Könyaq-Könçığış Aziä däwlätläre berläşmäse

Könyaq-Könçığış Aziä däwlätläre berläşmäse (ACEAN, inglizçä Association of SouthEast Asian Nations) — Könyaq-Könçığış Aziädäge däwlätlärneñ säyäsi, iqtisadi häm mädäni xalıqara oyışması.

Könçığış Aziä oçraşuınıñ äğzaları      ASEAN      ASEAN + 3      ASEAN +6      Küzätüçe

АРФ:      ACEAN äğzaları      ACEAN töbäkläre forumınıñ qala äğzaları

Tarix

Tulayım eçke produkt (satıp alu säläte buyınça - GDP PPP) çağıştırması

1967 yılnıñ 8 avgustında Bangkok şähärendä "ACEAN deklaratsiäse"n imzalağannan soñ ACEAN barlıqqa kilä.

1976 yılda Bali utrawında Könyaq-Könçığış Aziädä Duslıq häm Xezmättäşlek xaqındağı kileşügä häm ACEAN tatulıq deklaratsiäsenä qul quyğannan soñ ACEAN oyışması buldırıla.

İdärä

ACEANnıñ yuğarı organı bulıp äğza-däwlätlär citäkçeläreneñ (il häm xökümät räisläreneñ) oçraşuı tora. 2001 yıldan birle bu oçraşular yıl sayın ütkärelä. Şulay uq yıl sayın ütkärelgän tışqı eşlär ministrları kiñäşmäse citakçe organı bulıp tora.

Yıl sayın finans ministrlarınıñ kiñäşmäse häm qayçaqta awıl xucalığı häm iqtisad ministrlarınıñ kiñäşmäläre uza. Räislek itüçe ilneñ tışqı eşlär ministrı häm başqa äğza-däwlätlärneñ ilçelärennän torğan daimi komitet oyışmada köndälek citäkçelekne başqara.

Daimi Särqätibät Cakarta şähärendä urnaşqan häm Ğomumi särqätib tarafınnan idärä itelä (2013 yıldan Vyetnam wäkile Le Lyoñ Min başqara, wäkälätlek waqıtı - 5 yıl). Şulay uq 29 komitet häm 122 eş törkeme bar, alar ACEAN qısalarında 300 çara uzdıra.

Taswir

Eş tele - inglizçä.

Mäydan 4 480 000 km², xalıq sanı 592 000 000 keşe. Tulayım eçke produkt $ 2,172 trln (2003).

1996 yıldan Räsäy ACEANnıñ tulı wäqälätle iptäşe bula. 2005 yılda Räsäy-ACEAN berençe oçraşuı uza.

Räsäy tışqı eşlär ministrı yıl sayın "ACEAN+10", "ACEAN+1" qısalarındağı kiñäşmälärdä qatnaşa.

Äğza-illär

ACEN oyışmasına 10 il kerä:

• Bruney
• Vyetnam
• İndoneziä
• Kamboca
• Laos
• Malayziä
• Myanma
• Singapur
• Tayland
• Filipinnar

Sıltamalar

• Секретариат АСЕАН 2009 елның 26 август көнендә архивланган. офсайт (англ)
• 11^ый саммит АСЕАН 2018 елның 21 июнь көнендә архивланган. 12-14 декабря 2005, Куала Лумпур, Малайзия офсайт (англ)
• 11^ый саммит АСЕАН 2006 елның 13 февраль көнендә архивланган. 12-14 декабря 2005, Куала Лумпур, Малайзия (англ)
• АРФ 2013 елның 25 июль көнендә архивланган. (англ)
• Образование АСЕАН (англ)