Россия социал-демократик эшчеләр фиркасе: юрамалар арасында аерма

Шул ук вакытта, народникларның бер өлеше террорны кабул итми, [[Карл Маркс]]ның ул чак модага кергән тәгълиматына иярә. Русиядә [[марксизм]]ны тарату төрле түгәрәкләр аша алып барыла. Аларның берсе — “Эшче сыйныфны азат итү өчен көрәш союзы” — [[1896 ел]]да Ю. Мартов (Цедербаум) белән [[Владимир Ульянов|В. Ульянов (Ленин)]] җитәкчелегендә оештырыла. Әмма “Союз” гомерле булмый, властьлархакимият аны тиз фашлый һәм түгәрәк әгъзаларының байтагын сөргенгә озата. Иректә калганнар 1896 елда [[Минск]] шәһәрендә бүтән марксистик түгәрәкләрдән делегатлар туплый ала һәм алар Русия социал-демократик эшчеләр фиркасе (РСДРП) оештыра.

Арытаба инде патшаның тәхетеннән баш тартуы, Ленинның [[Петроград]]ка кайтуы һәм аның “Апрель тезислары” дип аталган сәяси программаны игълан итүе. Шунда Ленин февраль инкыйлабын “буржуаз-демократик” дип атый, аның тәмамлануын тәкрарлый һәм кичекмәстән “социалистик инкыйлабны” тормышка ашыру, ягъни сул фиркаләр тарафыннан властьныхакимиятне көч белән басып алу бурычын куя. Большевик Н. Суханов, Ленинның программасын “чамасыз сул, ак-караны аермаган радикаль, фән белән дә, аек акыл белән дә ныгытылмаган примитив демагогия” дип атый. Әмма шушы утопик программага киң халык массаларының таләпләре оста теркәлгән була.

[[1907]] елның язында большевиклар фракциясе пролетар инкыйлаб юлын сайлагач, алар үзләренә аерым фирка – Русия социалист-демократик эшчеләр (большевиклар) фиркасенә төзи. Соңгысы [[Октябрь инкыйлабы|Инкыйлабтан]] соң ул [[Русия коммунистлар фиркасе (большевиклар)]] РКП(б) дигән исем ала.