Клавдия Шульженко

рус совет мәйданчык җырчысы, актриса. ССРБ-ның халык артисты. Бөек Ватан сугышында катнаша.

Клавдия Ивановна Шульженко (1906, Россия империясе, Харьков шәһәре — 1984 ел, ССРБ, Мәскәү) — рус совет мәйданчык җырчысы, актриса. ССРБ-ның халык артисты (1971). Бөек Ватан сугышында катнаша.

Сурәт
Җенес хатын-кыз[1]
Ватандашлык  Украин Халык Республикасы[d]
 СССР
Туу датасы 11 (24) март 1906
Туу урыны Харьков, Россия империясе[2]
Үлем датасы 17 июнь 1984(1984-06-17)[3][4] (78 яшь)
Үлем урыны Мәскәү, СССР
Җирләнгән урыны Новодевичье зираты[d]
Һөнәр төре актёр, җырчы
Укытучылары Natalia Tagliori[d]
Сугыш Алман-совет сугышы
Җырчы тавышы сопрано[d]
Музыкаль инструмент тавыш[d]
Жанр эстрада[d]
Бүләкләр
Ленин ордены ССРБның Халык артисты Хезмәт Кызыл Байрак ордены Кызыл Йолдыз ордены медаль «За оборону Ленинграда» «1941-1945 елларда Бөек Ватан сугышында Алманияне җиңгән өчен» мидәле «Хезмәт ветераны» медале «1941-1945 елларда Бөек Ватан сугышында фидакәр хезмәте өчен» медале РСФСР халык артисты РСФСР атказанган артисты В.И.Ленинның 100 еллыгы уңаеннан мидәл юбилейная медаль «Двадцать лет Победы в Великой Отечественной войне 1941—1945 гг.» «1941–1945 еллардагы Ватан сугышында җиңүнең 30 еллыгы» юбәләй мидәле юбилейная медаль «50 лет Вооружённых Сил СССР» юбилейная медаль «60 лет Вооружённых Сил СССР» Мәскәүнең 800-еллыгы истәлегенә мидәл медаль «В память 250-летия Ленинграда»
 Клавдия Шульженко Викиҗыентыкта

Биографиясе һәм иҗаты үзгәртү

1906 елның 11(24) мартында Харьков шәһәре Александровский хәстәханәсендә[5] туган. Аның әтисе Иван Иванович Шульженко Тимер юллары баш идаралыгында бухгалтер булып эшләгән[6]. 1923 елдан Москалёвкала — Владимирская урамы, 45нче йорт, 6нчы фатирда яши.

1910 еллар азагында халык җырларын башкара башлый. Харьков консерваториясе профессоры Н. М. Чемезовта[7] нота грамотасы һәм җыр буенча шәхси дәресләр ала. 1923 елда Н. Н. Синельников җитәкчелегендәге Харьков драма театры артисты була. Шул ук елда «Җәза» спектаклендә «Күктә йолдыз» романсын башкарып беренче тапкыр җырчы буларак чыгыш ясый. Театрда бирелгән бөтен дивертисментларда катнаша һәм бер үк вакытта кала җәйге эстрада мәйданнарында эшчеләр клубы составында чыгыш ясый. Бу чорда ул башкарган «Шахта № 3» һәм «Кирпеч заводы турында җыр» хәзерге заман көнкүреш җырларының башлангыч үрнәкләре санала. 1925 елның җәендә Харьковтагы Краснозаводск драма театрында эшли башлый. 1927 елда композитор Юлий Мейтус махсус аның өчен тиз арада популяр булып киткән берничә яңа әсәр («Кызыл мәк», «Кызыл армия», «Гренада») яза.

1928 елда Ленинград Мария театры сәхнәсендә Матбугат көненә багышланган концертта җырчының дебюты була.

19291942 елда — Ленгорэстрада артисты, Я. Б Скоморовский җитәкчелегендәге джаз-оркестр солисты булып эшли[8]..

1931 елның октябрендә Ленинград мюзик-холлында үткән «Шартлы үтерелгән» спектакле премьерасы була, җырчы Машенька Фунтикова ролен башкара. Спектакльгә музыканы Дмитрий Шостакович яза, ә дирижёрлык пульты артында Исаак Дунаевский тора. Шулай ук «Аттракцион гамәлдә» программаларында катнаша. 1934 елда режиссёр М. А. Авербухның «Синең дустың кем?» кинофильмда Вера ролендә төшә. 1936 елда аның җырлары граммофонга беренче тапкыр яздырыла. 1939 елның көзендә 1нче Бөтен Союз эстрада артистлары конкурсы үтә. Бик каты һәм абруйлы жюри, конкурсантлар арасында шактый сәләтле артистлар булса да, берәүгә дә беренче премияне бирми. Җырчы башкарган өч җыр— «Челита», «Кызчык, сау бул» һәм «Записка» җырлары жюрига да, тамашачыга да онытылмас көчле тәэсир итә. Мария Миронова белән өченче премияне бүлешеп, Клавдия конкурс лауреаты була. Аның танылуы арта бара. Шульженко грампластинкалар яздыра, һәм алар прилавкаларда озак ятмый. Аның репертуарына «Алҗыган кояш» популяр тангосы, «Дуслык» («Кайчан гади һәм ягымлы караш белән...»), «Андрюша», «Ваня абый» фокстротлар керә; ул «Куллар», «Записка» сюжетлы җырларын актёрларча «уйный».

