Yasaq: юрамалар арасында аерма

Контент бетерелгән Контент өстәлгән
Kitap (бәхәс | кертем)
Kitap (бәхәс | кертем)
Төзәтмә аңлатмасы юк
Юл номеры - 1:
[[Файл:Sbor Yasaka.jpg|300px|мини|уңда|Yenisey gubernasında yasaqnı cıyu]]
 
'''Yasaq''' - tarixi tatar xanlıqlarında naturalata salım. Soñraq [[İdel]] buyında, Seberdä[[Seber]]dä häm Yıraq Könçığışta yäşäwçe qayber xalıqlar tüläp qalğan
naturalata salım.
 
==Tarix==
 
[[Çıñğızxan]]nıñ «'''Böyek yasa'''» isemle qanunnar cıyıntığı nigezendä xökem itkän sudialar da bulğan, alarnı «yarğuçı» dip atağannar. Xökem qararı maxsus «yarğunamä» digän däftärgä terkälä barğan. Ulus yäki şähär yarğuçılarınnan başqa, ämir-yarğu da bulğan—busı inde wäzirneñ xoquq eşläre buyınça yärdämçese digän süz.
 
[[Altın Urda]] däwläteneñ säyäsi häm ictimaği tormışında basqaqlar belän '''daruxaçılar''' (daruxalar) zur urın totqannar. '''Basqaqlar''' xärbi xezmättä bulıp, xökümätneñ iminlegen saqlaw wazifasın ütägännär; daruxalarnıñ töp wazifaları isä '''yasaq''' cıyunıñ barışın küzätep toru bulğan.

Basqaqlar XIV yözneñ başında uq beterelsä, daruxaçılar äle darux-ölkälärneñ xäkimiät başlıqları sıyfatında [[Qazan xanlığındaxanlığı]]nda dä yäşäp häm eşläp kilgän. Yasaq cıyuda alarğa yärdämçeläre bulışqan; boların '''bitekçe''' dip yörtkännär. Xäyer, Cuçi ulusındaOlusında bitekçe xäyran zur däräcäle keşe sanalğan. Bitekçe xan divanında[[diwan]]ında da bula, anısı baş bitekçe dip atalğan; annarı ulus sayın bitekçe bulıp, şaqtıy eşne änä şular başqarğan.
 
Küçmä häm utraq xalıqlardan alına torğan tüläwlär dä bügençä ük diärlek yañğırıy: '''salığ''' (can başına töşkän salım), '''qalan''' (obrok), '''yasaq''', '''xärac''' (ğäräp süze: möselmannar tülägän 10 protsentlı salım), '''burıç, çığış, ındır xaqı, ambar malı, burla tamğası, yul xaqı, qarawıllıq, tartanaq (ülçäw salımı), tamğa'''.
 
Küçmä häm utraq xalıqlardan alına torğan tüläwlär dä bügençä ük diärlek yañğırıy: '''salığ''' (can başına töşkän salım), '''qalan''' (obrok), '''yasaq''', '''xärac''' (ğäräp süze: möselmannar tülägän 10 protsentlı salım), burıç, çığış, ındır xaqı, ambar malı, burla tamğası, yul xaqı, qarawıllıq, tartanaq (ülçäw salımı), tamğa.
[[Төркем:Себер тарихы]]
[[Törkem:Тарих]] [[Törkem:Татар тарихы]] [[Törkem:Русия тарихы]]