Эрнест Леопольдович Радлов (20 ноябрь [2 декабрь1854, Санкт-Петербург, Россия империясе28 декабрь 1928, Ленинград, СССР) — рус фәлсәфәчесе, тарихчы, философия, филолог һәм тәрҗемәче. Санкт-Петербург фәлсәфи жәмгыятенә нигез салучы, Петроградта Халык китапханәсе директоры (1918-1924). Яшерен киңәшче (1916).

Эрнест Радлов
Туган 20 ноябрь (2 декабрь) 1854[1][2] яки 2 декабрь 1854(1854-12-02)[2]
Санкт-Петербург, Россия империясе
Үлгән 28 декабрь 1928(1928-12-28)[1] (74 яшь) яки 28 декабрь 1929(1929-12-28)[2] (75 яшь)
Санкт-Петербург, РСФСР, СССР
Күмү урыны Смоленск лүтеран зираты[d]
Ватандашлыгы Россия империясе
 СССР
Әлма-матер Санкт-Петербург дәүләт университеты
Һөнәре фәлсәфәче, тарихчы, библиюгрыф, университет профессоры, инсиклапидис, дәүләт эшлеклесе
Эш бирүче Санкт-Петербург дәүләт университеты
Балалар Николай Эрнестович Радлов[d] һәм Сергей Эрнестович Радлов[d]
Ата-ана
Кардәшләр Отто Леопольдович Радлов[d]

 Эрнест Радлов Викиҗыентыкта

Биографиясе үзгәртү

Эрнест Радлов педагог һәм этнограф Леопольд Федорович Радлов гаиләсендә туган. 6 нчы Петербург гимназиясен (1873) һәм Петербург университетының тарих-филология факультетын тәмамлый, анда фәлсәфә җәмгыяте әгъзасы була. Аннан соң Берлин һәм Лейпциг университетларында лекцияләр тыңлый[4].

Хезмәткә 1880 елның 3 июнендә керә. Нәкъ 18 яшендә статский киңәшчесе дәрәҗәсенә ирешә.

Югары хатын-кызлар курсларында логика буенча, психология һәм фәлсәфә тарихы буенча лекцияләр укый; 1903/1904 нче елда хатын-кызлар педагогия институтында укыта. Александровка лицеенда фәлсәфә тарихын укый.

Күп кенә ил һәм чит ил философия журналларында басылып чыккан. Күп еллар дәвамында (1880—1899 һәм 1916—1927) Император халык китапханәсендә эшли, китапханәче ярдәмчесеннән директорга кадәр юл үтә.

1887 елда Аристотельнең "Этикасын" рус теленә тәрҗемә итә. Аның редакциясе астында Гегельнең «Рух феноменологиясе», Фихте, Мальбранш һ.б. әсәрләре русча басылып чыга.

Халык мәгарифе министрлыгының Гыйльми комитеты әгъзасы (1895 елның 29 декабреннән) була. 1999 елның 1 июленнән «Журнал министерства народного просвещения» мөхәррире була; 1904 елның 1 гыйнварында гамәлдә булган Совет советникы дәрәжәсенә күтәрелә; 2009 елның 6 июненнән — халык мәгарифе министры Советы әгъзасы[5].

Владимир Соловьев белән бергә «Брокгауз һәм Ефрон энциклопедик сүзлеге» нең фәлсәфи өлешен төзәтә һәм үзе аның өчен фәлсәфә буенча йөздән артык сүзлек мәкалә яза.

Россия империясе орденнары белән бүләкләнә: 3 нче һәм 4 нче дәрәжә Изге Владимир (01.01.1998), 1 нче (01.01.1914) дәрәжә Изге Анна һәм 2 нче дәрәжә Изге Станислав орденнары.

Октябрь инкыйлабыннан соң, 1917 елдан алып 1924 елга кадәр китапханә директоры вазыйфасын башкара.

1920 елда Россия Фәннәр академиясе әгъза-корреспонденты итеп сайлана. 1921 елда А. И. Введенскийның авыруы аркасында Санкт-Петербург фәлсәфи җәмгыяте рәисе вазыйфаларын башкаручы итеп билгеләнә[6].

Философия җәмгыятенең җанлануы, 1922 елда «Мысль» журналы барлыкка килүе (өч номер чыга), Платон әсәрләренең беренче томнары чыгу фәлсәфәдә идеалистик юнәлешне активлаштыру буларак бәяләнә. «Печать и революция» һәм «Под знаменем марксизма» журналларында берничә тискәре мәкалә һәм фикерләр күренә, шуннан соң «Мысль» журналы шул ук елны ябыла. 1923 елда философия җәмгыяте ачыла, шул ук елны Радлов университетта укыту хокукыннан мәхрүм ителә.