 
Клавдия Шульженконың салдатлар алдында чыгышы. Ленинград фронты, 1941 ел

1940 елның гыйнварында Ленинградта Клавдия Шульженко һәм аның ире Владимир Коралли җитәкчелегендә джаз-оркестр төзелә, ул бик популяр булып китә һәм 1945 елның җәенә кадәр гамәлдә кала. «Күңел турында әйтеп торасы да түгел», «Күгәрченкәем» алды башкарыла.

Бөек Ватан сугышы башлануы турында игъланны җырчы Ереван каласындагы гастролләрендә ишетә. Ул үз ирке белән гамәлдәге Кызыл Армия сафына баса. Ленинград фронтында булды, алар белән. Ире Коралли белән Шульженконың оркестры Ленинград фронты яугирләре алдыннан йөзләрчә тапкыр чыгыш ясый, Ленинград Фронт джаз-ансамбле булдырыла. Аның җырлары фронтның алгы сызыгында һәм госпитальләрдә яңгырый. 1941 елның азагында җырчының репертуарында поляк композиторы Ежи Петерсбурскийның «Зәңгәр яулыкчык» җыры барлыкка килә. 1942 елда Михаил Максимов язган яңа сүзләр белән (шул ук елда «Фронтта концерт» фильмына керә) соңыннан легендар җырга әйләнә. Журналистлар, Шульженконың нәтиҗәле иҗади кредосы, сәнгатьле темасы һәм аның моңлы героинясы сугыш елларында формалашты, чөнки аның репертуарында башкача «очраклы» җырлар булмады диярлек, дип яза. Асылда исә, җырлар, һаман төрле булса да, артист аларны «үзенеке» итә белде. Ленинград чолганышы чорында ул салдатларга 500дән артык концерт күрсәтте. «Зәңгәр яулыкчык», «Кил, тартып алыйк» һәм башка фронт җырларын башкаруы аркасында Шульженко Бөтен Союз танылуына ирешә. 1942 елның 12 июлендә Кызыл Армиянең Ленинград Йорты сәхнәсендә җырчының һәм Фронт джаз-ансамбленең 500нче концерты үтте. Артист ансамбль белән сугыш елларында бөтен гаскәрләрдә гастроль чыгышлары ясады.

1943 елдан — Мәскәүдә, Бөтенрусия гастроль-кәмит берекмәсе, аннары Москонцерт артисты. 1945 елның җәендә җырчы ялгыз чыгыш ясый башлый. Чит илләрдә гастрольләрдә була.

Сугыштан соң кәмит эшмәкәрлеген дәвам итә. 1947 елда аның репертуарында соңыннан киң аныклык алган «Полкташ дуслар» җыры барлыкка килә. 1954 елда җырчының тәге озак башкаручы пластинкасы чыга. Шул ук елның мартында ул режиссёр В. П. Строеваны «Шат йолдызлар» кинофильмында төшә.

1956 елның июлендә җырчыга 1940 елда ук, очраклы гына аның пластинкасын сатып алганнан соң, гашыйк булып йөргән кинооператор Георгий Кузьмич Епифанов белән таныша. Ә берничә ай үткәч, аның Ленинградтагы концертына эләккәннән соң, тулысынча «мәхәббәт утында янганын» аңлый. Күп еллар дәвамында үзенең командировкаларыннан «Г. Е.» дип язып, хатлар, открыткалар һәм телеграммалар җибәрә. Соңыннан ачыклануынча, шушындый мул ям алучы җырчы «Г. Е.»ның хатларын аерым саклаган була. Чынбарлык тормышта аны очратканнан соң, җырчы да аңа карата сөю хисләрен яшерми. Епифанов Клавдия Ивановнадан 12 елга яшь булса да, һәр чак үзен олыррак, аны яшь кыз кебек якларга һәм сакларга кирәк дигән хис белән яшәвен әйтә. Хәзер инде ул Шульженко гастроль сәфәреннән җибәргән хат һәм телеграммаларын кадерләп җыеп бара: «Бүген синең өчен генә йырланым, минем, сөекле Жоржым! Син минем бер мәгънәсе һәм кызыгы калмаган тормышыма килеп кердең.Син минем тормышыма гомер бирдең. 1956 елның 21 июлендә, без очрашкан көн, — минем өчен бөек көн, минем сөю хакына икенче тапкыр туган көнем. Миңа никадәр калган — барсы да синеке». Бу 1964 -1976 еллардан соң бозылган гражданлык никахы Клавдия Ивановнаның Союзлар Йорты Колонналы залында үткән юбилей концертындагы чыгышынан тетрәнгән Епифановның инициативасы белән яңара.

1965 елның октябрь аенда үткән Мәскәү дәүләт мәйданчык театрында үткән совет эстрада җырлары фестивалендә катнаша. Ә 1967 елда ул бу фестивальнең жюри әгъзасы була.

