Wikipedia

Гардез Ганешасы

Гардез Ганешасы Әфганстанда Кабул янында Гардезта табылган Һинд дине Ганеша Ходае сыны. Ул "Һиндо-Әфган мәктәбенең типик эшләнмәсе" дип танылган.[1] Ул Хингал дип аталган патша тарафыннан багышланган булган.

Даталануы үзгәртү

Динешчандра Сиркар сынны безнең эраның 6-нчы – 7-нче гасыры белән даталаган һәм нигезендә язма палеографиясенә нигезләнеп төгәлрәк итеп безнең эраның 7-нче гасыры белән.[1] Кайбер авторлар сынны Кушан сәнгатеннән Гупта сәнгатенә кадәр күчеш периодына безнең эраның 5-енче яки хәтта 4-енче гасырына карый дип билгеләгәннәр.[1] Гардезтан Ганеша сыны хәзер элек фараз ителгәнчә Һинду Шаһилар (9-ынчы – 10-ынчы гасыр) Төрк Шаһилар варислары вакыты белән түгел, ә безнең эраның 7-нче-8-енче гасыр Төрк Шаһилар периодына карый дип билгеләнгән.[2] Даталау асыл рәвештә шул ук период белән даталанган Фондукистанның Буддачылык монастыре эшләре белән зур иконографик һәм стилистик охшашлыклар кебек стилистик анализга нигезләнгән.[2] Ганеша сыны шулай ук 7-нче – 8-енче гасыр Төрк Шаһиларга карый дип билгеләнгән Кабул янында Хәер Ханәдә табылган мәшһүр туникада һәм ботинкаларда брахманик Сурья сынына замандаш дип танылган.[2][3] Археологик рәвештә, Хәер Ханә гыйбадәтханәсенең үзенең төзелеше хәзер Төрк Шаһилар периоды башы, безнең эраның 608-630 елы белән даталана.[4] Брахманизм күбесенчә Буддачылык яклаучылары булган Төрк Шаһилар астында берникадәр дәрәҗәдә чәчәк аткан һәм кайбер сәнгать эшләре шулай ук аларның безнең эраның 7-нче – 8-енче гасыр периодына караган.[2] Гардезта табылудан соң, сын "Памир кинотеатры" янында Кабулда Даргаһ Пир Раттан Натһ Һинд дине гыйбадәтханәсенә күчерелгән булган.[1]

Язма үзгәртү

Сын нигезендә язма бар. Ул Браһми язмасының үсеше Сиддһаматрика язмасында,[5] яки прото-Шарада язмасында язылган:[6] Язманың анализы безнең эраның 6-нчы гасырыннан 8-енче гасырына кадәр датаны тәкъдим итә.[7]

 

1. sarṃvatsare aṣṭatame saṃ 8 jyeṣṭha-māsa-śukla-pakṣa-tithau ttrayodaśyāṃ śu di 10-3 rikṣe viśākhe śubhe siṃhe[citra-]
2. [-ke] mahat pratiṣṭhāpitam idaṃ māha-vināyaka paramabhaṭṭeraka mahārājādhirāja-śri-ṣāhi-khiṃgālauḍyāna-ṣāhi-pādaiḥ.

Йестһа аеның якты яртысының унөченче көнендә, [ай] өе Висакһа булып, алкышлы вакытта йолдызнамә тамгасы Арслан офыкта (лагна) якты булганда, сигезенче елда, бу бөек Махавинаяка [сурәте] иң олы ходай, ханнарның ханы, Одьяна патшасы Шри Шаһи Химгала тарафыннан изгеләштерелгән булган.[8][1][5]}}

 
Дэва Шаһи Кингһила титулы белән Кһингила тәңкәсе (      "Ходай-Патша Кһингила"), безнең эраның 440-490 елы.

