Vena bäreleşe
Vena bäreleşe - 1683 yılnıñ 11 sentäberendä ike aylıq Vena qamalışınnan soñ bulğan ber yaqtan xristian İzge ligası köçläre, ikençe yaqtan Ğosmanlı imperiäse arasında bäreleş näticäsendä Yan III Sobeskiy citäklägän ğäskär ciñä häm Awrupada Ğosmanlı imperiäseneñ yawlap alularına çik quya.
| Vena bäreleşe Böyek Törkiä suğışı | |
 Vena bäreleşe | |
| Data |
1683 yıl, 11 sentäber |
|---|---|
| Urın | |
| Näticä |
İzge Liga ciñä |
| Köndäşlär | |
İzge Liga:
|
|
| Särğäskärlär | |
| Polşa qıyralı häm Böyek Litva kenäze Yan III Sobeskiy |
böyek wäzir Qara Mostafa |
| Köçlär | |
| 84 450, 152 tup |
yaqınça 200 meñ, 300 tup |
| Yuğaltular | |
| 4000 häläk, 2500 yaralanğan |
10000 häläk, 5000 yaralanğan, 5000 äsir |
Vena bäreleşennän soñ Avstriä berniçä distägä Üzäk Awrupanıñ iñ köçle däwlätenä äwerelgän.
Polşa qıyralı häm Böyek Litva kenäze Yan III Sobeskiy citäklägän läx-avstriä-alman ğäskäre böyek wäzir Qara Mostafa citäklägän Ğosmanlı imperiäseneñ ğäskären ciñä.
Vena bäreleşe Üzäk Awrupa illäre Ğosmanlı imperiäsenä qarşı suğışta xälitkeç ähämiätkä iä.
Aldağı 16 yıl däwamında Avstriä ğäskäre höcüm itä başlağan häm töreklärdän Macarstan häm Transilvaniäne alğan.
Näticä
үзгәртүVena bäreleşennän soñ töreklär uñışsız itep 16 yıl däwamında suğışıp, Macarstan häm Transilvaniäne yuğalta, axırında Karlovits solıxı suğışqa noqta quya.
Läx-Avstriä duslığı ozaq suzılmağan, Karl V Yan Sobeskiy ciñüen tübänsetä başlağan. Reç Pospolita Avstriäne qotqarudan faydasın kürmägän, kiresençä Vena bäreleşe Avstriä imperiäsenä nigez salğan häm Reç Pospolitanı cimerügä yul quyğan. 1775 häm 1795 yıllarda Gabsburglar Reç Pospolitanı bülgälüdä qatnaşqan.
Räsäy imperatorı Nikolay I bu bäreleş turında bolay äytkän:
|
Räsäy imperatorı Nikolay I:
Polşa qıyralları arasında iñ yüläre - Yan Sobeskiy, ä Rusiä imperatorları arasında iñ yüläre - min. Sobeskiy - çönki ul Avstriäne 1683 yılda qotqarğan, ä min - çönki Avstriäne 1848 yılda qotqardım. |
|
(Räsäy Qırım suğışında Avstriäneñ xiänäte säbäple ciñelgän).
Sıltamalar
үзгәртү- Мональди Р., Сорти Ф. Imprimatur: В печать. — (Серия: Исторический детектив). — М.: АСТ; АСТ Москва; Транзиткнига, 2006. — ISBN 5-17-033234-3 ; 5-9713-1419-X ; 5-9578-2806-8.
- Малик В. Шёлковый шнурок. — М.: Детская литература, 1985.
- Новичев А. Д. История Турции. Т. 1. — Л.: Изд-во ЛГУ, 1963.
- Подхородецкий Л. Вена, 1683. — Пер. с польск. — М.: АСТ, 2002. — ISBN 5-17-014474-1.
- Эмиддио Дортелли Д'Асколи. Описание Чёрного моря и Татарии. / Пер. Н. Пименова. Предисл. А. Л. Бертье-Делагарда. — Записки Одесского общества истории и древностей. Т. 24. — Одесса: «Экономическая» тип. и лит., 1902.
- Чухлиб Т. Вена 1683: Украина-Русь в битве за «золотое яблоко» Европы. — Киев: Клио, 2013. — ISBN 978-617-7023-03-5.