1980 елда үзенең соңгы озак уйный торган «Рәсем» пластинкасын яздыра. 1981 елда «Яшь гвардия» нәшриятендә аның «Әгәр миннән сорасагыз...» (Глеб Скороходовның әдәби язмасы) мемуарлары чыга. 1983 елның декабрендә җырчы «Сезне Клавдия Шульженко чакыра» (режиссёры — С. Журавлев) телевизион фильмын төшерүдә катнаша, 18 декабрьдә Үзәк телевидениенең беренче каналында аның премьерасы була.

Җырчы тормышта үзенә бер төрле характеры белән аерылып торган. Акчаны кысып тота белмәгән: парфюмерия һәм билгеле модельерлар теккән кыйммәтле киемнәргә өстенлек биргән. Шул ук вакытта аның мәңгегә үз автомобиле булмый.

Клавдия Ивановна 1984 елның 17 июнендә үзенең мәскәү фатирында, кайчандыр Дмитрий Шостакович Исаак Дунаевскийга преферанс уйнаган рояль утырган бүлмәдә вафат була. Озак авырый, үлер алдыннан ике атна һушсыз булып ята кома. Шәхси әйберләре арасында —ул чакта әле билгелелек яуламаган модельер Вячеслав Зайцев теккән концерт күлдмәге. Язулар теркәгән китабында — Зур театр поликлиникасы телефоннары һәм нык кардәшлек җепләре белән бәйле булган Аркадий Райкинның йорт телефоны. Мәскәүдә Новодевичье зиратында (10 нчы бүлем) җирләнгән. Шаһитлар хәтерләвенчә, аны җирләгән көнне яңгыр яуган, әммә табутны кабергә төшергән чакта, кояш чыга. Владимир Коралли 11 ел үткәч вафат була, һәм катыны белән янәшә җирләнә.

  • Ире (1930 — 1956) — Владимир Филиппович Коралли (чын фамилиясе — Кемпер; 1905-1995), мәйданчык җырчысы һәм җанлы сөйләү жанры артисты. РСФСР-ның атказанган мәдәният хезмәткәре (1979).[9]
    • Улы— Игорь Владимирович Кемпер (1932), «Мосгаз»ның баш инженеры булып эшли.
  • Фактик никахта (1956 — 1964 һәм 1976 елдан) — Георгий Кузьмич Епифанов (1918-1997), кинооператор[10][11].

Мактаулы исемнәре һәм бүләкләре үзгәртү

  • I Бөтен Союз мәйданчык артистлары конкурсы лауреаты (1939)
  • РСФСР-ның атказанган артисты (1945)
  • РСФСР-ның халык артисты (1962)
  • ССРБ-ның халык артисты (1971)
  • Ленин ордены (1976)
  • Кызыл Йолдыз ордены (1945)
  • Хезмәт Кызыл Байрак ордены
  • «Мактаулы эшчәнлеге өчен. Владимир Ильич Ленинның тууына 100 ел тулу сәбәпле» медале (1970)
  • «Ленинградны обороналаган өчен» медале (1942)
  • «1941-1945 еллардагы Бөек Ватан сугышында Германияне җиңү өчен» медале (1945)
  • «1941-1945 еллардагы Бөек Ватан сугышында Җиңүнең егерме еллыгы» медале (1965)
  • «1941-1945 еллардагы Бөек Ватан сугышында мактаулы эшчәнлеге өчен» медале (1945)
  • «Хезмәт ветераны» медале
  • «СССР Кораллы Көчләренә 50 ел» медале (1968)
  • «СССР Кораллы Көчтәренә 60 ел» медале (1978)
  • «Мәскәүнең 800 еллыгы истәлегенә» медале (1947)
  • «Ленинградның 250 еллыгы истәлегенә» медале (1956)

