Näqi İsänbät
Näqi Zakir Síracetdin ulı (Näqi İsänbät ataması belän tanılğan) 1900. yılnıñ 10. Ğínwarında Başqortstannıñ Salawat rayonı Malayaz awılında mulla ğäiläsendä tuğan.
Näqineñ tuğan awılı mäñge yäşel çırşılar, naratlar belän bizälgän Ural itägendä urnaşqan. Şunda ul başlanğıç belemne ala.
1910. yıldan Ufada «Xäsäniä» häm «Ğäliä» mädräsälärendä uqí.
Balaçaqta diqqät belän qat-qat uqılğan äsärlär anıñ zihenendä yaña matur uylar tudıra. Ozaqlamí Näqi üze dä şiğerlär yaza başlí. «Şüräle» isemle berençe şiğeren yazğanda, aña un ğına yäş bula. Ozaqlamí şäkertlär arasında anıñ şaqtí qalın şiğer däftäre tarala. Täwge şiğerlärenä Şäyexzadä Babiç üz fatíxasın birä. 1914—1916 yıllarda «Añ» häm «Söyembikä» jurnallarında poéma häm drama äsärläre basılıp çığa.
Näqi İsänbät mäktäplärdä uqıtuçı bulıp eşli häm xalıq awız ícatı belän mawığa. Unike yäşennän başlap, ul däftärenä mäqälälär, äytemnär, tabışmaqlar cía başlí. Ğömere buyı tuplağan xalıq awız ícatı äsärlären ayırım cíıntıqlar räweşendä bastırıp çığara («Tatar xalıq mäqäläläre» öç töplämdä, «Tabışmaqlar», «Balalar folklorı»).
Näqi İsänbät ul tel ğälime dä bulğan. Küp yıllar däwamında Tatar teleneñ frazéologí baylığın cínap süzlek itep bastırdı.
Anıñ «Uraqçı qız», «Bormalı su», «Harmunçı yeget», «Sin sazıñnı uynadıñ» kebek küp kenä şiğerläre cır bulıp yañğırí.
Näqi İsänbät küpsanlı drama äsärlärendä tege yäisä bu çorğa qarağan waqíğalar yaqtılığında xalıqnıñ taríxın, ğöref-ğädätlären tirännän sürätli: «Xuca Nasretdin», «Cirän Çiçän häm Qaraçäç sılu», «Mirkäy belän Aysılu», «Gölcamal», «Mullanur Waxítov», «Musa Cälil» äsärläre şundílar. Ul osta tärcemäçe bularaq ta tanıldı, Puşkin, Molier, Nizami, William Shakespeare äsärlären Tatarçağa tärcemä itte.
Tuğan ädäbiäte, mädäniäte häm sänğäte ölkäsendäge igelekle xezmätläre öçen Näqi İsänbätkä Ğ. Tuqay isemendäge Däwlät büläge häm Tatarstannıñ Xalıq yazuçısı digän isem birelde.
Tatar xalqınıñ ruxí tormışında, sänğät häm ädäbiätendä Näqi İsänbät ícatı kürenekle urın alıp tora.
Ölkän yazuçı Näqi İsänbät 1992. yılda Qazanda baqí dönyağa küçä.
Päräwezdä
үзгәртү- Kitapxänädäge äserlär(үле сылтама)
 |
Bu mäqäläneñ sıyfatın arttırır öçentübändägelärne eşlärgä kiräk?:
|