Александр Яковлевич Яшин (чын исеме - Попов ; 14 март [ 27 ] 1913, Вологда губернасы11 июль 1968, Мәскәү) - рус совет прозаигы, шагыйрь һәм журналист, сугыш корреспонденты. Икенче дәрәҗә Сталин премиясе лауреаты, ( 1950 ). 1941 елдан КПСУ (б) әгъзасы.

Александр Яшин
Туган 14 (27) март 1913 яки 27 март 1913(1913-03-27)[1]
Блудново[d], Никольский уезд[d], Вологда гөбернәсе, Россия империясе
Үлгән 11 июль 1968(1968-07-11)[2][3][1] (55 яшь)
Мәскәү, СССР
Үлем сәбәбе яман шеш
Күмү урыны Вологда өлкәсе
Ватандашлыгы  СССР
Әлма-матер А. М. Горький ис. Әдәбият институты
Һөнәре шагыйрь, мөхәррир, журналист, хәрби мөхбир, язучы
Сәяси фирка Советлар Берлеге коммунистик фиркасе
Катнашкан сугышлар/алышлар Алман-совет сугышы
Хәрби дәрәҗә 1 нче рәнек капитаны[d]

Тормышы һәм ижаты үзгәртү

1913 елның 14 (27) мартында Блудново авылында   крестьян гаиләсендә (хәзерге Вологда өлкәсенең Никольский шәһәрендә туган. Әсәрләрен беренче тапкыр 1928 елда бастырып чыгара.

1931 елда ул Вологда өлкәсенең Никольск шәһәрендәге педагогик колледжны тәмамлый, авылда укыта, күп укый, шигырь яза, Вологда һәм Архангельск газеталарында хезмәттәшлек итә, 1928 елда бастыра башлый. "Төньяк җырлары" шигырьләренең беренче җыентыгы 1934 елда елда Архангельскта дөнья күрә. Совет Язучыларының Беренче Конгрессы алдыннан ул Вологда филиалының оештыру комитеты председателе була.

1935 елда ул Мәскәүгә күченә. А. М. Горький исемендәге Әдәбият институтында укыган, аны Ул 1941 елда тәмамлаган. Шул ук вакытта ул зур тиражлы газета редакторы урынбасары булып эшли. 1939 елдан СССР Язучылар Берләшмәсе әгъзасы.

Бөек Ватан сугышы вакытында үз ирке белән фронтка сугыш хәбәрчесе һәм сәяси эшлеклесе булып китә [4] Ленинград һәм Сталинград оборонасында , Кырымны азат итеүдә катнаша. 1 нче ранглы капитан.

1942 - 1943 елларда аның "На Балтике" һәм "Город гнева" шигырьләр җыентыгы дөнья күрә.

Сугыштан соңгы елларда ул ил буенча бик күп сәяхәт кыла: Төньякка, Алтайга, ГЭСлар төзелешенә, гыйффәтле җирләргә сәяхәт итә. Күргәннәрендәге тәэсирләр "Ватандашлар" (1946), "Совет кешесе" (1951), "Алена Фомина" (1949) шигырьләрендә тупланган.

СССР язучыларының II съездында (1954 елның декабре) Сталин чоры әдәбиятының ике йөзлө булуы өчен үз гәйебен дә таный, моны гражданлык батырлыгы җитешсезлеге белән аңлатып, С. А. Есенинның совет әдәбиятына поэзиясен кире кайтарырга чакыра. Шул вакыттан Яшинның иҗаты тамырдан үзгәрә, һәр әсәрдә ул максималь намуслылыкка омтыла. Бу елларда искиткеч «Память», «Не только слова» һәм башка шигырьләр, шул исәптән «Спешите делать добрые дела» (1958) язылган, ул хәзерге вакытта волонтерлык хәрәкәтләре һәм хәйриячелек гимнына әверелгән.

Шәхесне партия аппараты тарафыннан бастыру турындагы «Рычаги» хикәясе (1956) үзгәртеп кору чорына кадәр яңадан бастырылмаган [К 1] .

1958 елда язылган "В гостях у сына" хикәясе башка берничә хикәясе кебек 1987 елда генә бастырылган.

1960 елларда А.Яшин бик күп лирик поэмалар һәм проза әсәрләре яза. «Вологодская свадьба» (1962), хикәяәсендә күрсәтелгән реаль күренешләр догматик тәнкыйтьчеләр тарафыннан һөҗүмгә дусар була.

Я Яшин 1968 елның 11 июлендә Мәскәүдә яман шеш авыруыннан үлә. Аны туган авылында җирлиләр.

Гаиләсе үзгәртү

Ул ике тапкыр өйләнә, беренче хатыныннан өч, икенчесеннән дүрт бала була.

