Яр районы
Яр районы (рус. Ярский район, арча Яр ёрос) — Удмуртиянең төньяк-көнбатышында урнашкан муниципаль район.
| |||
| Ил | |||
|---|---|---|---|
| Статус | |||
| Төбәк | |||
| Административ үзәк |
Яр | ||
| Нигезләү датасы | |||
| район башлыгы |
Литвяков Сергей Иванович | ||
| Рәсми телләр | |||
| Халык саны (2010) |
15 291[2] | ||
| Халык тыгызлыгы |
10 кеше/км² кеше/км² | ||
| Мәйдан |
1524,27 км²[3] | ||
|
| |||
| Сәгать поясы |
MSK (UTC+4) | ||
| http://www.yar.udmurt.ru/ | |||
.png)
Административ үзәге — Яр посёлогы.
ГеографияҮзгәртү
ЧиктәшлекҮзгәртү
| Як | Район яки регион |
|---|---|
| Төньяк Көнбатыш |
Киров өлкәсе (Омутнинск районы) |
| Көнбатыш | Киров өлкәсе (Фалёнки районы) |
| Көнчыгыш | Глазов районы |
| Көньяк-көнчыгыш | Юкамен районы |
Районның көньягы Югары Чулман калкулыгында, ә көньягы - Красногроское калкулыгында урнаша. Иң эре елгалар - Чүпче, Лекма. Районның төньягында Нократ елгасы башлана.
ТарихҮзгәртү
Яр районы 1929 елның 15 июлендә элекке Глазов өязнең Укан, Ежево һәм Пудем волостьларның 19 авыл советлардан барлыкка килгән. 1929 - 1932 елларда районның административ үзәге Укан авылында урнашкан. 1935 - 1956 елларда район составыннан Пудем районы аерылып чыккан. 1962 елда район юкка чыга, аның территория Глазов авыл районы һәм Глазов шәһәре арасында бүленә. 1964 елда Яр авыл районы барлыкка килә, 1965 елда ул Яр районына әйләнә.
ХалыкҮзгәртү
| 1970[4] | 1979[5] | 1989[6] | 2002[7] | 2010[2] |
|---|---|---|---|---|
| 25 241 | 22 281 | 20 595 | 18 880 | 15 291 |
Милли состав: арлар — 60,2 %, руслар — 33,7 %, татарлар — 1,4 %, бисермәннәр — 1,2 % (2010 ел җанисәбе буенча).
Адимнистратив бүленешҮзгәртү
| Авыл җирлеге | Административ үзәге | Торак пунктларның саны |
Халык саны[8], кеше (2010 ел) |
Мәйдан, га |
|---|---|---|---|---|
| Бармашур авыл җирлеге | Бармашур | 5 | 913 | 6190 |
| Бачумово авыл җирлеге | Бачумово | 13 | 737 | 13212 |
| Ворца авыл җирлеге | Ворца | 7 | 587 | 18292 |
| Дизьмино авыл җирлеге | Дизьмино | 7 | 1804 | 11221 |
| Елау авыл җирлеге | Елау | 8 | 650 | 21105 |
| Зюинское авыл җирлеге | Зюино | 4 | 285 | 15624 |
| Казаковское авыл җирлеге | Тум | 5 | 471 | 18719 |
| Пудем авыл җирлеге | Пудем | 6 | 2025 | 11492 |
| Укан авыл җирлеге | Укан | 12 | 1218 | 34786 |
| Яр шәһәр җирлеге | Яр | 1 | 6596 | align=right | 1786 |
Социаль инфраструктураҮзгәртү
Мәгариф системасы үз эченә 14 мәктәп, бер политехникумны, бер мәктәп-интернатны һәм 14 балалар бакчасын ала. Медицина ярдәмен бер хастаханә һәм 24 фельдшер-акушерлык пункты күрсәтә. Бер "картлар йорты" эшли.
ИкътисадҮзгәртү
Икътисад нигезе - авыл хуҗалыгы. Район территориясеннән «Киров - Пермь» тимер юл линиясе уза; Яр станциядән Омутнинскка тимер юл тармагы бара.
Истәлекле урыннарыҮзгәртү
Археологик памятниклар: Кушманский, Комаровское (Чибинькар), Укан (Поркар) шәһәрлекләре. Табигый памятниклары: Нократның елганың башы, Тум авыл янындагы торфлы сазлык.
ИскәрмәләрҮзгәртү
- ↑ GEOnet Names Server — 2018.
- ↑ 2,0 2,1 http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/perepis2010/svod.xls
- ↑ http://www.gks.ru/dbscripts/munst/munst94/DBInet.cgi
- ↑ [1]
- ↑ [2]
- ↑ [3]
- ↑ [4]
- ↑ http://udmstat.gks.ru/perepis2010/Docs/%D0%98%D1%82%D0%BE%D0%B3%D0%BE%D0%B2%D1%8B%D0%B5%20%D1%82%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D1%86%D1%8B%20%D0%92%D0%9F%D0%9D%202010/01-10-%D0%A0_%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C%20%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F%20%D0%A3%D0%A0.xlsx(үле сылтама)