Анна Хаава
Анна Хаава, тугач бирелгән исеме Анна Розалие Хаавакиви (эст. Anna Rosalie Haavakivi, 15 октябрь 1864 - 13 март 1957) - Эстония шагыйрәсе һәм тәрҗемәчесе, Эстония ССР халык язучысы .
| Анна Хаава | |
|---|---|
 | |
| Тугач бирелгән исеме: | Анна Розалие Хаавакиви |
| Псевдонимнар: | Анна Хаава |
| Туу датасы: | 15 октябрь 1864 ел |
| Туу урыны: | Хаавакиви, Эстония |
| Үлем датасы: | 13 март 1957 ел |
| Үлем урыны: | Тарту |
| Ватандашлык: | Эстония |
| Эшчәнлек төре: | поэзия, проза, тәрҗемә |
| Жанр: | поэзия, проза, тәрҗемә |
| Иҗат итү теле: | эстон теле |
| Дебют: | 1886 ел - «Постиемэс» |
| Бүләкләр: | Эстония ССРның халык язучысы |
Биография үзгәртү
Ул Тарту округындагы Хаавакиви фермасында (Печудье, Кодавере) крестьян гаиләсендә туган. Аның әтисе крестьян интеллигенциясеннән иде, шуңа күрә өйдә китаплар, газеталар һәрвакыт укыла торган була. Әтисе шулай ук скрипкада уйный иде, аның белән бергә Анна еш җырлый, "Ванемуйне" театр җәмгыяте очрашуларында катнаша һәм Тарту авыл хуҗалыгы җәмгыяте әгъзасы булып тора иде. Аннага 5 яшь булганда, аның гаиләсе ферма хуҗасыннан сатып алу өчен туганнарына акчаларын ышанып тапшырган, ләкин ул аны үз исеме белән язган, бу Аннаның гаиләсен җимерә. Ләкин моңа карамастан, Анна яхшы белем ала: башта ул шәхси немец башлангыч мәктәбендә укый, анда ул Эспенштейн немец фамилиясен йөртә, ләкин дипломын алгач, ул фамилиясен туу белән Хавакивига кире кайтара. Аннары, 1880-1884 елларда ул Тарту хатын-кызлар югары мәктәбендә укый (эст. Tartu Kõrgem Tütarlastekool), аннан соң ул Эстония хатын-кызы өчен бердәнбер югары белем ала - өй укытучысы дипломы. Анна үзенең беренче һәм бердәнбер мәхәббәтен халык хорында очрата, ул Тарту университетының теология факультеты студенты. Ләкин тиздән 1889 елда әтисе, әнисе, сеңлесе һәм сөйгәне үлә.1892-1894 елларда Анна Германиянең төрле больницаларында дәвалана, аннары 1899 елга кадәр ул өйдә укытучы һәм Санкт-Петербургта һәм Рәсәйнең башка шәһәрләрендә шәфкать туташы булып эшли, аннары ул Хаавакивида абыйсы йортында хуҗабикә булып эшли. Авырганнан соң, ул Тартуга (1909) күченә, һәм ул гомеренең ахырына кадәр шунда яши.1920-нче елда Анна параличлана, ләкин авыру аны сындыра алмый. Танылу гомеренең азагында килә һәм 75 яшендә Тарту шәһәре аңа фатир бүләк итә. Ул 93 яшендә үлә һәм Тартудагы Раади зиратына күмелә.
Бүләкләре үзгәртү
- Мактау билгесе ордены (12/30/1956)
- Эстония ССР халык язучысы
Иҗаты үзгәртү
Беренче шигырьләре 1886-нчы елда газеталарда басылып чыга. Шигырьдән тыш, Анна Хааваның "Эстониядән кечкенә рәсемнәр" проза әсәре дә бар. 1906 елда ул ирекле язучы була һәм шигырьләре рус, фин, венгр, немец, эсперанто һәм башка телләргә тәрҗемә ителә.Аның поэзиясенең төп темасы - мәхәббәт. Анна аның турында эчкерсез, якын, тирә-юньдәге матурлыкка һәм гармониягә омтылып яза.Аның шигырьләренең икенче үзәк темасы - социаль гаделсезлекне хөкем итү.Анна шигырьләренең музыкальлеге аның сүзенә язылган күп җырларның барлыкка килүенә китерде.
Чыганак үзгәртү
- «Кто есть Кто в культуре Эстонии», состав и подготовка текста «Авенариус» 1996 г.
- https://web.archive.org/web/20080508171200/http://www.las-flores.ru/estonia/history/estonia-great-people-haava.html