Биешу Мария Лукьянова (молд. Maria Bieşu; 3 август 1935 ел16 май 2012 ел) — ССРБ һәм Молдованың опера җырчысы (сопрано), педагог. ССРБ-ның халык артисты (1970). Социалистик Хезмәт Герое (1990). Ленин премиясе (1982) һәм ССРБ-ның Дәүләт премиясе лауреаты (1974).

Мария Биешу
Туу көне

3 август 1935(1935-08-03)[1] яки 5 май 1934(1934-05-05)[2]

Туу урыны

Волинтири (Штефан Воды), Четатя-Албе[d], Румыния кыйраллыгы[d]

Үлү көне

16 май 2012(2012-05-16)[3][1]

Үлү урыны

Кишинёв, Молдова

Җирләнгән:

Кишенәү үзәк зираты[d]

Эшчәнлек еллары

1958

Дәүләтләр

 СССР
 Молдова

Һөнәрләр

опера җырчысы, музыка педагогы, сәясәтче

Моң

сопрано[d]

Кораллар

фортепиано[d]

Жанрлар

опера

Бүләкләр

Биографиясе үзгәртү

Мария Лукьянова Биешу 1935 елның 3 августында (башка чыганакларда — 5 май 1934 ел[4]) Волинтирь авылында (хәзерге Молдавиянең Штефан-Водск районы) туган.

Үз авылында мәктәпне тәмамлаганнан соң 1951 елда авыл хуҗалыгы техникумының агрономия факультетына укырга керә. Үзешчәнлектә җырлый. 1955 елда Кишинев дәүләт консерваториясенә (хәзерге Музыка, театр һәм сынлы сәнгать академиясе) педагог С. Л. Зарифьян классына имтихансыз кабул ителә һәм анда дүрт ел белем ала.

1961 елда консерваторияне П. А. Ботезат классы буенча белем ала һәм дәүләт имтиханнарын тапшырганнан соң Кишиневтагы Молдавия опера һәм балет театрына (хәзер Мария Биешу исемендәге Молдова Республикасының Милли опера һәм балет театры) чакыру ала.

Опера сәхнәсендә дебют 1962 елның язында, Дж. Пуччининың шул ук исемдәге операсында Тоска операсында була. 19651967 елларда «Ла Скала» (Милан, Италия) театрында стажировка үтә, анда педагог Э. Пьяцца җитәкчелегендә Дж. Пуччини һәм Дж. Верди операларыннан итальян телендә Тоска, Аиды, Чио-Чио-сан һәм Леонора партияләрен әзерли. Шул чорда халыкара конкурсларда уңышлы чыгыш ясый: П. И. Чайковский исемендәге III халыкара конкурсы чикләрендә вокалистларның беренче бәйгесендә лауреат була (өченче бүләк, 1966) һәм Японияда Миура Тамаки истәлегенә оештырылган 1 нче халыкара конкурста җиңеп, беренче премиягә, "Алтын кубок"ка һәм «Дөньяның иң яхшы Чио-Чио-саны» титулына лаек була.

Барлыгы җырчының репертуарында дөнья опера классикасы һәм заман композиторлары операларыннан өч дистә чамасы сопрано партиясе була. Җырчының камера репертуары да киң була, үзенә 20 дән ашу концерт программасын ала һәм опералардан билгеле арияларны, борынгы, классик, рухияткә бәйле һәм заманча музыканы берләштерә.

1987 елдан — Молдавия музыка эшмәкәрләре берлеге җитәкчесе. 1992 елдан — вице-президенты, халыкара музыка эшмәкәрләре берлегенең вице-президенты (Мәскәү).

1979 елдан КПСС әгъзасы. ССРБ-ның 7-11-се чакырылыш (1966-1989) Югары Советының Милләтләр советында Молдовия ССР-нан депутат[5].

Мария Биешу 2012 елның 16 маенда Молдова Республикасы Дәүләт канцеляриясенең Кишиневтагы дәваханасында вафат була[6][7]. Озак еллар ул лейкемиянең сирәк төре белән яфалана[8]. Кишиневның Үзәк Әрмән зыяратында җирләнә.

