Таҗикстан: юрамалар арасында аерма
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
Содержимое страницы заменено на «ЭТО ЗАХВАТ. МЫ ЛЮДИ, эТО ФАКТ» |
к 95.182.64.162 үзгәртүләре (бәхәс) Qaraq юрамасына кадәр кире кайтарылды |
||
Юл номеры - 1:
{{Ил
|исем = Таҗикстан Җөмһүрияте
|исем2 = Ҷумҳурии Тоҷикистон
|исем3 =
|кыска исем = Таҗикстан
|байрак = Flag of Tajikistan.svg
|герб = Coat of arms of Tajikistan.svg
|девиз =
|гимн =
|карта = LocationTajikistan.svg
|нигезләнү датасы =
|бәйсезлек датасы = [[1991]], СССРдан
|халәт =
|идарә итү формасы = республика
|телләр = таҗик теле
|башкала = Дүшәнбе
|шәһәрләр =
|ил башлыгы урыны = президент
|ил башлыгы исеме = Эмомали Рахмон
|вәзир урыны =
|вәзир исеме =
|шура башлыгы урыны =
|шура башлыгы исеме =
|мәйдан = 143,1 мең
|су өлеше =
|халык саны = 7 705 мең
|халык тыгызлыгы =
|исәп елы =
|акча = сомони
|тулаем милли продукт =
|тулаем милли продукт кеше башына =
|UTC =
|интернет домены = .tj
|телефон коды =
}}
'''Таҗикста́н''' ({{lang-tg|Тоҷиқистон}}), рәсми ''Таҗикста́н Җөмһүрияте́'' ({{lang-tg|Ҷумҳурии Тоҷиқистон}}) — [[Үзәк Азия]]дә урнашкан [[дәүләт]], элек [[Советлар Берлеге]]ндә эчендәге [[Таҗикстан Совет Социалистик Республикасы]].
Таҗикстан [[Памир]] таулары алдында урнашкан һәм аның диңгезгә чыгышы юк. Бу [[Урта Азия]]нең мәйданы буенча иң кечкенә дәүләт. Көнбатыш һәм төньяк-көнбатышта [[Үзбәкстан]] белән, төньякта [[Кыргызстан]] белән, көнчыгышта [[Кытай]] белән, көньякта [[Әфганстан]] белән чикләшә. Башкала [[Дүшәнбе]] шәһәрендә.
Таҗикстан — элек советлар Урта Азиясендә [[фарсы телләре]] сөйләшә торган бердәнбер дәүләт. Таҗикстан халкының күпчелеге [[сөнни ислам]] динен тоталар.
== Таҗикстан ССР ==
[[1924 ел]]да Таҗикстан [[Советлар Берлеге]] эченә [[Үзбәкстан ССР]] эчендә булып [[автономияле республика]] буларак керде. [[Дүшәнбе]] шәһәре аның башкаласы булды. Дүшәнбе 1924 елда Сары-Асия, Шаһмансур һәм Дүшәнбе авыллары берләшү нәтиҗәсендә хасил булды.
[[1929 ел]]ның [[16 октябрь|16 октябрендә]] [[Таҗикстан ССР]] оештырды, [[5 декабрь|5 декабрендә]] ул Советлар Берлеге эченә [[союздаш республика]] хохуклары белән керде. Мөстәыйль Таҗикстан ССР оештыру башлап җибәрүче сәяси эшлекле Ширинша Шаһтимур иде.
[[1991 ел]]да Советлар Берлеге таркалуы нәтиҗәсендә Таҗикстан бәйсез дәүләт булды.
== Идарә бүленеше ==
Таҗикстан Җөмһүрниятенең идарә-җир берәмлекләре һәм торак пунктлары:
* [[Таулы Бадахшан автономияле өлкәсе]] ({{lang-tg|''Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон''}});
* [[өлкә (география)|өлкә]] ({{lang-tg|''вилоят''}});
** [[шәһәр]] ({{lang-tg|''шаҳр''}});
** [[район]] ({{lang-tg|''ноҳия''}});
*** [[посёлок]] ({{lang-tg|''шаҳрак''}});
*** [[җәмгыять (идарә-җир берәмлеге)|авыл җәмгыяте]] ({{lang-tg|''ҷамоати деҳот''}});
*** [[авыл]] ({{lang-tg|''деҳа''}}).
Районнар авыл һәм шәһәр районнарына бүленәләр, җөмһүрият, өлкә һәм шәһәр карамагында булалар.
Хәзерге вакытта Таҗикстан Җөмһүрияте Таулы Бадахшан автономияле өлкәсе, Согыд һәм Хәтлан өлкәләре, 17 шәһәр, 62 район (шул исәптә 13 җөмһүрият карамындагы район), 55 поселок һәм 368 авыл җәмгыятеннән гыйбарәт<ref name=autogenerated1>http://www.stat.tj/russian_database/socio-demographic_sector/administrative-area_units.xls</ref>.
{| class="standard"
|-
! Татарча
! Таҗикча
! Халык исәбе<br />(21.09.2010<ref name="perep_2010">[http://www.stat.tj/ru/img/689970f6c49dc744ad4bb1001f96a5b0_1306734923.pdf О ПРЕДВАРИТЕЛЬНЫХ ИТОГАХ ПЕРЕПИСИ НАСЕЛЕНИЯ И ЖИЛИЩНОГО ФОНДА 2010 ГОДА. Сообщение Агентства по статистике при Президенте Республики Таджикистан.]</ref>),<br /> мең кеше
! Мәйдан, <br /> тыс. км²
! Тыгызлык, <br /> кеше/км²
! Районнар исәбе
! Мәркәз
|- class="shadow"
| [[Дүшәнбе]]
| Дүшәнбе
| align=right| 724
| align=right| 1,2
| align=right| 603
| align=right| 4
|
|-
| [[Таулы Бадахшан автономияле өлкәсе]]
| Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон
| align=right| 206
| align=right| 64,2
| align=right| 3,2
| align=right| 7
| [[Харуг]]
|-
| [[Согыд өлкәсе]]
| Вилояти Суғд
| align=right| 2 237
| align=right| 25,4
| align=right| 88,1
| align=right| 18
| [[Хуҗанд]]
|-
| [[Хәтлан өлкәсе]]
| Вилояти Хатлон
| align=right| 2 676
| align=right| 24,8
| align=right| 107,9
| align=right| 21
| [[Кургантүбә]]
|-
| [[Таҗикстан җөмһүрият карамындагы районнары|ҖКР]]
| Ноҳияҳои тобеи ҷумҳурӣ
| align=right| 1 722
| align=right| 28,6
| align=right| 60,2
| align=right| 13
| [[Дүшәнбе]]
|}
<ref>Ведомости Маджлиси Оли Республики Таджикистан, 1995 год, № 21,статья 239; 2000 год, № 11, с-тья 513, 2003 год, № 4, с-тья 153, 2008 год, № 3, с-тья 182, 2009 год, № 7-8, с-тья 489.</ref>
== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}
{{БДБ}}
{{Азия дәүләтләре}}
[[Төркем:Таҗикстан]]
| |||