Яхъя Сәлихов
.svg){kind=small}
Сәлихов Яхъя Шәрәф улы ( баш. Яхъя Шәрәф улы Сәлихов; 1893—1937) — Башкорт милли хәрәкәте лидеры.
| баш. Яхъя Шәрәф улы Сәлихов | |
| Җенес | ир-ат |
|---|---|
| Ватандашлык |
.svg){kind=small} СССР |
| Туу датасы | 1893 |
| Туу урыны | Бозаулык өязе, Самар губернасы, Россия империясе |
| Үлем датасы | 27 ноябрь 1937 |
| Үлем урыны | Мәскәү, СССР |
| Үлем сәбәбе | репрессии[d] |
| Һөнәр төре | дәүләт эшлеклесе |
| Әлма-матер | Яңа Александрия авыл хуҗалыгы һәм урманчылык институты[d] |
Биографиясе үзгәртү
Сәлихов Яхъя 1893 елда Самар губернасының Бозаулык өязе Кызыл-Мәчет авылында туган (хәзерге Ырынбур өлкәсенең Тоцкий районы) Милләте башкорт[1]
Бозаулык шәһәрендә ул чын мәктәпне, һәм 1916 елда — Яңа-Александровск авыл хуҗалыгы институтын тәмамлаган[2]
1916—1917 елларда ул Россия армиясе составында Беренче бөтендөнья сугышында катнаша, подпоручик дәрәҗәсендә хезмәт итә. Демобилизациядән соң ул Бозаулык районының земствосында эшли[3] .
1917 елгы Бөтенбашкорт корылтайларында делегат була. Беренче Бөтенбашкот Корылтай вакытында ул Узек Милли Шура башкарма комитеты әгъзаларынып ярдемчесе сыйфатында сайлана.[4]. II Бөтенбашорт Корылтай вакытында, башкалар белән бергә, Бөтенрусия оештыру җыелышы депутатлыгына кандидатларны раслау мәсьәләсе күтәрелә, шул исәптән Самара өлкәсе өчен, 4-нче Башкорт федералистлары исемлеге төзелә, анда Юмагулов һәм Я. Сәлихов тәкъдим ителә. 1918 елның мартында Башкурдистан газетасы түбәндәгеләр турында хәбәр итә: “28 (15) февральдә кулга алынган Башкортстанның хуҗалык бүлеге мөдире Салихов кичекмәстән Ырынбурдан чыгу шарты белән азат ителгән. Сәлихов Ташкентка китте” [5] .1918 елның июль башында Ырынбурны яулап алганнан соң, Ырынбур, Үзәк Шуроның башка әгъзалары кебек, шәһәргә кайта .
1918 елның августыннан ул урман хуҗалыгы бүлеге мөдире, һәм шул ук елның сентябреннән - Башкорт хакимиятенең агрономия бүлеге начальнигы. 1919 елның мартыннан ул Көнчыгыш фронтның Кызыл Армиясенең 1 нче Армиясендә Башревком вәкиле була[6] .
1919 елның маенда ул Башревком белән Үзәк мөселман хәрби революцион комиссариаты арасындагы сөйләшүләрдә катнаша [7] . 1919 елның маеннан ул Башкорт АССРы Халык Комиссарлары Советының Халык финанс комиссары, шул ук вакытта Башкорт икътисадый советы рәисе булып эшли. 1919 елның сентябреннән ул Башкорт АССРы Халык Авыл хуҗалыгы Комиссары булып эшли[8] .
Соңрак ул Мәскәүдә яшәгән. 1930-нчы елларда ул Степан Разин исемендәге Ленинград сыра заводында арпа сыйфаты буенча инспектор булып эшләде.
"Башкорт милләтчесе" буларак репрессияләнгән. 1937 елның 14 августында ул кулга алына, шул ук елның 27 октябрендә ул атыла. 1991 елның 18 октябрендә реабилитацияләнә[9].
Искәрмәләр үзгәртү
- ↑ Салихов Яхья Шарапович. Международное общество «Мемориал».Дата обращения: 27 января 2016.
- ↑ Ярмуллин А. Ш.Салихов, Яхъя Шарапович//Башкирская энциклопедия/ гл. ред. М. А. Ильгамов.— Уфа: ГАУН «Башкирская энциклопедия», 2015—2020.— ISBN 978-5-88185-306-8.
- ↑ Ярмуллин А. Ш.Салихов, Яхъя Шарапович//Башкирская энциклопедия/ гл. ред. М. А. Ильгамов.— Уфа: ГАУН «Башкирская энциклопедия», 2015—2020. — ISBN 978-5-88185-306-8.
- ↑ .
- ↑ .
- ↑ Ярмуллин А. Ш.Салихов, Яхъя Шарапович//Башкирская энциклопедия/ гл. ред. М. А. Ильгамов.— Уфа: ГАУН «Башкирская энциклопедия», 2015—2020.— ISBN 978-5-88185-306-8.
- ↑ .
- ↑ Ярмуллин А. Ш.Салихов, Яхъя Шарапович//Башкирская энциклопедия / гл. ред. М. А. Ильгамов. — Уфа : ГАУН «Башкирская энциклопедия», 2015—2020.— ISBN 978-5-88185-306-8.
- ↑ Салихов Яхья Шарапович.Международное общество «Мемориал».Дата обращения: 27 января 2016.
Әдәбият үзгәртү
- Ярмуллин А. Ш. Автономиялы Башҡортостан байрағы аҫтында. Башҡорт милли-азатлыҡ эшмәкәрҙәре хаҡында ҡыҫҡаса биографик очерктар. — Өфө, 2009. — 174 б.
Сылтамалар үзгәртү
- Ярмуллин А. Ш. Салихов, Яхъя Шарапович // Башкирская энциклопедия / гл. ред. М. А. Ильгамов. — Уфа : ГАУН «Башкирская энциклопедия», 2015—2020. — ISBN 978-5-88185-306-8.