1924 елның 12 гыйнварында РПБ директоры вазыйфасыннан отставкага китәргә мәҗбүр була[7]. 1927 елда В. И. Вернадский инициативасы буенча академикка үз кандидатурасын куя, әмма сайлауларнан кандидатурасын кире алырга мәҗбүр була[8].

Э.Л. Радлов 1928 елның 28 декабрендә Ленинградта вафат була һәм туган шәһәрнең Смоленск лютеран зиратында җирләнә.

Гаиләсе үзгәртү

Хатыны (1885 елдан) — Вера Александровна Давыдова, адмирал А. А. Давыдов кызы, рәссам Михаил Врубельның ике туган сеңеллесе. Балалары:

  • Наталья (1887-1938), театраль педагог, Б. В. Казанский хатыны, рәссам Мария Казанская һәм филолог Татьяна Казанскаяның әнисе.
  • Николай (1889-1942), рәссам, сәнгать белгече, педагог.
  • Сергей (1892-1958), театр режиссеры, сәнгать белгече, педагог.

Сайланма әсәрләр үзгәртү

Искәрмәләр үзгәртү

  1. 1,0 1,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: اوپن ڈیٹا پلیٹ فارم, платформа відкритих даних, платформа открытых данных, plateforme de données ouvertes, piattaforma di dati aperti, Opendata-Plattform, otevřená data platforma, åben-data-platform, տվյալների բաց շտեմարան, platforma za odprte podatke, plataforma de datos abierta, plataforma de dados aberta, платформа адкрытых даных, платформа на отворените данни, platforma otwartych danych, ашық деректер платформасы, ачык маалыматтарды платформа, açıq məlumat platforması, ochiq ma'lumotlar platforma, açık verilerin platformu, платформа отвореног података, platforma otvorenih podataka, platforma otvorenog podataka, platforma otvorených údajov, πλατφόρμα ανοικτών δεδομένων, platformu atklātā datu, platforma atvira duomenų, platvormi avatud andmete, avoimen datan foorumi, nyílt adatok platformja, პლატფორმა ღია მონაცემები, платформа за отворени податоци, нээлттэй мэдээллийн тавцан, platformă de date deschise, platformo de malferma datumoj, open data platform, плятформа адкрытых зьвестак, Усьтэм даннойёслэн платформазы, асыҡ мәғлүмәт платформаһы, açıq malümat platforması, açıq malümat platforması, ачык малюмат платформасы, öppen dataplattform, платформаи додаҳои боз, ачык кӧргӱзӱлердиҥ платформазы, гом бæрæггæнæнты платформæ — 2011.
  2. 2,0 2,1 2,2 Литераторы Санкт-Петербурга. ХХ век / мөхәррир О. В. Богданова
  3. 3,0 3,1 Радлов, Эрнест Леопольдович // Энциклопедический словарьСПб: Брокгауз — Ефрон, 1899.
  4. Радлов, Эрнест Леопольдович // Брокгауз һәм Ефрон энциклопедик сүзлеге: 86 томда (82 том һәм 4 өстәмә). Санкт-Петербург: 1890—1907.
  5. Список лиц, служащих по ведомству Министерства народного просвещения на 1915 год. — С. 13, 90, 94.
  6. Александр Иванович Введенский как логик. Часть II. Б. В. Бирюков, Л. Г. Бирюкова
  7. Lib.ru/Классика: Радлов Эрнест Львович. Э. Л. Радлов: научно-биографическая справка
  8. http://histans.com/LiberUA/978-966-02-6598-1/32.pdf с. 411

Сылтамалар үзгәртү

  • Радлов / в. В. Ванчугов // Яңа фәлсәфи характердагы энциклопедиясе : 4 т. / пред. фәнни.-ред. советы . В. С. Степин.  — 2-е изд., испр. һәм өстәмә — М. : Фикер, 2010.  — 2816 . с.
  • Биографиясе сайтында Россия Милли Китапханәсе 2020 елның 29 сентябрь көнендә архивланган.
  • Радлов, Эрнест Леопольдович // Энциклопедия «Кругосвет».
  • Профиль Эрнеста Львовича Радлова рәсми сайтында , РФА
  • Тарихи белешмә сайтында Архивы, РФА