Репертуары үзгәртү

  • Андрюша (И. Жак — Г. Гридов)
  • А снег повалится… (Г. Пономаренко — Е. Евтушенко)
  • А я вижу (А. Островский — Л. Ошанин)
  • А я всё помню (Г. Подэльский — Г. Тихая)
  • Бабушкино танго (Э. Колмановский — В. Раздольский)
  • Бабье лето (Т. Маркова — И. Кохановский)
  • Былое увлеченье (слова и музыка О. Д. Строка)
  • Баллада о дружбе (Т. Маркова — Л. Ошанин)
  • Беспокойное сердце (Л. Беженцев — И. Финк)
  • Будь спортсменом (А. Лепин — О. Фадеева)
  • Болельщик Миша (А. Островский — Ю. Цейтлин)
  • Баллада о китайском мальчике (З. А. Левина — Г. Рублёв)
  • Встречи (И. Жак — Г. Гридов или А. Волков)
  • Воспоминания о Москве (Н. Иллютович — В. Драгунский)
  • Вальс о вальсе (Э. Колмановский — Е. Евтушенко)
  • В вагоне поезда (И. С. Жак — М. Карелина)
  • В день серебряной свадьбы (Н. Иллютович — О. Фадеева)
  • Вдвоём (В. Сорокин — В. Лившиц)
  • Веришь — не веришь(А. Островский — Л. Ошанин)
  • Верность (А. Г. Новиков — В. Харитонов)
  • Весенняя песня (Н. Иллютович — П. Герман или О. Фадеева)
  • В небе звёзды горячи (Т. Маркова — О. Богданов)
  • Возьми гитару (А. Лепин — М. Пляцковский)
  • В праздничный вечер (А. Островский — Л. Ошанин)
  • Всё проходит (А. Рязанов — Н. Коваль)
  • Всё стало вокруг («Лирическая песня» из кинофильма «Сердца четырех») (Ю. Милютин — Е. Долматовский)
  • Встреча с поэтом (А. Хачатурян — П. Герман)
  • Вступительная песня (Б. Мандрус — Б. Брянский)
  • Воспоминание (Б. Мандрус — И. Берман и И. Уткин)
  • Возвращение (Иду по знакомой дорожке) (А. Владимирцов — Г. Гридов)
  • Вечер на рейде (В. Соловьёв-Седой — А. Фатьянов)
  • Веер (муз. Л. Грега)
  • Все будет так, как было прежде (И. Жак — Г. Гридов)
  • Где же вы теперь, друзья-однополчане? (В. Соловьёв-Седой — А. Фатьянов)
  • Где ж ты, мой сад?(В. Соловьев-Седой — А. Фатьянов)
  • Говорите мне о любви (О. Минц — В. Масс)
  • Голубка (С. Ирадье — С. Болотин, Т. Сикорская)
  • Голубоглазый мальчик (Э. Колмановский — В. Драгунский)
  • Гренада (Ю. Мейтус — М. Светлов)
  • Да, да, да (С. Кац — Б. Брянский)
  • Давай закурим (М. Табачников — И. Френкель)
  • Давай помолчим (Е. Жарковский — В. Лазарев)
  • Два сольди (Д. Панки — Г. Шергова)
  • Девичье сердце (А. Лепин — О. Фадеева)
  • Девичьи попевочки (О. Фельцман — М. Матусовский)
  • Девичья колхозная (М. Табачников — Я. Зискинд)
  • Девичья песня (А. Г. Новиков — В. Харитонов)
  • Девушка милая (В. Сорокин — Г. Русецкая)
  • День рождения (Н. Иллютович — И. Кобзев)
  • Домовой (Л. Мерабов — М. Танич)
  • Дорогой длинною (Б. Фомин — К. Подревский)
  • Дорогой человек (Е. Жарковский — В. Петров)
  • Дружба (В. Сидоров — А. Шмульян)
  • Дядя Ваня (М. Табачников — А. Галла)
  • До свидания, тихий Дон (русская народная песня)
  • Девушка, прощай! (С. Тартаковский — М. Исаковский)
  • Два Максима (С. Кац — В. Дыховичный)
  • До завтра (обр. Б. Мандруса — И. Берман)
  • Душа моя Маруся (Как за Камой, за рекой) (В. Соловьёв-Седой — В. Гусев) с Владимиром Коралли)
  • Домино (Ж. Феррори — Л. Давидович, В. Драгунский)
  • Две кукушечки (белорусская народная песня)
  • Если вам ночью не спится (А. Островский — С. Михалков)
  • Если вы были влюблены (З. Левина — С. Болотин, Т. Сикорская)
  • Ежовые рукавицы (О. Фельцман — О. Фадеева)
  • Если Волга разольется (И. Дунаевский — В. Лебедев-Кумач)
  • Живи (Л. Форре — Г. Шергова)
  • Женщина в борьбе за мир (муз. Н. Иллютович)
  • Забытый вальс (М. Табачников — Я. Зискинд)
  • Задушевная беседа (З. Левина — Л. Давидович, В. Драгунский)
  • Записка (Н. Бродский — П. Герман)
  • Зачем грустите, ивы? (А. Мажуков — В. Харитонов)
  • Звени, гитара (А. Рязанов — Н. Коваль)
  • Знаю, ты не придёшь (музыка и слова В. Левашова)
  • Звёзды на небе (В. Борисов — Е. Дитерихс)
  • И шуме, и гуде (украинская народная песня)
  • Испанская серенада (Малау)
  • Когда говорят кастаньеты (Б. Мандрус — С. Болотин и Т.Сикорская)
  • К другу (А. Островский — Н. Дунаев)
  • Камея (М. Феркельман — О. Фадеева)
  • Когда-нибудь (Л. Лядова — О. Милявский)
  • Красная Армия (Ю. Мейтус — Е. Брейтигам)
  • Красный мак (Ю. Мейтус — Е. Брейтигам)
  • Крутится, вертится (Т. Маркова — И. Кашежева)
  • Кто ты? (обр. Б. Мандруса — Б. Брянский)
  • Курносый (Б. Фомин — И. Финк)
  • Курьер за счастьем (Б. Фомин — Д. Долев, Ю. Данцигер)
  • Караваньеро (А. Берганский — Т. Сикорская)
  • Кастаньеты (Досталь — Я. Зискинд)
  • Колонна Октябрей (Ю. Мейтус — С. Тартаковский)
  • Лесная сказка (О. Фельцман — О. Фадеева)
  • Лирические припевки (Я. Рассин — С. Прокофьев, А. Прокофьев, А. Гевелинг)
