Николай Скарятин
Николай Яковлевич Скарятин ( 1821— 1894 ) — Казан провинциясе губернаторы, 1878— 1879 елларда татар фетнәсен аяусыз бастыручы, яшерен киңәшче.
| Җенес | ир-ат |
|---|---|
| Туу датасы | 1821 |
| Туу урыны | Мәскәү, Россия империясе |
| Үлем датасы | 28 апрель (10 май) 1894 |
| Үлем урыны | Тёсово[d], Новодугино районы, СССР |
| Ата | Скарятин, Яков Фёдорович[d] |
| Ана | Наталья Григорьевна Щербатова[d] |
Биографиясе үзгәртү
1821 елда Троицк (Орел губернасы Кече Архангельск өязе) Троицк авылында, әтисенең имениесенда туган; император Павел I каршы заговорда катнашучы Яков Федорович Скарятинның (1780—1850) һәм А.Г. Щербатовның сеңеллесе княжна Наталья Григорьевна Щербатовның (1790—1857) кече улы.
Өйдә белем алган. Инженерлык училищесында имтихан биргәннән соң, 1840 елның 30 ноябрендә лейб-гвардиянең унтер-офицеры ат эскадронына хезмәткә керә. Поручик чинында 1844 елның 16 апрелендә отставкага чыга. 1855 елда Одесса улан полкына хезмәткә керә һәм камалышта калган Севастопольгә җибәрелә, анда ул Кара елга янындагы сугышта катнаша.
1856 елда 2 нче армия баш командующие генерал-адъютант А.Н. Лидерс тарафыннан адъютант итеп билгеләнә, ә киләсе елда штаб-ротмистр чинында хезмәт итүдән азат ителә.
1858 елда, Щигров өязе дворянлыгы тарафыннан алпавыт крестьяннарының көнкүрешен көйләү турында нигезләмә төзү өчен, Курск губерна комитеты әгъзасына сайлана. 1859 елның мартында дворяннар башлыгы итеп сайлана, 1861 елда дәүләт киңәшчесе итеп билгеләнә. 1864 елның 19 апреленнән — хакыйкый дәүләт киңәшчесе[1] .
1865 елда Эчке эшләр министрлыгына күчерелә һәм 1866 елда Казан губернаторы вазыйфаларын башкаручы итеп билгеләнә; вазыйфасында 1867 елның 19 февралендә раслана. 1875 елда аны яшерен киңәшчесе дәрәҗәсенә күтәрәләр. Шул ук елны Чистай шәһәр җәмгыяте үтенече буенча Чистай шәһәренең мактаулы гражданины исеменә дә лаек була; Элегрәк, 1872 елның 29 декабрендә, Чистай шәһәр думасы үтенече буенча император тарафыннан 1868 елның маенда ирекле иганәләргә төзелгән иҗтимагый бакчага "Скарятин" исеме раслана. 1875 елда ул шулай ук авыру һәм яраланган солдатлар турында кайгырту җәмгыятенең Казан җирле хакимиятенең мактаулы әгъзасы итеп раслана.
Җирле татар халкының хокукларына һәм ышануларына каршы тупас көч куллану өчен 1880 елда сенатор М. E. Ковалевскийның ревизиясеннән соң, ул губернатор вазыйфасыннан азат ителә. В. И. Ден сүзләре буенча, Скарятин «хәйләкәр, аз белемле, көнчел һәм, иң начары - хатынының крепостник мөнәсәбәтләрендә» булган[2]. Хезмәттә ул зур золымчы буларак таныла, ләкин шәхси тормышында ул аристократ, джентельмен һәм бөек театрал була[3] .
1894 елның 28 апрелендә (10 майда) Смоленск губернасының Сычёво өязе Тёсово авылындагы имениеда вафат була. Милюково авылы зиратында күмелгән.
Бүләкләре үзгәртү
- Кылычлар белән 3 нче дәрәҗә Изге Анна ордены (1855)
- 1 нче дәрәҗә Изге Станислав ордены (1868)
- 1 нче дәрәҗә Изге Анна ордены (1871)
- 2 нче дәрәҗә Изге Владимир ордены (1873)
- Ак Бөркет ордены
- шулай ук
- крестьяннар турындагы нигезләмәләрне уңышлы тормышка ашыру өчен аерым хөрмәтләү билгесе, крестьяннарның җир тәртибен аеру өчен аерымлык билгесе
- медальләр: алтын - крестьяннарны азат итү өчен, көмеш - Севастопольне саклау өчен, Андрей тасмасында бронза — 1853—1856 елгы сугыш истәлегенә.
Гаиләсе үзгәртү
Хатыны (1845 елның 14 октябреннән; Франкфурт-на-Майне ) [4] - Прасковья Ивановна Логинова (1826- ?), Потемкин яклавыннан файдаланган танылган сатып алучы Иван Васильевич Логиновның оныгы; Дәүләт киңәшчесе Иван Иванович Логинов (1842 елда үлә) һәм аның хатыны Александра Васильевна Ильинаның кызы. Бирнәгә Тёсово имениесын ала. Замандаш сүзләре буенча, Скарятинның күпчелек омтылышларын аның игелекле хатыны Прасковья Ивановна тыйган [3] . Ул яралылар һәм авыру сугышчылар турында кайгырту җәмгыятенең Казан җирле идарәсе рәисе булып торган. Аларның балалары:
- Яков (07/18/1846; Франкфурт-на-Майне — 07/02/1847)
- Григорий (06/04/1848 — 08/03/1889 [5] ), Семёнов полкының лейбы капитаны[6] . Женевада чахоткадан үлә.
- Ольга (04/30/1850; Смоленск — 12/10/1935), италияле Галлиано белән кияүдә, Ливорнода Яңа Грек зиратында җирләнгән.
- Александра (04/30/1850; Смоленск — 1925), сеңлесе белән игезәк Ливорнода күмелгән.
Искәрмәләр үзгәртү
- ↑ Скарятин Николай Яковлевич // Список гражданским чинам IV класса. Исправлен по 15-е января 1874 года. — С. 186—187.
- ↑ Записки генерал-лейтенанта В. И. Дена
- ↑ 3,0 3,1 Старых времен были // Исторический вестник. — 1914. — Т. 85. — С. 579.
- ↑ ЦГИА СПб. Ф. 19. — Оп. 123. — Д. 1. — С. 660. Метрические книги православных церквей за границей.
- ↑ ЦГИА СПб. ф.19. оп.126. д.1540. Метрические книги православных церквей за границей.
- ↑ Петербургский некрополь. Т. 4. — С. 87.
Әдәбият үзгәртү
- Скарятин Николай Яковлевич // Высшие чины Российской империи (22.10.1721—2.03.1917): биографический словарь: в 4-х томах. Т. 4 / сост. Е. Л. Потемкин. — Москва, 2019. — С. 93.