Wikipedia

Осип Бодянский

О́сип Макси́мович Бодя́нский (31 октябрь (12 ноябрь) 1808, башка мәгълүматлар буенча — 3 (15) ноябрь 1808 , Варва , Лохвицкий өязе , Полтава губернасы , Россия империясе (хәзерге Чернигов өлкәсе , Украина) — 6 (18) сентябрь 1877 , Мәскәү, Россия империясе) — Украин филологы-славист, тарихче, археограф[4],фольклорчы, тәрҗемәче, язучы, Петербург Фәннәр Академиясенең әгъза-корреспонденты (1854). Империясе — Россия һәм Украина[5][6]. Иске Славян әдәби-тарихи һәйкәлләрен нәшер итүче[7], фольклорчы, шагыйрь- романтик[8] .

Осип Бодянский
Туган телдә исем укр. Осип Максимович Бодянський
Туган 31 октябрь (12 ноябрь) 1808[1] яки 3 (15) ноябрь 1808[2]
Варва[d], Лохвицкий уезд[d], Палтау губернасы, Россия империясе[2][1]
Үлгән 6 (18) сентябрь 1877[2][1] (68 яшь)
Мәскәү, Россия империясе[1][3]
Күмү урыны Новодевичий монастырь[d]
Яшәгән урын Россия империясе
Ватандашлыгы Россия империясе
Әлма-матер Мәскәү дәүләт университетының филология факультеты[d]
Һөнәре шагыйрь, тарихчы, тәрҗемәче, язучы, историк литературы
Эш бирүче Мәскәү император университеты[d] һәм Мәскәү дәүләт университеты
Фән өлкәсе: филология һәм славистика[d]
Эш урыны: Мәскәү император университеты[d] һәм Мәскәү дәүләт университеты
Фәнни җитәкче: Михаил Трофимович Каченовский[d] һәм Николай Иванович Надеждин[d]
Мәшһүр шәкертләр: Александр Гильфердинг,
Марин Дринов,
Александр Котляревский,
Александр Дювернуа,
Аполлон Майков

 Осип Бодянский Викиҗыентыкта

Биографиясе үзгәртү

Авыл рухание гаиләсендә туган[7][8][9] .

Руханиның улы буларак, Бодянский 1831 елга кадәр Переяславтагы семинариягә йөри һәм Мәскәү университетында белем ала, аны 1834 елда тәмамлый. Аннары ул башта урта мәктәп укытучысы булып, аннары Мәскәү университетының славян факультетында эшли. 1837 елда ул, украин халык җырларын исәпкә алып, «славян кабиләләренең халык шигърияте турында» диссертациясе өчен, магистр дәрәҗәсен ала. Тикшеренүче буларак, ул Россия Хөкүмәте исеменнән 1837 елдан 1842 елга кадәр славян илләре буйлап сәяхәт итә, ә 1842 елда славян халыклары тарихы һәм әдәбияты профессоры була.

1844 елның февралендә Бодянский Тарас Шевченко белән таныша һәм берничә ел аның белән хатлаша; Бодянскийдан ике хат һәм Шевченкодан алты хат сакланган. Үзенең иҗаты белән ул славян илләрендә Шевченко шигъриятен таратуга зур өлеш кертә.

Бодянский 1877 елның 6 сентябрендә Мәскәүдә вафат була.

Фәнни эшләре үзгәртү

Аның төп эше — «Мәскәү тарих һәм Россияның борынгылыклары җәмгыяте трактатлары» («Трактаты Московского общества истории и древностей России») басмасы (1846-49 һәм 1858-78 еллар).

Бодянскийның үз хезмәтләреннән «Славян кабиләләренең халык поэзиясе турында» (1837 ел) һәм «Славян язуы барлыкка килү вакыты турында» (1855 ел) аерып әйтергә кирәк.

Бодянский Загребта тарих һәм югославяннар борынгылыклары җәмгыяте (1850)[8], Серб Әдәбият җәмгыяте (1855), рус әдәбияты яратучылар җәмгыяте (1858) әгъзасы булган.

Вафаты үзгәртү

 
Новодевичье монастырендә Бодянский кабере

1877 елның 6 (18) сентябрендә Бодянский Мәскәүдә үлә һәм Дювернуа, М. П. Погодин, Ф. И. Буслаев һәм башка коллегалары белән янәшә Новодевичье Мәскәү хатын-кызлар монастырендә җирләнә.

Украина филологиясенә өлеше үзгәртү

Бодянский — украин һәм башка славян телләрен чагыштырма өйрәнүгә нигез салучы. Әсәрләрендә украин теленең оригинальлеге раслана, аның тарихы, фонетика һәм грамматикасы тикшерелә. Бодянский украин орфографиясен төзүнең фонетик принципларын, Полтава диалектына нигезләнеп украин әдәби телен нормалаштыруны яклаган[10].