  • Лодочка (Т. Маркова — Л. Давидович)
  • Лолита (А. Островский — И. Френкель)
  • Лунной тропой (А. Островский — Г. Регистан)
  • Любимая песенка (А. Цфасман — Н. Д. Лабковский)
  • Любовь и спорт (А. Владимирцов — А. Д’Актиль) с Владимиром Коралли
  • Левый марш (немецкая, на стихи В. Маяковского)
  • Лучинушка (старинная русская песня)
  • Малыш (З. Левина — О. Фадеева)
  • Мама (М. Табачников — Г. Гридов)
  • Минуты (А. Островский — Я. Зискинд)
  • Мой старый парк (А. Островский — В. Бахнов, Я. Костюковский)
  • Молчание (И. Дунаевский — М. Матусовский)
  • Морщинки (И. Лазовский — Я. Зискинд)
  • Московская ночь (М. Табачников — Я. Зискинд)
  • Моя тень (Опустилась ночь над Ленинградом) (Б. Тимофеев — А. Жерве, В. Крахт)
  • Мама, что произошло… (Б. Мандрус — С. Болотин)
  • Мальчик и скрипка (Б. Мандрус — Олицкий)
  • Московский клен (М. Табачников — Л. Давидович)
  • Марчелино (М. Двилянский — Мерлин)
  • Мудрый судья (обр. Сибирского — С. Болотин)
  • Морячка (Л. Бакалов — М. Исаковский)
  • Моя Родина (А. Хачатурян — Г. Гридов)
  • Мы все студенты (А. Островский — Л. Давидович, В. Драгунский)
  • Мы из Одессы моряки (Ю. Милютин — В. Гусев)
  • Мы оба молоды (П. Марсель, обр. М. Корика — М. Карелина)
  • Мы с тобою не дружили (Б. Мокроусов — М. Исаковский)
  • На далёком берегу (Б. Тимофеев — В. Крахт)
  • На санках (Жорж и Кэтти) (Ю. Мейтус — Е. Брейтигам)
  • Настанет день (Б. Фомин — П. Герман)
  • Начало и конец (А. Островский — О. Фадеева)
  • Наши милые мужчины (Л. Мирабов — О. Гаджикасимов)
  • Не жалею (Б. Фомин — П. Герман)
  • Не забудь (В. Сидоров — А. Уманский)
  • Не надо (Ю. Владимиров — Б. Брянский)
  • Не скрывай (Ю. Милютин — В. И. Лебедев-Кумач)
  • Не тревожь ты себя (В. Соловьев-Седой — М. Исаковский)
  • Не шути (обр. Б. Мандрус — Я. Зискинд)
  • Незабудка (А. Лепин — Ф. Лаубе)
  • Немножко о себе (Е. Жарковский — Д. Седых)
  • Неужели (Б. Мандрус — С. Болотин)
  • Ни да, ни нет (Б. Мандрус — Т. Сикорская и С. Болотин)
  • Нам двоим (Посмотри на меня повнимательней) (Т. Маркова — А. Ольгин)
  • Никогда (Д. Бицко — П. Герман)
  • Негритянская колыбельная (М. Портов — М. Фрадкин)
  • Нет, нет (испанская народная песня)
  • Нюра (И. Жак — И. Финк)
  • Одна (Т. Маркова — З. Петрова)
  • Ожидание (слова и музыка М. Фрадкина)
  • Окрыляющее слово (И. Дунаевский — Г. Рублёв)
  • О любви не говори (А. Владимирцов — Н. Лабковский)
  • Остановись (Л. Лядова — Г. Ходосов)
  • Отвори (испанская народная песня) (обр. Б. Мандрус — С. Болотин)
  • От края и до края (И. Дзержинский — Л. Дзержинский)
  • Отрада (старинная русская песня) (М. Шишкин — С. Рыскин)
  • О чём шептал мне старый сад (С. Туликов — М. Пляцковский)
  • Обещайте мне (З. Левина — Я. Зискинд)
  • Первая встреча (К. Альмаран — Ю. Цейтлин)
  • Партизаны (А. Гарис — В. Дыховичный)
  • Песенка для родителей (А. Н. Цфасман — Л. Визен)
  • Песенка о мужьях (М. Воловац — И. Финк)
  • Песня креолки (М. Феркельман — Н. Лабковский)
  • Песня московских студентов (А. Новиков — Л. Ошанин)
  • Песня о гордой девушке (А. Островский — Л. Ошанин)
  • Песня о звёздах («Звёзды» из кинофильма «Веселые звёзды») (И. Дунаевский — М. Матусовский)
  • Песня о Киеве (А. Соболев — К. Филиппова-Диодорова)
  • Песня о кирпичном заводе (Кирпичики) (В. Кручинин — П. Герман)
  • Песня о любви (На тот большак, на перекрёсток...) (Как на свете без любви прожить?) (из кинофильма «Простая история») (М. Фрадкин — Н. Доризо)
  • Песня о маленькой девочке (Верочка) (А. Лустиг — Б. Брянский)
  • Песня о старом друге (Б. Фиготин — И. Суслов, Ю. Бидерман)
  • Песня о юге (Я. Ф. Пригожий — Ю. Адамович)
  • Песня о юге (Е. Петерсбургский — А. Галла)
  • Песенка об отдыхе (Б. Мандрус — О. Фадеева)
  • Песня Рейчел (В. Мурадели — А. Коваленков)
  • Песня Тани из к/ф «На отдыхе» (И. Дзержинский — ?)
  • Песня французской девушки (Н. Иллютович — Л. Давидович)
  • Петь для России (Д. Ашкенази — П. Леонидов)
  • Письмо (Я. Рассин — М. Карелина)
  • Письмо матери (В. Липатов — С. Есенин)
  • Пиши, мой друг (М. Табачников, обр. И. Жака — Г. Эль-Регистан)
  • Плясовая (Г. Носов — А. Чуркин)
  • Поверь (О. Фельцман — Л. Некрасова)
  • Подъезд (А. Лепин — Ф. Лаубе)
  • Портрет (обр. Н. Минха — М. Орцеви)
  • Последний бой из киноэпопеи «Освобождение» (слова и музыка М. Ножкина)
  • Приходи на свидание (А. Островский — Н. Лабковский)
  • Приходи поскорей (Б. Фомин или А.Гаррис — И. Финк)
  • Простая девчонка (обр. Б. Мандрус — Т. Сикорская)
  • Простые мечты (Г. Изаксон или Г. Лаупарте — В. Драгунский)
  • Простые слова (Б. Фомин — И. Финк)