Бу Хингаланың идентиклыгы билгеле түгел.[1] Мәшһүр Кһингила Алчон Хуннары династиясеннән мәгълүм һәм аның тәңкәләренең берсе "Дэва Шаһи Кһингила" легендасына ия (      "Ходай-Патша Кһингила"), әмма ул күпкә иртәрәк, безнең эраның 5-енче гасыр белән даталана.[1]

8-енче гасыр Төрк Шаһи хөкемдары Хингала үзгәртү

Ганеша өчен стилистик рәвештә мөмкин булган 8-енче гасыр уртасы датасы булып, язманың “Шри Шаһи Химгала”сы гарәп чыганакларында Кабулның Төрк Шаһи хөкемдары белән тәңгәл булырга мөмкин булган, ул Әл-Ягъкуби буенча 775-785 елда Әл-Мәһдига буйсынуын биргән. [9] Гарәпләрнең Хинхилы шулай ук кытай чыганакларының Төрк Шаһи Бо Фужун (勃匐準) белән идентик булырга мөмкин, анда ул Фромо Кесароның улы булган һәм тәхеткә төгәл 745 елда утырган дип искә алына.[9][10][11][12]

Шулай ук карарга мөмкин үзгәртү

 
Кабул янында Сакар Дараһта казылган охшаш ак мәрмәр Ганеша, безнең эраның якынча 7-нче гасыры.[13][14]

Искәрмәләр үзгәртү

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 (1971) «A Note on Two Gaṇeśa Statues from Afghanistan». East and West 21 (3/4): 331–336. ISSN 0012-8376.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 "It is not therefore possible to attribute these pieces to the Hindu Shahi period. They should be attributed to the Shahi period before the Hindu Shahis originated by the Brahman wazir Kallar, that is, the Turki Shahis." p.405 " According to the above sources, Brahmanism and Buddhism are properly supposed to have coexisted especially during the 7th-8th centuries A.D. just before the Muslim hegemony. The marble sculptures from eastern Afghanistan should not be attributed to the period of the Hindu Shahis but to that of the Turki Shahis." p.407 in (1976) «The Turki Śāhis and Relevant Brahmanical Sculptures in Afghanistan». East and West 26 (3/4): 375–407. ISSN 0012-8376.
  3. ↑ Images of the sculptures of Khair Khaneh in Afghanistan Significant Site 120. Khair Khana. әлеге чыганактан 2020-11-12 архивланды. 2022-07-10 тикшерелгән.
  4. ↑ (1976) «The Turki Śāhis and Relevant Brahmanical Sculptures in Afghanistan». East and West 26 (3/4). ISSN 0012-8376.
  5. ↑ 5,0 5,1 Sircar, D.C. (1966). Epigraphia-indica 35. Archeological Survey of India. pp. 44–60. https://archive.org/details/epigraphia-indica/epigraphia-indica-vol-35/page/n85/mode/2up. 
  6. ↑ (1 January 1999) «A Proto-Sharada Inscription from Hund - Pakistan». Indo-Koko-Kenkyu, No. 20: 81–82. 2022 елның 10 июль көнендә архивланган.
  7. ↑ (1999) «HistoricalNotesonKapislandKabul intheSixth-EighthCenturies». ZINBUN 34.
  8. ↑ (1999) «HistoricalNotesonKapislandKabul intheSixth-EighthCenturies». ZINBUN 34.
  9. ↑ 9,0 9,1 (1999) «HistoricalNotesonKapislandKabul intheSixth-EighthCenturies». ZINBUN 34.
  10. ↑ The Countenance of the other (The Coins of the Huns and Western Turks in Central Asia and India) 2012-2013 exhibit: 15. The Rutbils of Zabulistan and the "Emperor of Rome". Kunsthistorisches Museum Vienna. әлеге чыганактан 2017-08-02 архивланды. 2022-07-10 тикшерелгән.
  11. ↑ «From Kesar the Kābulšāh and Cenral Asia» (en).
  12. ↑ 天寶四年,又冊其子勃匐準為襲罽賓及烏萇國王,仍授左驍衞將軍。"Kesar's son Bo Fuzhun succeed him on the throne as the king of Jibin and Wuchang. He was conferred the title General of the Left Stalwart Guard" in Balogh, Dániel (12 March 2020) (in en). Hunnic Peoples in Central and South Asia: Sources for their Origin and History. Barkhuis. p. 104. ISBN 978-94-93194-01-4. https://books.google.com/books?id=frnVDwAAQBAJ&pg=PA104. 
  13. ↑ 桑山正進 (1976). «The Turki Śāhis and Relevant Brahmanical Sculptures in Afghanistan» (en). East and West 26 (3/4). ISSN 0012-8376.
  14. ↑ Siudmak, John (15 April 2013) (in en). The Hindu-Buddhist Sculpture of Ancient Kashmir and Its Influences. Brill. p. 189. ISBN 978-90-04-24832-8. https://books.google.com/books?id=yVft0FqSxc0C&pg=PA189. 
Чыганак — https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Гардез_Ганешасы&oldid=4109508