  • Беренче никахтан:
    • улы Яков Смирницкий (хатынның фамилиясе) (1937 г. Р. );
    • кызы Татьяна Смирницкая (ире буенча Чалова) (1939 елда туган) Р., Татьяна Ларина хөрмәтенә әбисе кушкан), хәзерге совет поэзиясе мөхәррире;
    • кызы Нина Яшина, ире буенча Торшина (1943 елда туган).
  • Икенче никахтан:
    • улы Александр Яшин (1949-1965), үзен атып үлә, Переделкинода күмелгән [5] ;
    • кызы Наталья;
    • кызы Злата;
    • улы Михаил Яшин (якынча 1953 елда туган) - "Балалар" мәктәп төркемендә гитарада уйный, икенче гитарачы Андрей Макаревич, солистлар Лариса Кашперко һәм Нина Баранова. Музыкант була, Парижда яши [6] .

Яшинның көчле мавыгуларының берсе - шагыйрь Вероника Тушнова [7] була (аның иң танылган шигырьләренең берсе, «Не отрекаются, любя», мөгаен, 1944 елда, 1970 елларда язылган. музыкага композитор Марк Минков куйган һәм А. Пугачева башкарган). В. Тушнова "Сто часов счастья" шигырьләр циклын Яшинга багышлый. Шигыренә җавап итеп, Яшинның хатыны шигырь белән:«Сто часов счастья взяла и украла» дип явап бирә [8] . Яшин В.Тушнова үлемен бик авыр кичерә. В. Тушнова истәлегенә аның «У надгробья», «Навсегда», «Заклинание», шигырьләре багышланган.

Шагыйрь хәтерен мәңгеләштерү үзгәртү

Вологда һәм Никольск урамнары Александр Яшин исеме белән аталган.

А.Яшинның мемориаль комплексы (Бобришный Угор; Блудново авылы, Никольский өлкәсе, Вологда өлкәсе) Вологда региональ башкарма комитеты карары белән 1989 елның 10 октябрендә ачылды; ул 1962 елда төзелгән йортны һәм региональ әһәмияткә ия һәйкәл булган шагыйрь каберен үз эченә ала.

Әсәрләре үзгәртү

Шигырь китаплары үзгәртү

  • 1934 — «Песни Северу»
  • 1957 — «Свежий хлеб»
  • 1961 — «Совесть»
  • 1965 — «Босиком по земле»
  • 1968 — «День творенья»

Шигырьләр үзгәртү

  • 1943 — «Город гнева»
  • 1949 — «Алёна Фомина»

Кечкенә хикәяләре үзгәртү

  • 1939 — «Самое время»
  • 1954 — «Журавли»
  • 1954 — «Проводы солдата»
  • 1960 — «Первый гонорар»
  • 1960 — «Волк в городе»
  • 1962 — «Не собака и не корова»
  • 1962 — «Старый Валенок»
  • 1962 — «Живодёр»

Хикәяләр үзгәртү

  • 1955 — «Рычаги»
  • 1960 — «Охота на мертвого глухаря»
  • 1961 — «Первое путешествие Маринки»
  • 1961 — «Директива»
  • 1962 — «Чистые руки»
  • 1962 — «Рассказ о солдате»
  • 1962 — «Две берлоги»
  • 1965 — «Подруженька»
  • март 1965 — «Угощаю рябиной»
  • 1965 — «Перовское озеро»

Повестьлары үзгәртү

  • 1957 — «В гостях у сына» // опубликована в 1987, «Москва», № 12
  • 1956—1957 — «Стечение обстоятельств»
  • 1960 — «Баба Яга» // опубликована в 1985
  • 1961 — «Выскочка»
  • 1962 — «Вологодская свадьба»
  • 1962 — «Сирота»

Көндәлекләр үзгәртү

  • 1977 — «Дневники 1941—1945» // «Октябрь», 1975, № 4,№ 5, отд. изд.
  • 1958 — «Бюро райкома». Из дневника писателя
  • 1944—1967 — «Были и небылицы». Из дневника писателя
  • 1980 — «Бобришный Угор». Из дневников последних лет // «Октябрь», 1980, № 1-2
  • «У кабинета Ильича»
  • «Спешите делать добрые дела»
  • «Орёл»
  • «Обстрел»
  • «Память»

Бүләкләре һәм премиялары үзгәртү

  • Икенче дәрәҗә Сталин премиясе (1950) — «Алена Фомина» поэмасы өчен (1949)
  • Кызыл Йолдыз ордены (28.7.1945; , I дәрәҗә Ватан сугышы оренына тәкъдим ителгән)
  • «Сугышчан казанышлары өчен» медале (29.1.1943; Кызыл Йолдыз орденына тәкъдим ителгән)
  • Ленинград оборонасы өчен медале
  • «Сталинград оборонасы өчен» медале

Әдәбият үзгәртү

Аңлатмалар үзгәртү

  1. В 1968 году в прощальном письме А. И. Солженицын писал: «…Автор „Рычагов“ навсегда останется в мировой литературе, те рычаги кое-что повернули…» — Береснева М. {{{башлык}}} // Красный Север : газета. — № 42. Архивировано из первоисточника 2 февраль 2017.

Искәрмәләр үзгәртү

Сылтамалар үзгәртү