  • Прощальный луч (А. Цфасман — Н. Лабковский)
  • Попутчица (Н. Иллютович — И. Кобзев)
  • Парень с нашей улицы (А. Островский — О. Фадеева)
  • Парень заводской (М. Двилянский — Мерлин))
  • Песенка о Павлуше и Аглае (Б. Мандрус — А. Вентцель)
  • Песня о пилотах (О. Фельцман — Я. Хелемский)
  • Первый бал (Н. Иллютович — Л. Давидович)
  • Папиросница и матрос (Ю. Мейтус — Е. Брейтигам)
  • Памятный день (Б. Тимофеев — В. Крахт)
  • Петлицы голубые (И. Финк — Г. Гридов)
  • Песня о Ленинграде (А. Лепин — П. Шубин)
  • Прощай, мечта (обр. Б. Мандруса — С. Болотин)
  • Подружка (В. Ставрацкий — В. Крахт)
  • Платье (Ю. Милютин — В. Крахт)
  • Поет гармонь за Вологдой (В. Соловьев-Седой — А. Фатьянов)
  • Письмо матери (И. Дунаевский — Г. Рублёв)
  • Прощальная комсомольская (Братья Покрасс — М. Исаковский)
  • Размышление (С. Каминский — В. Бут)
  • Распрягайте, хлопцы, коней (украинская народная песня)
  • Рассеянная (Л. Поляковский — С. Фогельсон)
  • Расскажите-ка, ребята (В. Соловьев-Седой — А. Фатьянов)
  • Родные просторы (Э. Хинкис — О. Фадеева)
  • Роман с квасом (А. Владимирцов — А. Ставроцкий) с Владимиром Коралли
  • Россия (В. Соловьев-Седой — В. Дыховичный)
  • Руки (И. Жак — В. Лебедев-Кумач)
  • Русая головка (А. Цфасман — В. Драгунский или Л. Давидович)
  • Разноцветная песенка (Н. Иллютович — П. Герман)
  • Розита (М. Блантер — П. Герман)
  • Рохеле (С. Жак)
  • Свадьба (Е. Овчинников — О. Добржанская)
  • Сердечная песня (Л. Лядова — Г. Ходосов)
  • Сибирский вечер (М. Фрадкин — Н. Грибачёв)
  • Силуэт (Ю. Мейтус — Е. Брейтигам)
  • Синеглазка (Р. Хозак — Е. Агранович)
  • Синий платочек (Е. Петерсбургский — Я. М. Галицкий, М. А. Максимов)
  • Сколько вам лет (Р. Брановская — О. Фадеева)
  • Сколько мне лет? (К. Д. Акимов — К. Филиппова-Диодорова)
  • Сочи (М. Табачников — А.Галла, М. Шварцберг)
  • Срочный поцелуй (А. Островский — Ю. Цейтлин)
  • Старая сказка (Г. Крейтнер — П. Бернацкий)
  • Старинное танго (А. Мажуков — М. Пляцковский)
  • Старые письма (Е. Розенфельд — В. Крахт)
  • Старый вальс (Б. Фиготин — Ю. Соснин)
  • Старый друг (Л. Бакалов — М. Шехтер)
  • Студенческая застольная (А. Островский — О. Фадеева)
  • Студенческая прощальная (Л. Поляковский — О. Милявский)
  • Счастливого пути (З. Левина — Г. Рублёв)
  • Сыновья (Б. Фомин — И. Финк)
  • Сядем рядом у окна (?)
  • Снежинка (старинный романс)
  • Старинная песня о черте и его дочерях (Г. Крейтнер — П. Бернацкий)
  • Снился мне сад (старинный романс)
  • Садовое кольцо (Б. Фомин — Н. Коваль)
  • Солдатская вдова (М. Фрадкин — М. Матусовский)
  • Слезы и берёзы (М. Феркельман — Эльпорт)
  • Семь часов (М. Табачников — Я. Зискинд)
  • Сам не знаешь (М. Фрадкин — М. Матусовский)
  • Старинный вальс (Я разлюбила Вас) (З. Левина — Л. Глазкова)
  • Снегопад (Б. Мандрус — Г. Шергова)
  • Саша (Б. Фомин — П. Герман)
  • Сын (Колыбельная) (В. Соловьев-Седой — А. Фатьянов)
  • Связка нот (С. Кац — П. Герман)
  • Так повелось (М. Фрадкин — П. Леонидов)
  • Тарантелла (обр. Б. Мандрус — Г. Шергова)
  • Телефонный разговор (Л. Лядова — О. Милявский)
  • Тёмно-вишнёвая шаль (слова и музыка неизвестного автора, обр. Я. Рассина)
  • Товарищ гитара (Э. Колмановский — Е. Евтушенко)
  • Точно (М. Табачников — С. Болотин)
  • Три вальса (А. Цфасман — Л. Давидович, В. Драгунский)
  • Ты придёшь (Д. Ашкенази — М. Ножкин)
  • Твои глаза (Д. Тер-Татевосян — Б. Брянский)
  • Тем, кто влюблён (Т. Маркова — Б. Брянский)
  • Тачанка (К. Листов — М. Рудерман)
  • Только ты (Л. Фишман — В. Масс и М. Червинский)
  • Уличный певец (обр. Б. Мандрус — Ю. Цейтлин)
  • Улыбнись (А. Островский — Б. Брянский)
  • У микрофона (И. Жак — Барбарова)
  • У полустанка (Е. Жарковский — А. Поперечный)
  • Упрямый медведь (Б. Фомин — Б. Тимофеев)
  • Уличная певица (обр. Б. Мандруса — Т. Сикорская и С. Болотин)
  • Фраскита (арагонская хота, обр. Б. Мандрус — С. Болотин, Т. Сикорская)
  • Физ — культ — ура! (В. Кручинин — О. Осенин)
  • Часы (музыка и слова А. Волкова)
  • Челита (обр. М. Феркельман — Н. Лабковский)
  • Черноморская песня (Н. Богословский — С. Михалков)
  • Чилийская песня (Чилийская — р. т. С. Болотин)
  • Что такое любовь (А. Долуханян — М. Лисянский)
  • Шахта № 3 (В. Кручинин — П. Герман)
  • Шёл солдат из далёкого края (В. Соловьев-Седой — А. Фатьянов)
  • Шелковый шнурок (старинный романс)
  • Школьный вальс (И. Дунаевский — М. Матусовский)
  • Это слишком мало (И. Петрова — Я. Рассин)
  • Ягода (В. Соловьев-Седой — В. Винников)
  • Я спешу, извините меня (Я. Френкель — К. Ваншенкин)
  • Я тебя найду (М. Фрадкин — Л. Ошанин)

