Англураһ Агунг
Англураһ Агунг (1686 елның 31 октябрендә үлгән), шулай ук Густи Агунг Ди Маде яки Густи Агунг Марути буларак мәгълүм, Балиның иң баш патшалыгы Гелгелның патшасы булган, утрауның сәяси берлеге җимерелә башлаган вакытта хөкем сөргән. Бу процесс 17-енче гасыр ахырына Балиның даими рәвештә берничә кечкенә патшалыкка бүленүенә китергән.
Килеп чыгышы һәм күтәрелүе үзгәртү
Англураһ Агунг Бали патшалыгының баш министрлары нәселдән килә торган сызыгына, Агунг гаиләсенә караган, алар Явада борынгы Кедири патшалыгы патшаларыннан килеп чыккан дип раслаган. Ул Густи Агунг Каланганьярның улы булган һәм бала буларак абыйсы Густи Агунг Кедунг тарафыннан асрамага алынган булган һәм аннан соң аның министр буларак варисы булган. Ул шулай ук Густи Агунг Ди Маде яки Густи Агунг Марути исемнәре астында мәгълүм. Ул Гелгел патшасы Далем Ди Маде вакытында хөкем иткән. Билгеле Бали текстлары ул 1645 елда Ломбокта сугышта катнашуына ишарә итәләр; бу утрау Бали һәм Көньяк Сулавесиның Макассар патшалыгы арасында көндәшлек җисеме булган.[1] Бали патшасының 1651 елда үлеменнән соң, Балид а эчке сугышлар кабынган булган. Соңыннан Англураһ Агунг Гелгелда куәтне узурпацияләгән, һәм 1665 елда хөкемдар буларак документацияләнгән булган. Бали чыганаклары буенча ул хөкемне карт патша дәүләт эшләре өстеннән идарәне югалаткан һәм югары дәрәҗәлеләре тарафыннан калдырылган вакытта узурпацияләгән; "Кьяи (Англураһ) Агунгның дәүләт эшендә эшчәнлеге күп кешеләрнең йөрәкләрен татлы тавыш һәм камил сүзләр белән җәлеп иткән".[2] Ул Голланд Көнчыгыш Индияләр Ширкәте (Vereenigde Oost-Indische Compagnie or VOC) белән 1665-1667 елларда контактлар урнаштырган. Бали историографиясендә Англураһ Агунгка караш тискәре һәм ул хөкемгә ач узурпатор буларак тасвирлана.
Сугышта үлем үзгәртү
Ул бөтен Бали өстеннән хөкем итә алмаган дип күренә, чөнки шул вакытта башка кечкенә патшалыклар үскән, шуларның иң алдынгысы Булеленг. In the 1680-ынчы елларда Булеленгның Густи Панҗи Шактины һәм Бадунгның Густи Җамбе Пулены кертеп Гелгелның иске династиясенә лояль берничә аксөяк Англураһ Агунгның хөкеменә һөҗүм иткән. Бали һәм Нидерланд чыганаклары буенча, аның ахыры 1686 елда булган, шул вакытта ул Гелгелда аксөяк Бату Лепангка каршы сугыш алып барган. Сугыш кайнаганда, ике бәрелешкән дә төшкән.[3] Аның үлеменнән соң борынгы Гелгел сызыгының токымы Дэва Агунг Җамбе I (як. 1686-як. 1722) Гелгелдан төньякта Клунгкунгның иң олы Бали патшасы булып тәхеткә утырган. Шулай да яңа Клунгкунг патшалыгы Гелгелда алдан килүче иткәнчә Бали өстеннән хөкемгә ия булмавын күрсәткән.[4] Бали шулай итеп берничә князьлеккә бүленгән (Карангасем, Булеленг, Бадунг, һ.б.). Бу яңа династияләрнең берсе Менгвиныкы, Англураһ Агунгтан килеп чыккан дип раслаган.[5]
Шулай ук карарга мөмкин үзгәртү
Искәрмәләр үзгәртү
- ↑ H. Hägerdal, 'From Batuparang to Ayudhya; Bali and the Outside World, 1636-1656', Bijdragen tot de Taal-, Land- en Volkenkunde 154 1998, pp. 70-5.
- ↑ P. Worsley, Babad Buleleng; A Balinese Dynastic Genealogy. The Hague: M. Nijhoff 1972, p. 169.
- ↑ H.J. de Graaf, 'Goesti Pandji Sakti, vorst van Boeleleng', Tijdschrift voor Indische Taal-, Land- en Volkenkunde 83 1949; A. Vickers, Bali, A Paradise Created. Singapore: Periplus 1989, pp. 56-8.
- ↑ H. Creese, 'Sri Surawirya, Dewa Agung of Klungkung', Bijdragen tot de Taal-, Land- en Volkenkunde 147 1991.
- ↑ H. Creese, 'Balinese Babad as Historical Sources; A Reinterpretation of the Fall of Gelgel', Bijdragen tot de Taal-, Land- en Volkenkunde 147 1991; H. Schulte Nordholt, The Spell of Power; A History of Balinese Politics 1650-1940. Leiden: KITLV Press 1996, pp. 19-22.
Өстәмә укырга мөмкин үзгәртү
- C.C. Berg (1927), De middeljavaansche historische traditië. Santpoort: Mees.
| Элгәре: Dewa Cawu |
King of Bali c. 1665-1686 |
Аннары: Dewa Agung Jambe I |