Чандрасекар чиге

Чандрасекар чиге - ак кәрлә буларак йолдыз массасының иң югары чиге. Әгәр йолдыз массасы шушы чиктән зуррак булса, йолдыз нейтрон йолдызга әйләнә.

Сириус А һәм сул якта урнашкан бәләкәй ак нокта - ак кәрлә Сириус В

Ак кәрләләр масса-радиусы бәйлелеге, асма сызык - Чандрасекар чиге

Кызыл һәм ак кәрләләр, Система KOI-256

Чикнең булуы Һиндстан астрофизигы Субраманьян Чандрасекар тарафыннан исбатланган.

Гадәттә, Чандрасекар чиге 1,44 Кояш массасына тигез.

Релятивистик тәлгәшләнгән электроннар газы басымы гравитациягә тигез булган очракта, салкын әйләнми торган ак кәрлә массасы Чандрасекар чигенә тигез.

Исәпләү

Тәлгәшләнгән электроннар газы басымы: $\!p=K\rho ^{4/3}$ ,

биредә

$K={1 \over 8}\left({3 \over {\pi }}\right)^{1/3}{hc \over {(m_{u}\mu _{e})^{4/3}}}\approx {1.244\cdot 10^{15} \over {\mu _{e}^{4/3}}}$ см³/(с² г^1/3).

биредә: $m_{u}$ атом массасы берәмлеге , $\mu _{e}$ — молекуляр масса

Ак кәрлә - политропик газ шары, шуңа күрә:

$p\sim \rho ^{1+{1 \over n}}$ һәм n=3;

$K=0,3639\cdot G{\mathfrak {M}}^{2/3}$

0,3639 — гидростатик тигезлекнең шарты

Исәплибез:

${\mathfrak {M}}_{Ch}={0,1967 \over {(m_{u}\mu _{e})^{2}}}\left({hc \over G}\right)^{3/2}={5,83 \over {\mu _{e}^{2}}}{\mathfrak {M}}_{Sol}$.

биредә:

• ${\mathfrak {M}}_{Ch}$ - ак кәрлә чик массасы
• ${\mathfrak {M}}_{Sol}$ - Кояш массасы

Исәпләр Чандрасекар чиге 1.38-1.44 $M_{Sol}$ зурлыгын күрсәтәләр.

Әдәбият

• Зельдович Я. Б., Блинников С. И., Шакура Н. И. Физические основы строения и эволюции звезд. — М., 1981.
• Шкловский И. С. Звёзды: их рождение, жизнь и смерть. — М.: Наука, 1984.
• Ландау Л. Д., Лифшиц Е. М. Статистическая физика. Ч. I. // Теоретическая физика. — 5-e изд., стереот.. — М.: ФИЗМАТЛИТ, 2001. — Т. V. — 616 с. — ISBN 5-9221-0054-8.