Тәхәллүсләре үзгәртү

Әдәби һәм фәнни эшчәнлегендәОсип Бодянский түбәндәге тәхәллүсләрне куллана[11] : Бода-Варвынец; Бода-Варвынец, А.; Бода-Варвинець, А.; Дальберг О. Варвинский; Запорозец Исько Матырынка; Мастак, И.; Муций Сцевола; О. Б.; Радушин, Е.; * N.

Искәрмәләр үзгәртү

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Бодянский, Осип Максимович // Энциклопедический словарь / мөхәррир И. Е. Андреевский — СПб: Брокгауз — Ефрон, 1891.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 А. Бороздин Бодянский, Осип Максимович // Русский биографический словарь — СПб: 1908.
  3. ↑ 3,0 3,1 Бодянский Осип Максимович // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / мөхәррир А. М. Прохоров — 3-е изд. — Москва: Советская энциклопедия, 1969.
  4. ↑ Кондрашов Н. А. О. М. Бодянский. — М., 1956.
  5. ↑ Українська мова. Енциклопедія. Київ, видавництво Українська Енциклопедія ім. Бажана, 2004 год, ISBN 966-7492-19-2. Стр. 57: «… укр. і рос. філолог, фольклорист, історик, перекладач, …».
  6. ↑ Бороздина П. А. (декан филологического факультета ВГУ) Николай Ильич Стороженко: К вопросу о русско-украинских культурных связях // Вестник ВГУ. Серия Гуманитарные науки. — 2002. — № 2. С. 54.
  7. ↑ 7,0 7,1 Котляревский А. А. О. М. Бодянский. Соч. Т. 2. — СПб., 1889; Кондрашов Н. А. О. М. Бодянский. — М., 1956; Булахов М. Г. Восточнославянские языковеды. Биобиблиографический словарь Т. 1. — Минск, 1976.
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 Календар знаменних та пам’ятних дат. 12 Листопада. Невтомний ратай украінськоi НИВИ. До 200-річчя від дня народження О. М. Бодянського. На официальном сайте парламентской библиотеки Украины.(укр.)
  9. ↑ [ Осип Бодянский] — ЗСЭ
  10. ↑ Бодянський Осип (Йосип) Максимович // Українська мова. Енциклопедія. — Київ: видавництво Українська Енциклопедія ім. Бажана, 2004. — ISBN 966-7492-19-2. — С. 57.
  11. ↑ Масанов И. Ф, «Словарь псевдонимов русских писателей, учёных и общественных деятелей». В 4-х томах. — М., Всесоюзная книжная палата, 1956—1960 гг.

Әдәбият үзгәртү

  • Алексашкина Л. Н. Л. Н. М. Бодянский һәм аның Россия-Чехия мөнәсәбәтләрен үстерүдәге роле (40-70-нче еллар). XIX гасыр). Диссертация … кандидат. фәннәр. — М., 1973;
  • Бодянский, Осип Максимович // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
  • Бороздин А. Русский биографический словарь : в 25-ти томах.
  • Булахов М. Г. Көнчыгыш славян тел белгечләре. Биобиблиографик сүзлек, Т. 1. — Минск, 1976.
  • Василенко Н. П. О. М. Боданский һәм аның Кече Россияне өйрәнү өчен казанышлары. — Киев, 1904;
  • Московские профессора XVIII — начала XX веков. Гуманитарные и общественные науки.
  • Гудков В. П. Блаянскийның славян мәктәбенә характеристика турында // Вопр. чит ил данының тарихы һәм тарихы. халыклар. — М., 1987;
  • «Көндәлек 1852—1857». — Россия дөньясы, 2006
  • Кондрашов Н. А.О. М. Бодянский. — М., 1956;
  • Лаптева Л. П. БОДЯНСКЫ Осип Максимович // А. Yu. Андреев, Д. A.ыганков Император Мәскәү университеты: 1755—1917 : энциклопедик сүзлек. — М .: Россия политик энциклопедиясе (ROSSPEN), 2010. — С. 88-89 . — ISBN 978-5-8243-1429-8 .
  • Мелниченко В. «Безнең данлы Украина данына» (Тарас Шевченко һәм Осип Боданский) ". — М .: ОЛМА Медиа Группасы, 2008. — 560 б.
  • Минкова Л. О. Бодянски һәм балгарското взраждение. — София, 1978; SvDR. — С. 78-81;
  • Пашайева N.M.Bka O.M.Bodyanskiy // сирәк китаплар һәм Мәскәү Милли китапханәсе кулъязмалар фонды башлап. un-that. — М., 1993.
  • Пичета V. СССРдагы славян тикшеренүләре тарихы турында // Тарихчы-марксистик . — 1941. — No.3
  • Секачёва Е. Р., Турилов А. А. Боданский // Православие энциклопедиясе . — М. : «Православие энциклопедиясе» чиркәү фәнни үзәге, 2002. — Т. V. — КЕРЕМ. 562—564. — 752 fromәр сүзнең. — 39 000 данә — ISBN 5-89572-010-2 .
  • Бодянский Осип Максимович (неопр.). Летопись Московского университета. Дата обращения 1 октября 2017.
Чыганак — https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Осип_Бодянский&oldid=3542442