Мәчетле районы

Русия Ферерациясы

һәм

Мәчетле районы
баш. Мәсетле районы
Байрак[d]
Нигезләнү датасы 20 август 1930
Сурәт
Рәсми исем Дуван-Мечетлинский район
Атама Мәсетле районы[1]
Дәүләт  Россия
Башкала Олы Ыктамак[1]
Административ-территориаль берәмлек Башкортстан
Сәгать поясы UTC+06:00, YEKT[d] һәм UTC+05:00
Халык саны 25 032 (2010)[2]
Административ бүленеше Большеустьикинский сельсовет[d], Абдулла авыл җирлеге (Мәчетле районы), Алегазовский сельсовет[d], Большеокинский сельсовет[d], Дуван-Мечетлинский сельсовет[d], Кургатовский сельсовет[d], Ләмәзтамак авыл советы[d], Малоустьикинский сельсовет[d], Новомещеровский сельсовет[d], Яңа Явыш һәм Юнусовский сельсовет[d]
Нәрсә белән чиктәш Свердловск өлкәсе[1], Балакатай районы[3], Кыйгы районы[1] һәм Дыван районы[1]
Мәйдан 1557 км²
Почта индексы 4525ХХ
Харита сурәте
Рәсми веб-сайт mechetly.bashkortostan.ru
Монда җирләнгәннәр төркеме [d]
Җирле телефон коды 34770
Карта
 Мәчетле районы Викиҗыентыкта

Мәчетле районы (баш. Мәсетле районы, рус. Мечетлинский район ) — Башкортстанга керүче муниципаль район. Урал тавының аргы ягында урнашкан. Административ үзәге — Олы Ыктамак авылы Уфадан 280 км еракта урнашкан. 49 авыл 12 авыл советына берләштерелгән.
Якындагы тимер лл станцияләре – Чиләбе өлкәсендәге Сүлия (130 км) һәм Свердловск өлкәсендәге Кызылъяр (105 км).

Мәчетле районы Әй елгасының түбәнге агымында урнашкан. Район җиренең 20%ын урманнар били. Балакатай, Кыйгы, Дуван районнары һәм Свердловски өлкәсе белән чиктәш.

Тарих үзгәртү

1930 елның 20 августында Үзәк башкарма комитетының карары белән Дуван-Мәчетле районы барлыкка килгән. Район үзәге Дуван-Мәчетле авылында урнашкан булган. 1932 елны үзәкне башкорт авылы Ләмәзтамакка күчерәләр, 1935 елда – рус авылы Оло Ыктамагына. 1962-1965 елларда Балакатай районы белән берләшкән хәлдә яши.

Халык үзгәртү

Сан алулар буенча милли состав, кешеләр (барлык халыктан)[4]

Ел Халык саны башкортлар татарлар руслар башкалар
1939 29111 14392 (49,44 %) 7988 (27,44 %) 6484 (22,3 %) 247(0,85 %)
1959 26409 12536 (48,1 %) 7654 (29,4 %) 5711 (21,9 %) 148 (0,57 %)
1970 28012 13739 (49,0 %) 8702 (31,1 %) 5296 (18,9 %) 275 (1 %)
1979 25406 12866 (50,64 %) 7372 (29,0 %) 4900 (19,3 %) 268 (1,05 %)
1989 23406 12042 (51,45 %) 6983 (29,83 %) 4180 (17,86 %) 201 (0,86 %)
2002 25604 14961 (58,4 %) 6052 (23,64 %) 4252 (16,6 %) 339 (1,3 %)

Демография үзгәртү

Халык саны
1939[5][6]1959[7][6]1970[8][6]1979[9][6]1989[10][6]2002[11][6]2010[2]1 гый 2018[12]1 гый 2019[13]
29 11126 30028 06925 40623 40825 60425 03222 70622 368

Район җирендә туып-үскән кешеләр үзгәртү

Халык мәгарифе үзгәртү

2009-10 уку елында Мәчетле районының 16 мәктәбендә башкорт телендә 1026 бала укыган (башкортларның 60%ы), 9 мәктәптә 630 бала башкорт телен (ана теле) урынына укый. 17 мәктәптә башкорт булмаган 1383 бала башкорт телен дәүләт теле урынына укый (100%). Башкорт телен барлыгы 26 мәктәптә 3039 бала укый (98%). Бүген биредәге мәктәпләрнең бишесендә татар телендә белем бирелә. Ул мәктәпләргә районда яшәгән татар балаларының 36%ы йөри. Тагын 4 мәктәптә 365 укучы татар телен фән буларак өйрәнә (тагын 45,5%). Алар – катнаш халыклар яшәгән район үзәгенең лицей, гимназиясе, Әләгәз авылы мәктәпләре. Татар телен мәктәптә өйрәнә барлыгы 658 татар баласы (82%).[14][15]

Сылтамалар үзгәртү

Искәрмәләр үзгәртү

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 http://xn--80ab4e.xn----7sbacsfsccnbdnzsqis3h5a6ivbm.xn--p1ai/index.php/component/content/article/8-statya/9050-m-setle-rajony
  2. 2,0 2,1 Бөтенрусия халык санын алу, 2010
  3. Башкорт энциклопедиясеБашкирская энциклопедия, 2005. — 4344 бит — ISBN 978-5-88185-053-1
  4. Население Башкортостана:XIX-XXI века: статистический сборник/ Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республике Башкортостан.- Уфа:Китап, 2008.- 448 с.:ил.
  5. СССР җанисәбе (1939)
  6. 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 Население Башкортостана:XIX-XXI века: статистический сборник. — 2008.
  7. СССР җанисәбе (1959)
  8. СССР җанисәбе (1970)
  9. ССҖБ җанисәбе (1979)
  10. СССР җанисәбе (1989)
  11. Бөтенрусия җанисәбе (2002)
  12. 26. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 годаФедераль дәүләт статистикасы хезмәте.
  13. Численность населения муниципальных образований Республики Башкортостан — 2019.
  14. Тел язмышы укытучы кулында(үле сылтама)
  15. http://www.mechetly.ru/up/files/Roo.doc(үле сылтама)