферического кровотока у крыс при остром отравлении угарным газом по данным лазерной допплеровской флоуметрии. «Современные проблемы науки и образования» (электронный журнал), 2015, № 6 http://www.science-education.ru/pdf/2015/6/309.pdf

2.. Мышкин В. А., Еникеев Д. А., Срубилин Д. В., Гимадиева А. Р. Сравнительная оценка комплексных соединений оксиметилурацила с органическими кислотами и силимарином на модели цирроза печени в эксперименте. «Современные проблемы науки и образования» (электронный журнал), 2016, № 4, www.Science-education.ru/ru/ article/view?id=24931

3. Мышкин В. А., Еникеев Д. А., Срубилин Д. В., Гимадиева А. Р. Экспериментальная оценка производных пиримидина на моделях токсического поражения печени: обзор. «Патогенез», 2016, Т.14, № 2. — С. 12-19.

4. Мышкин В. А., Еникеев Д. А., Габдрахманова И. Д., Срубилин Д. В., Гимадиева А. Р., Репина Э. Ф. Влияние комплексных соединений метилпроизводных 5-гидроксиурацила с янтарной кислотой на антиоксидантную систему и морффункциональное состояние печени старых крыс при воздействии тетрахлорметана. «Патогенез», 2017, Т.15, № 2. — С. 52-56.

5. Мышкин В. А., Еникеев Д. А., Срубилин Д. В., Репина Э. Ф., Гимадиева А. Р., Габдрахманова И. Д. Защита печени оксиметилурацилом и производными янтарной кислоты при воздействии тетрахлорметана в эксперименте. «Патологическая физиология и экспериментальная терапия», 2017, Т.61, № 3. — С.92-97.

Әдәбият

• Хезмәте: Анафилактический шок и реанимация. Уфа, 2007; Антиоксидантная коррекция отравлений. Уфа, 2009 (авторҙ.); Патофизиология биотравмы. Уфа, 2011.
  • монография «Фасциолез животных и человека», Уфа, 1997

Сылтамалар

• Янекәев Дамир Әхмәт улы // Башкорт энциклопедиясе. — Уфа: «Башкорт энциклопедиясе» гыйльми-нәшрият комплексы, 2015-2020. — ISBN 978-5-88185-143-9.
• Башкорт дәүләт медицина университеты порталыннан. Профессор Д. Ә.Янекәев турында 2018 елның 21 июнь көнендә архивланган.
• «Билгеле галимнәр» энциклопедиясеннән. Энциклопедия ИЗВЕСТНЫЕ УЧЕНЫЕ FAMOUS SCIENTISTS
• Энциклопедия Европейской академии естественных наук (ЕАЕН)
• И. М. Сеченов ис. 1-нче Мәскәү дәүләт медицина университеты сайтына 2018 елның 2 ноябрь көнендә архивланган.