Фильмографиясе үзгәртү

  • 1933 — Кто твой друг — Вера
  • 1936 — На отдых — звучание — исполнение песни «Не вала его я, не искала...» (әһәмият К. Гурко — летчица Маруся)
  • 1941 — Дочь моряка — исполнение за кадром песни «Мы из Одессе моряки»
  • 1942 — Кәмит фронту — исполнение песни «Синий платочек»
  • 1954 — Веселые звезды — исполнение песен «Молчание» и «Звезды милый Родины»
  • 1962 — Голубой огонек (телепередача) — исполнение песни «Посмотри на меня повнимательней»
  • 1975 — Военные сороковые (фильм-кәмит)
  • 1983 — Я возвращаю ваш рәсем (документальный, автор сценария и режиссер В. Виноградов)
  • 1983 — Вас приглашает Клавдия Шульженко (документальный, автор сценария Г. Скороходов, режиссер С. Журавлев)
Архив кадрлар
  • 2006 — Три вальса (документальный)
  • 2006 — Клавдия Шульженко (из цикла передач телеканала ДТВ «Как уходили кумиры») (документальный)

Хәтер үзгәртү

  • Туган илендә Харьковта җырчы бюсты куела.
  • Мәскәүдә җырчы 1948-1962 елларда яшәгән Спиридоновка (иске Алексей Толстой) урамындагы 22-се йортка (2-се сын) мемориаль тактаташ куела.
  • Харьковта: җырчы яшәгән Владимир урамындагы йортка,җырчы чыгыш җитте мәдәният йортына (иске Харьков электромеханик zone), хәзер К. И. Шульженко исемен йөрткән 12-се Харьков балалар музыка мәктәбе бинасына мемориаль тактаташ куела.
  • Харьковта К. И. Шульженко багышланган йортларга мураллар бизәлгән.
  • 1996 елның 26 маенда Харьковта Байкал тыкрыгы, 1 адресы буенча, К. Шульженко исемендәге билгеле харковьлылар кала музее ачылды. Музей экспозициясендә аның шәхси әйберләре, кәмит костюмнары, документлары һәм башка комарткылар китерелгән.
  • «Ел җыры» ахыр концертында «Клавдия Шульженко исемендәге бүләк» тапшырыла.
  • Харьковта һәм Харьков өлкәсендәге Люблинда Клавдия Шульженко урамнар бар.
  • Харьковта К. И. Шульженко исемендәге Мәйданчык алды халыкара фестивальләре даими үткәрелә.
  • Мәскәүдә Мәйданчык йондоззар майданында Клавдия Ивановна Шульженко йолдызы куелды.
  • Астероид 4787 «Шульженко» җырчы исемен йөртә.
  • К. Шульженконың 100 еллыгына Сарытау Ретро джаз-оркестры җырчы чыгыш җитте ансамбль һәм оркестрларның чын партитуралары буенча программа әзерләнде. 2006 елда бу җырлар Мәскәүдә Союзлар Йортының Колонналы залында яңадан иптәш яңгырады.
  • 2014 елның 9 маенда Леся Украинка исемендәге Киев рус драма театрында (төп рольдә Ольга Когут)[12] җырчы тормошо һәм иҗаты турында «Клавдия Шульженко. Борынгы вальс» спектакле премьерасы үтте.
  • 2016 елның 24 мартында, Шульженконың тууына 110 ел тулган көндә, Google интернет-порталы җырчыга Doodle ананы.
  • 2018 елда К. Шульженко хөрмәтенә Анатолий Журавлев «Клава» дип аталган кәмит-кәмит куйды, «ир» җырларын үзе башкарды, ә хатын-кыз йырларын — Полина Приходько-Журавлева.
  • 2019 елның август башында Харьков шәһәрендә, К. Шевченко исемендәге бакчада К. Шульженко һәм И. Дунаевский фигуралардан торган сын композициясе (авторы Катиб Мәмәдов)[13] куела.

