Bengaliä

Bengaliä (bengalça বঙ্গ, inglizçä Bengal) - Könyaq Aziä tönyaq-könçığışında urnaşqan tarixi töbäk. Kübesençä bengal telendä söyläşüçe bengallar tora.

Bengaliä xaritası

Budda häm Bodhisattva, XI ğasır, Pala däwläte

Xäzerge waqıtta Bengaliä Hindstan (Könbatış Bengaliä) häm Bangladeş (Könçığış Bengaliä) arasında bülengän.

Tarix

İkençe Bötendönya suğışınnan soñ, Bengaliä Könçığış Paqstan häm Könbatış Bengaliägä bülengän, suğışqa qädär anıñ mäydanın 1 674 279 km*km täşkil itä.

BEQ VI ğasırda qädär Magadha patşalığına kerä.

IV-XIII ğasırlarda Bengaliäneñ ber öleşe Kamarupa patşalığına kerä.

1203 yılda möselman ğäskäre Benlagaliäne yawlap ala häm 1225 yılda Dähli soltanatı belän berläşterä.

Böyek Akbar Bengaliäne Dähli soltanatı belän tığız bäyläneşne urnaştıra.

1585 yıldan biredä subadarlar (patşa urınbasarı) xakimlek itälär.

Guptlar çorında VI ğasırda Bengaliädä Vaişnavizm tarala. XV ğasırda Navadvipada Çaytanya digän brahmannıñ täğlimatı tarala.

1633 yılda Böyekbritaniä Bengaliägä höcüm itä başlıy häm bilämälären kiñäytä.

1701 yıla inglizlär baş faktoriäne Kalkutta şähärenä küçerä.

1756-1757 yılda bengal xakime Sirac ul-Däwlä Kalkuttanı azat itärgä tırışa.

Bengallrar üz bäysezlege öçen ingliz ilbasarlarına soñraq ta däwam itä: Plassi bäreleşendä, Buksar bäreleşendä (1764) ingliz ğäskäre ciñä.

Näticädä Bengaliädä ingliz kolonial' tärtibe urnaştırıla.

Böyekbritaniä kolonial' xakimlege Bengaliädä küp äfyun üsterä häm Qıtayğa tapşıra.

1947 yılda Bengaliä dini mäsläk nigezendä Könçığış Paqstan (soñraq Bangladeş) häm Hindstan ştatına bülengän.

Ädäbiät

• Бенгалия // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
• Ивбулис В. Я. Моя золотая Бенгалия. М., 1988.-136 с. с ил.
• Бенгальская поэзия. М.-Л., 1959.-240 с.
• Нарахари К. Национально-освободительное движение в Бенгалии. М., 1956.
• Сказки и легенды Бенгалии. — М.: Наука. ГРВЛ, 1990. — 304с.
• Скороходова Т. Г. Бенгальское Возрождение. Очерки истории социокультурного синтеза в индийской философской мысли Нового времени СПб.,2008. 320 с.
• Скороходова Т. Г. Религиозный гуманизм Бенгальского Возрождения //Вопросы философии, 2008, № 8. С.158-168.
• Товстых И. Бенгальская литература. М.,1965.
• Шептунова И. И. Живопись Бенгальского Возрождения. М., 1978.
• Меренкова О. Н. Зрелищные традиции Бенгалии в индийском кинематографе // Радловский сборник: Научные исследования и музейные проекты МАЭ РАН в 2009 г. — СПб., 2010. — С. 38-42.
• Дальтон (Dalton), «Descriptive ethnology of Bengal» (Кальк., 1872);
• Бартон (Barton), «Bengal. An account of the country from the earliest times» (Лонд., 1874);
• Гунтер (Hunter), «Statistical account of Bengal» (5 т., Лонд., 1875);