Bilär şähäre: юрамалар арасында аерма

Контент бетерелгән Контент өстәлгән
Kitap (бәхәс | кертем)
Төзәтмә аңлатмасы юк
кТөзәтмә аңлатмасы юк
Юл номеры - 13:
 
[[Файл:VolgaBulgaria.jpg|300px|мини|уңда|İdel buyı Bolğarı xaritası, 12 nçı ğasır]]
'''Bilär''' yäki '''Bülär''' ul [[10. yöz|10]].–[[13. yöz]]lärdä [[Bolğar däwläte]]ndä [[Yäwşir]] yılğasında urnaşqan iñ olı [[şähär]] adıiseme. ÇitilÇit il yazmalarında ''Böyek Şähär'' dip atala.
 
== Tarix ==
Şähär nigezen [[Bilärlär]] qäbiläseqabiläse salğan dip farazlana.
 
Säwdä eşe Şäreq illäre ilähäm [[Awrupa]] illäre arasında barğan: törle [[boday]]lar, [[käräz]]-[[sağız]], bal, qıybat kün, bizäklär, timer-tomır äyberläre.
 
Şähärdä küp baylıqlar tuplanuınatuplanuı säbäple anda iminlek çaraları da qaralğan ide. Eçke şähär nığıtmalar belän ike qat uralğan bulsa, tışqı şähär tağın da öç qat uralğan ide. Şähär alğan alanı 620 ''h'' tiräse, tışqı nığıtmaları ilä alanı 800 ''h'''ğa citä ide. Bilär şul çaqtağı [[AwrupıAwrupa]]nıñ iñ olı şähäre ide.
 
Şähärneñ alğa kitkän çorı [[11. yöz|11]].–[[13. yöz]]lärgä turı kilä.
Юл номеры - 29:
Şähär binaları taştan häm kerpeçtän salınğan ide.
 
Qazış eşlärendä eçke qala üzägendä aq taştan salınğan mäçet tabılğan, anıñ binaları 2500 ''q.m.'' tiräsendä alan ala. Mäçettän tış üzäktä ikeqatlıike qatlı saray, mäyetxänä açılğan. Olı saraynı qazıp çığaru eşe bara.
 
 
Юл номеры - 40:
== Hönärçelek ==
 
Bilär, säwdä üzägedäy bilgele buluınnan tış, ul äle olı hönärçelek üzäge dä ide. Bilärdä [[baqır]], [[bronz]] qoyğannar, [[timer]] äyberläre, [[kün äyberläre]] citeşterelgän, [[söyäk eşkärtü|söyäk eşkärteşkärtelgän]]elgän.
 
Bilärdä waq serle yozaqlar yasalğan. Şähärdä yuqa itep eşkärtelgän tirelär turında yıraq illärdä dä belgännär.
Юл номеры - 63:
[[1994]]. yılda Urıs çuqınuçılar «izge çişmä» taba yul salıp, Bilär xäräbäsennän 1,5 ''km'' yıraqlığına bulğan olı awıl xäräbäsenä bik zur zıyan kitergännär.
 
[[2013]] yılda yäşlärneñ Sälät forumı Bilär çähärçegeşähärçege yanında uzdırıla.
=== Qazışlı öyränü ===
[[1967]]. yıldan birle şähär xäräbäsendä qazıp öyränü, nığıttırıp saqlatu eşe bara. Bu eşlärne [[A.X.Xälikov]] citäkçelekendä [[Qazan Universitete]]neñ qazış bülege alıp-bara. Başqa öyränüçelär – Tatişçev, Rıçkov häm Xucin.