Искәрмәләр үзгәртү

  1. Record #14967780 // VIAF[Dublin, Ohio]: OCLC, 2003.
  2. Шульженко Клавдия Ивановна // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / мөхәррир А. М. Прохоров — 3-е изд. — Москва: Советская энциклопедия, 1969.
  3. Internet Movie Database — 1990.
  4. Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: اوپن ڈیٹا پلیٹ فارم, платформа відкритих даних, платформа открытых данных, plateforme de données ouvertes, piattaforma di dati aperti, Opendata-Plattform, otevřená data platforma, åben-data-platform, տվյալների բաց շտեմարան, platforma za odprte podatke, plataforma de datos abierta, plataforma de dados aberta, платформа адкрытых даных, платформа на отворените данни, platforma otwartych danych, ашық деректер платформасы, ачык маалыматтарды платформа, açıq məlumat platforması, ochiq ma'lumotlar platforma, açık verilerin platformu, платформа отвореног података, platforma otvorenih podataka, platforma otvorenog podataka, platforma otvorených údajov, πλατφόρμα ανοικτών δεδομένων, platformu atklātā datu, platforma atvira duomenų, platvormi avatud andmete, avoimen datan foorumi, nyílt adatok platformja, პლატფორმა ღია მონაცემები, платформа за отворени податоци, нээлттэй мэдээллийн тавцан, platformă de date deschise, platformo de malferma datumoj, open data platform, плятформа адкрытых зьвестак, Усьтэм даннойёслэн платформазы, асыҡ мәғлүмәт платформаһы, açıq malümat platforması, açıq malümat platforması, ачык малюмат платформасы, öppen dataplattform, платформаи додаҳои боз, ачык кӧргӱзӱлердиҥ платформазы, гом бæрæггæнæнты платформæ — 2011.
  5. Это подтверждает запись в метрической книге больничной церкви Феодора Стратилата. См.: Де та коли насправді народилася Клавдія Шульженко // Официальный сайт харьковской газеты «Слобідський край» (опубликовано 27.12.2019 16:00).
  6. В год 100-летия со дня рождения Шульженко во многих СМИ без каких-либо ссылок на источники была опубликована версия, согласно которой она якобы родилась в селе Гущевка Чигиринского уезда Киевской губернии (ныне с. Витово Чигиринского района Черкасской области Украины), откуда в 1910 году её родители перебрались в Сибирь, и только с 1923 года жили в Харькове. Публикация этой версии в 2007 году в справочнике «Міста і села України. Черкащина 2007» (см.: Пироженко О. П., Коцуренко С. А. Село Рацеве. Рацівській сільській раді підпорядковане село Вітове // Портал Української конфедерації журналістів «who-is-who-ua») придала этой информации «авторитетности». Однако и документы, и многочисленные книги и публикации, в том числе воспоминания само К. И. Шульженко, свидетельствуют о её рождении в Харькове. Документально обоснованное опровержение альтернативной версии см.: Де та коли насправді народилася Клавдія Шульженко // Официальный сайт харьковской газеты «Слобідський край» (опубликовано 27.12.2019 16:00).
  7. Зарубин В. И. Шульженко Клавдия Ивановна // Музыкальная энциклопедия. — Т. 6. — М, 1982.
  8. Клавдия Шульженко. Одиночество в розовом цвете — «Аргументы и факты», № 10 (1063) от 07.03.2001. Официальный веб-сайт газеты «Аргументы и факты». әлеге чыганактан 2010-01-12 архивланды. 2011-03-27 тикшерелгән.
  9. Владимир Филиппович Коралли
  10. Сын Клавдии Шульженко Игорь Кемпер: «Навещая маму, Алла Пугачева дарила ей французские духи» — Газета «ФАКТЫ и комментарии»
  11. Поэма о любви Клавдии Шульженко
  12. Клавдия Шульженко. Старинный вальс
  13. В саду Шевченко появилась скульптура известного киноактера

Әдәбият үзгәртү

Китаплар үзгәртү

Мәкаләләр үзгәртү

Сылтамалар үзгәртү