Фаил Алчынов
Алчынов Фаил Фәттах улы (күберәк Фаил Алсынов буларак танылган; баш. Фаил Фәттәх улы Алсынов, рус. Фаиль Фаттахович Алчинов) — башкорт җәмәгать эшлеклесе һәм активисты, оппозиционер. Элеккеге «Күк-Бүре» башкорт милли оешмасы экс-рәисе урынбасары, «Башкорт» Россиядә тыелган башкорт иҗтимагый оешмасы экс-лидеры.[1] Куштау протестларында катнашучы[2].
| Фаил Алчынов | |
|---|---|
| Туган телдә исем | баш. Фаил Фәттәх улы Алсынов |
| Туган | 7 декабрь 1986 (37 яшь) Юлдыбай, СССР |
| Ватандашлыгы |  Россия |
| Әлма-матер | Башкорт дәүләт университеты |
| Һөнәре | активист, җәмәгать эшлеклесе |
2023 елда аңа карата җинаять эше кузгату 2024 елның гыйнварында күп санлы Башкортстанда протестлар уяткан.[3][4]
Биографиясе үзгәртү
Фаил Алчынов 1986 елның 7 декабрендә Зилаир районы Юлдыбай авылында туган. Шулай ук аның ике энесе һәм бер сеңлесе бар. Тарих юнәлеше буенча Башкорт дәүләт университетында белем алган.
2011 елның башында Бөтендөнья башкортлар королтаенда белгеч булып эшли башлый, анда 2014 елга кадәр эшли. Яңа җитәкчелек белән эшләргә теләмәгәнгә эштән алына[2].
2013 елның ноябрь ахырында аңа ике исерек кеше һөҗүм итә. Һөҗүм итүчеләр «Авылдан башкорт бирегә килеп тулдылар!» дип лозунглар кычкыра. Фаил кыйналганнан соң хастаханәгә эләгә һәм аның колагына операция ясала. Күп тә үтмәстән, «Күк-Бүре» оешмасы Башкортстан башкаласында рус маршын уздыруга карата каты тәнкыйть белдерә.
Иҗтимагый эшчәнлеге үзгәртү
Үз эшчәнлеген 2008 ел башында Күк-Бүрегә кушылып, башкорт милли хәрәкәтендә башлый. 2010 ел ахырында ул оешма рәисенең беренче урынбасары итеп сайлана. 2014 елга кадәр, оешмадан киткәнче, шулай кала. Оешманың калган әгъзалары белән бергә оешма оештырган митингларда һәм протестларда катнаша. Ул Бөтендөнья башкортлар корылтае башкарма комитеты каршындагы яшьләр советын торгызуны тәкъдим итә һәм оештыра[2][5].
2014 елда Кук-Бурда бүленешләр була, нәтиҗәдә өч урынбасары — Рәмзил Байназаров, Фаил Алчынов һәм Руслан Габбасов оешмадан китәләр, шул ук елда «Башкорт» исемле башкорт иҗтимагый оешмасын оештыралар[2].
Шул ук елда Башкортстанда ресурслар чыгару өчен юк итәргә теләгән Торатау шиханын эшкәртү буенча тыңлаулар башлана. «Башкорт» оешмасының чын лидеры буларак, ул шиханны яклап Торатау протестларын оештыручыларның һәм катнашучыларның берсе була. Нәтиҗәдә, җәмәгатьчеләр шиханны яклый алган. Соңрак, 2020 елда, ул вакытта инде тыелган оешма әгъзалары һәм Фаил үзе Куштау протестларында катнаша[2][5][6].
2018 елда ул Тимәс һәм Сибай шәһәрләрендәге вакыйгаларда катнаша, анда җирле халык чечен һәм көрд мигрантлары белән конфликтка керә. Соңыннан, Тимәс һәм Сибай вакыйгалары барышында, җитәкче Рөстәм Хәмитов отставкага китә.[6]
2015 елдан башлап берничә ел дәвамында Алчыновны полиция хезмәткәрләре төрле сәбәпләр аркасында даими рәвештә тоткарлый.[7][6]
Җинаять эше үзгәртү
2023 елның апрелендә ул Башкортстанның Баймак районы Ишморза авылында Ирәндек тавында узарга тиешле геологик разведка эшләренә каршы протест чараларында катнаша.[8][6]
2023 елның октябрендә, Ишморзада чыгыш ясаганнан соң, Фаил Алсыновка, шәхсән, Башкортстан Республикасы башлыгы Радий Хәбиров тарафыннан гариза языла. Анда ул 2023 елның апрелендә Башкортстан Урал аръягы җирләрен файдалы казылмалар чыгарудан яклау митингында чыгыш ясаганда авыл мәдәният йорты янында гражданнар җыенында әрмән, Кавказ милләтләре һәм Урта Азия милләтләре кешеләренә карата тискәре эчтәлекле чыгыш ясаган дип белдерелә.[8] Митинг ресурслар чыгаруга юл куймау максатыннан оештырыла, чөнки элек ресурслар чыгарган компанияләр һәм аларның оештыручылары тискәре репутациягә ия булалар һәм республика хөкүмәте белән аффилирланалар.
2024 елның гыйнварында прокуратура Фаил Алсынов өчен 4 ел колония сорый. 2024 елның гыйнварына ябык суд тыңлаулары уза. Суд тыңлаулары дәвамында Алсыновны яклау өчен меңләгән кеше җыелган митинглар узган[9].
2024 елның 15 гыйнварында Баймак шәһәрендә өченче суд утырышы уза, аның барышында хөкем карары 17 гыйнварга игълан ителәчәге әйтелә. Судка Алсыновны яклап, төрле бәяләүләр буенча, 1-5 мең кеше килгән[10].
2024 елның 16 гыйнварында Алчынов экстремистлар исемлегенә кертелә[11].
2024 елның 17 гыйнварында Алчынов 4 елга ирегеннән мәхрүм итүгә хөкем ителә.[8]
Искәрмәләр үзгәртү
- ↑ Фаиль Алчинов покинул пост главы движения «Башкорт»
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Габбасов Р.С. Записки башкирского националиста. Кук-Буре.
- ↑ В Башкортостане около тысячи человек вышли на протесты.
- ↑ Фаиль Алсынов — один из самых известных общественных деятелей Башкортостана
- ↑ 5,0 5,1 Фаиль Алсынов: «Кто-то пытается устроить войну между татарами и башкирами»
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 От Куштау до Баймака. Кто такой Фаиль Алсынов и против чего он выступает?
- ↑ В Уфе были задержаны руководители башкирской общественной организации.
- ↑ 8,0 8,1 8,2 Башкирского активиста Фаиля Алсынова приговорили к четырем годам колонии.
- ↑ В Башкортостане около тысячи человек вышли на акцию в защиту активиста Фаиля Алсынова. Они потребовали отправить в отставку главу республики. meduza.io (15 января 2024).
- ↑ В Башкирии сотни людей пришли к суду поддержать активиста, защищавшего шихан Куштау (ru). BBC News Русская служба (2024-01-15). 2024-01-15 тикшерелгән.
- ↑ Башкирского активиста Фаиля Алсынова внесли в перечень "экстремистов".