Ğabdulla Tuqay: юрамалар арасында аерма

[[1886]]. yılnıŋ [[26. Əpril]]endə [[Qazan gubernası]]nıŋ [[Arça]] yağında, [[Quşlawıç]] awılında tua. [[1895]]-[[1907]]. yıllarda [[Aral, Qazqstan|Cayıq]] şəhərendəge ''Motıyğiyə'' mədrəsəsendə uqıy, tipografiyədə, gəcit həm jurnal redaksiyələrendəredaksiələrendə eşli. [[1905]]-[[1907]]. yılğı inqıylabi xərəkətlərdə qatnaşa. [[1907]]. yılnıŋ kɵzennənközennən [[Qazan]]da ''Yəşen'', ''Yalt-Yolt'' jurnalların çığaruda qatnaşa. Şağirneŋ bɵyekböyek talant iyəseiəse həm kiŋ məğlümatlı şəxes buluı, [[Tatar xalqı]] tormışın bɵtenböten tulılığında gəwdələnderü həm [[20. yɵzyöz]] başı Tatar poeziyəsenpoeziəsen moŋarçı kürelməgən tizlek həm sənğəti kamillek belən üsterep cibərü ɵçenöçen zur mɵmkinleklərmömkinleklər aça. Realistik həm romantik ruxtağı poeziəsendə Tuqay şağirneŋ cəmğiyəttəgecəmğiəttəge rolen bik yuğarı bəyəli. (''İ, kələm!'', 1906; ''MɵxərrirgəMöxərrirgə'', 1907); tuğan telgə, tuğan cirgə məxdiə uqıy (''Şürəle'', 1907; ''Par at'', 1907; ''Tuğan tel'', 1907, h.b.); xatın-qızlarnıŋ xoquqların yaqlap çığa (''Tatar qızlarına'', 1906; ''Xatınnar xɵrriyətexörriyəte'', 1909); sosial həm milli izelüdən azat bulğan cəmğiyət turındağı fikerləren belderə (''XɵrriyətXörriyət xaqında'', 1905, ''Kitmibez'', 1907). ''Sorıqortlarğa'' (1906), ''Peçən bazarı, yaxud Yaŋa Kisekbaş'' (1908), ''Mədrəsədən çıqqan şəkertlər ni dilər'' (1907) kebek satirik əsərlərendə həm publisistikasında samoderjaviene, feodal-patriarxal yəşəyeşne, cəmğiyəttəge hərtɵrlehərtörle iskelek qaldıqların, Qədimçelərne həm iske tip mədərəsələrne, əxlaqsızlıq küreneşləren tənqitli; ''Sayfiə'' (1911), ''Əxlaqsızlıq'' (1912) şiğerlərendə, "küz yəşe aralaş kɵlepkölep", baylıq həm xəyerçelek arasındağı sosialsotsial qarşılıqlarnı kürsətə. Tuqay Tatar realistik tənqitenə nigez saluçı da (''Tənqit kirəkle şəyder'', 1907). Krılov, Byron, Goethe, Heine, Schiller, Puşkin, Lermontov şiğerləren irekle tərcemə itə həm nəzıyrələr yaza. Tatar həm [[TɵrkiTörki telləre|TɵrkiTörki tel]]le xalıqlar ədəbiyətlərendə Awrupa tibındağı realizm həm romantizm ısulların üzləşterügə üzennən zur ɵleşöleş kertə. Tuqay Tatar xalqınıŋ sɵyeklesöyekle şağirenə əwerelə, tormışı həm icatı bɵtenböten Tatar ədəbiyəteədəbiəte üseşenə bügen də üzeneŋ şifalı yoğıntısın yasap tora. [[Rus tele]]ndə berençe kitabı [[1920]]. yılda basıla (Valentin Volnov tərceməsendə).