Җидееллык сугыш: юрамалар арасында аерма

Контент бетерелгән Контент өстәлгән
Legobot (бәхәс | кертем)
к Bot: Migrating 61 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q33143 (translate me)
E737 (бәхәс | кертем)
кТөзәтмә аңлатмасы юк
Юл номеры - 1:
{{Кораллы низаг
|низаг = Җидееллык сугыш
|өлеш =
|рәсем = [[Файл:Kunersdorff.jpg|300px]]
|баш исем = [[Александр Коцебу]], «[[Кунерсдорсф бәрелеше]]» (1848)
|дата = 1756-1763
|урын = [[Аурупа]], [[Һиндстан]], [[Төньяк Америка]], [[Африка]], [[Вест-Индия|Кариб бассейны]], [[Филиппиннар]], [[Көньяк Америка]]
|сәбәп = Пруссиянең көчәюе, франк-инглиз колониаль көндәшлеге
|нәтиҗә = Пруссиянең күтәрелүе; Англия колонияләр ярышында алга чыга һәм Францияне берничә колониядә җиңә: [[Яңа Франция|Канада]], [[Луизиана|Көнчыгыш Луизиана]], [[Доминика]], [[Сент-Винсент (утрау)|Сент-Винсент]], [[Гренада]] һәм [[Тобаго]] утраулары, [[Сенегал]] һәм Франциянең Һиндстандагы бөтен факторияләрен аннексияли; Испания Көнбатыш Луизиананы үзенә куша
|үзгәрешләр =
|көндәш1 = {{Байрак/Пруссия (1750-1803)|22px}} [[Пруссия]] <br />{{Байрак/Бөекбритания (1606-1801)|22px}} [[Британия империясе]]<br />{{Байрак/Ганновер (1692-1837)|22px}} [[Ганновер]]<br />{{Байрак/Португалия (1707-1816)|22px}} [[Португал империясе|Португалия]]<br />{{Байрак/Гессен|22px}} [[Гессен-Кассель]]<br />{{Байрак/Брауншвейг|22px}} [[Брауншвейг-Люнебург]]<br />{{Байрак/Ирокезлар|22px}} [[Ирокезлар|Ирокез кабиләләре конфедерациясе]]<br />{{Байрак/Русия|22px}} [[Русия империясе|Русия]] (1762)<br />{{Байрак/Гетманлык|22px}} [[Гетманлык]]<br />[[Файл:Flag of the Mughal Empire.svg|22px]] [[Бенгал субасы]]
 
|көндәш2 = {{Байрак/Изге Рим империясе|22px}} [[Габсбург монархиясе|Австрия]]<br/> {{Байрак/Франция патшалыгы|22px}} [[Франция]]<br/>{{Байрак/Русия|22px}} [[Русия империясе]](1757 – 1761)<ref>[[1757]]-[[1761]] елларда Русия Пруссиягә каршы коалиция эчендә сугыша, ә [[1762]] елда Пруссия ягында була. Шул ук 1762 елда Русия сугыштан чыга. Шуңа күрә даталар буенча аермалыклар хасил була, чөнки көнбатыш һисторияграфиясендә Җидееллык сугышны 1756 елдан 1762 елга кадәр дәвам иткән дип санасалар да, урыс әсәрләрендә гадәттә 1756-1761 датасы күрсәтелә.</ref> <br/>{{Байрак/Гетманлык|22px}} [[Гетманлык]] (1757—1761)<ref>[http://tyzhden.ua/Publication/3592 Європейський гетьман.] tyzhden.ua. 12 березня, 2010</ref> <br/> {{Байрак/Швеция (1562-1761)|22px}} [[Швеция]]<br/> [[Файл:Flag Kurfuerstentum-Sachsen bis 1806.jpg|25px]] [[Саксония (курфюрлык)|Саксония]]<br /> {{Байрак/Ике Сицилия патшалыгы|22px}} [[Неаполитания патшалыгы]]<br/>{{Байрак/Сардиния патшалыгы|22px}} [[Сардиния патшалыгы]]<br/>
|көндәш3 =
|көндәш4 =
|командир1 =
|командир2 =
|командир3 =
|командир4 =
|көчләр1 = йөзләрчә мең солдат (түбәндә кара)
|көчләр2 = йөзләрчә мең солдат (түбәндә кара)
|көчләр3 =
|көчләр4 =
|югалтулар1 = астарак карагыз
|югалтулар2 = астарак карагыз
|югалтулар3 =
|югалтулар4 =
|гомум югалтулар =
|искәрмә =
}}
'''Җидееллык сугыш''' ([[1756]]—[[1763]]) — XVIII гасырның эре хәрби конфликты, Яңа заманның иң зур каршылыкларның берсе. Җидееллык сугыш [[Аурупа]]да да, океан артында да бара: [[Төньяк Америка]]да, [[Вест-Индия|Кариб бассейны]] илләрендә, [[Һиндстан]]да һәм [[Филиппиннар]]да бәрелешләр була. Сугышта Аурупаның ул чордагы бөтен бөек державалары, андагы урта зурлыктагы һәм вак дәүләтләрнең күпчелек өлеше һәм хәтта кайбер индеец кабиләләре дә катнаша. [[Уинстон Черчилль]] бу сугыш хакында «беренче бөтендөнья сугышы» дип тә әйтә. Конфликтны колониаль сугыш дип атыйлар, чөнки монда [[Бөекбритания]], [[Франция]] һәм [[Испания]]нең колониаль мәнфәгатьләре бәрелешә. Җидееллык сугыш, бик күп редутлар һәм тиз ясала торган ныгытмалар кулланылганга, беренче окоп сугышы да булып тора. Бу бәрелеш артиллерияле сугыш дип тә санала: [[1756 ел]]да 1000 штыкка 2 пушка туры килсә, [[1759 ел]]да — 1000 штыкка 3-4 пушка һәм [[1761 ел]]да 5әр-6ар пушка туры килә.