Bilär şähäre: юрамалар арасында аерма

Контент бетерелгән Контент өстәлгән
Kitap (бәхәс | кертем)
Төзәтмә аңлатмасы юк
Kitap (бәхәс | кертем)
Төзәтмә аңлатмасы юк
Юл номеры - 1:
{{TwinLAT|Биләр}}
{{ПозХарита
[[Файл:VolgaBulgaria.jpg|300px|мини|уңда|İdel buyı Bolğarı xaritası]]
|Русия Татарстан
|label='''''Bilär şähärlege'''''
|lat_dir=N | lat_deg=54 | lat_min=59 | lat_sec=6.98
|lon_dir=E | lon_deg=50 | lon_min=23 | lon_sec=51.79
|mark =green dot.svg
|position=right
|width=300
|float=right
|caption=Bügenge Tatarstan xaritasında Bilär şähäreneñ
}}
 
[[Файл:VolgaBulgaria.jpg|300px|мини|уңда|İdel buyı Bolğarı xaritası, 12 nçı ğasır]]
'''Bilär''' yäki '''Bülär''' ul [[10. yöz|10]].–[[13. yöz]]lärdä [[Bolğar däwläte]]ndä [[Yäwşir]] yılğasında urnaşqan iñ olı [[şähär]] adı. Çitil yazmalarında ''Böyek Şähär'' dip atala.
 
== TaríxTarix ==
Şähär nigezen [[Bilärlär]] qäbiläse salğan dip farazlana.
 
Säwdä eşe Şäreq illäre ilä [[Awrupa]] illäre arasında barğan: törle [[boday]]lar, [[käräz]]-[[sağız]], bal, qíbatqıybat kün, bizäklär, timer-tomır äyberläre.
 
Şähärdä küp baylıqlar tuplanuına säbäple anda iminlek çaraları da qaralğan ide. Eçke şähär nığıtmalar belän ike qat uralğan bulsa, tışqı şähär tağın da öç qat uralğan ide. Şähär alğan alanı 620 ''h'' tiräse, tışqı nığıtmaları ilä alanı 800 ''h'' citä ide. Bilär şul çaqtağı [[Awrupı]]nıñ iñ olı şähäre ide.
Строка 14 ⟶ 26 :
Qayber tarixçılar fikerençä, [[12. yöz|12]].–[[13. yöz]]lärendä Bilär [[Bolğar däwläte]]neñ başqalası ide.
 
== MíğmarlıqMiğmarlıq ==
Şähär binaları taştan häm kerpeçtän salınğan ide.
 
Qazış eşlärendä eçke qala üzägendä aq taştan salınğan mäçet tabılğan, anıñ bínalarıbinaları 2500 ''q.m.'' tiräsendä alan ala. Mäçettän tış üzäktä ikeqatlı saray, mäyetxänä açılğan. Olı saraynı qazıp çığaru eşe bara.
 
 
Строка 24 ⟶ 36 :
<br style="clear:all" />
 
Bilär şähäre bik yaxşı cíhazlanğancihazlanğan ide, anda su-uzdırğıç ta, pıçraq su-uzdırğıç ta bar ide. Yortlarnı idän eçendä urnaşılğan köpçälär arqılı qaynar su yögertep cılıtqannar, bügen bu texnologítexnologiä «cılı idän» dip atala. Yörtlar täräzäläre pıyalalı ide. Munçalar da bik olı ide, tışqı küreneşe belän bügenge Ğosmalı Törkiädäge munçalarğa oxşaş.
 
== Hönärçelek ==
Строка 49 ⟶ 61 :
Şähär xäräbäläre bügenge [[Tatarstan]]nıñ [[Bilär awılı]] yänäşäsendä urnaşıla.
 
[[1994]]. yılda Urıs çuqınuçılar «izge çişmä» taba yul salıp, Bilär xäräbäsennän 1,5 ''km'' yıraqlığına bulğan olı awıl xäräbäsenä bik zur zíanzıyan kitergännär.
 
[[2013]] yılda yäşlärneñ Sälät forumı Bilär çähärçege yanında uzdırıla.