Истәлеген мәңгеләштерү үзгәртү

  • 2012 елдан Молдова Республикасының Милли опера һәм балет театры Мария Биешу исемен йөртә.

Фильмографиясе үзгәртү

  • 1969 — Мария (телефильм)
  • 1971 — Где б ни был я (документаль)
  • 1971 — Мой голос для тебя (телефильм)
  • 1971 — По страницам любимых опер (фильм-концерт, Ленинград телевидениеһы)
  • 1975 — Поёт Мария Биешу (телефильм)
  • 1978 — С любовью к вам (телефильм)
  • 1979 — Песнь любви (документаль)
  • 1980 — Чио-Чио-сан (фильм-спектакль) — төп роль
  • 1981 — Флория Тоска — төп роль
  • 1984 — О, Мария (телефильм)
  • 2000 — Ave Maria (телефильм, Молдова)
  • 2005 — Жизнь на сцене (телефильм, Молдова)

Искәрмәләр үзгәртү

  1. 1,0 1,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: اوپن ڈیٹا پلیٹ فارم, платформа відкритих даних, платформа открытых данных, plateforme de données ouvertes, piattaforma di dati aperti, Opendata-Plattform, otevřená data platforma, åben-data-platform, տվյալների բաց շտեմարան, platforma za odprte podatke, plataforma de datos abierta, plataforma de dados aberta, платформа адкрытых даных, платформа на отворените данни, platforma otwartych danych, ашық деректер платформасы, ачык маалыматтарды платформа, açıq məlumat platforması, ochiq ma'lumotlar platforma, açık verilerin platformu, платформа отвореног података, platforma otvorenih podataka, platforma otvorenog podataka, platforma otvorených údajov, πλατφόρμα ανοικτών δεδομένων, platformu atklātā datu, platforma atvira duomenų, platvormi avatud andmete, avoimen datan foorumi, nyílt adatok platformja, პლატფორმა ღია მონაცემები, платформа за отворени податоци, нээлттэй мэдээллийн тавцан, platformă de date deschise, platformo de malferma datumoj, open data platform, плятформа адкрытых зьвестак, Усьтэм даннойёслэн платформазы, асыҡ мәғлүмәт платформаһы, açıq malümat platforması, açıq malümat platforması, ачык малюмат платформасы, öppen dataplattform, платформаи додаҳои боз, ачык кӧргӱзӱлердиҥ платформазы, гом бæрæггæнæнты платформæ — 2011.
  2. Музыкальная энциклопедия / мөхәррир Ю. В. КелдышМосква: Советская энциклопедия, Советский композитор, 1973.
  3. Умерла Мария Биешу
  4. Биешу в энциклопедии музыки
  5. Список депутатов Верховного Совета СССР 11 созыва
  6. Lenta.ru: О высоком: Умерла молдавская оперная певица Мария Биешу
  7. A murit Maria Bieșu, archived from the original on 2012-05-19, retrieved 2020-08-16 
  8. Умерла известная певица Мария Биешу, archived from the original on 2014-02-26, retrieved 2020-08-16 

Әдәбият үзгәртү

    • Вдовина Е. В. Мария Биешу — Кишинёв, 1977. — 122 б.
    • Биешу М. Я крестьянская дочь // Крестьянка : журнал. — М., 1983. — № 3. — С. 2-3, 14-15.
    • Вдовина Е. В. Мария Биешу. [Страницы биографии] — Кишинёв: Литература артистикэ, 1984. — 207; илл. б. — 5000 экз.
    • Кириллова Ю. В. Мария Биешу. Творческий портрет — М.: Музыка, 1985. — 32; фото б. — (Мастера исполнительского искусства). — 50000 экз.
    • Вдовина Е. В. Мария Биешу (на молдавском, русском и английском языках) — Кишинёв: Тимпул, 1986. — 228; илл. б. — 20000 экз.
    • Maria Bieşu. Vă invită Maria Bieşu. Viziuni actuale asupra operisticii şi… (на молдавском языке) — Кишинёв, 2000. — 400; илл. б.
    • Maria Bieşu: scena, opera - dragostea mea (на румынском языке) — 2005. — 240; илл. б. — ISBN 9975-60-194-4.

Сылтамалар үзгәртү